Monster, O.L. Vrouw van Lourdes

Cultusobject: O.L. Vrouw van Lourdes Open Street Maps
Datum: Mei; oktober
Periode: 1877 - heden
Religieuze context: Christelijk
Locatie: Lourdesgrot bij de parochiekerk van St. Machutus
Adres: Choorstraat 103/105, 2681 AR Monster
Gemeente: Monster
Provincie: Zuid-Holland
Bisdom: Rotterdam
Samenvatting:

De Mariaverering in Monster leefde op in 1877 doordat pastoor Bauer er een Lourdesgrot liet bouwen, de oudste van Nederland. Voor zover bekend was er vooral het eerste jaar veel toeloop uit de wijde omgeving van het dorp. Voornamelijk uit mondelinge mededelingen is bekend dat de grot altijd een trouwe groep bedevaartgangers gekend heeft. Nog altijd komen parochianen en een enkeling uit de omgeving naar de grot om tot Maria te bidden.
Auteur: Jeroen de Jong; bew. Peter Jan Margry
Illustraties:
Topografie - Ter vervanging van de schuilkerk bouwde de rooms-katholieke gemeenschap van Monster in 1790 een kerkje in de tuin 'Kruidhof', aan de oostrand van het dorp. Om het groeiende aantal katholieken een plaats te bieden, is de kerk in de 19e eeuw verschillende malen vergroot en verfraaid, totdat zij in 1860 haar huidige uiterlijk kreeg. De as van het schip loopt noord-zuid. Aan de westzijde van de kerk ligt een klein kerkhof. Het geheel is tegenwoordig omringd door huizen.
- Aan de zuidwestpunt van de kerk ligt de Lourdesgrot, door aannemer Th. Kuyper gebouwd in 1877. Ze is circa 4 meter hoog, 5 meter breed en 5 meter diep. Aan drie zijden (links, rechts en achter) ligt op circa 2 meter afstand een muur. Ongeveer 5 meter noordelijk van het front van de grot loopt de achtermuur van het mortuarium van de kerk, dat circa 1970 is gebouwd. Hoewel de grot niet meer vanaf de straat te zien is, is zij nog altijd vrij toegankelijk. De bezoeker volgt vanaf de Choorstraat het pad langs de westzijde van de kerk, naar het kerkhof. In plaats van rechtsaf te slaan naar het kerkhof moet hij het pad rechtdoor volgen. Na een tiental meters staat hij op een binnenplaats met de grot. Het bouwwerk is beschut door hoogopgaand struikgewas.
- In de nagebouwde Lourdesgrot is een achterom uitgespaard, met een oneffen bodem. De muur achter de grot bevat drie nissen, waarvan de twee buitenste elk bezet zijn door een aartsengel, de handen rustend op het gevest van hun zwaard.
↑ top
Cultusobject

- In 1858 zou Maria te Lourdes verschenen zijn aan de 14-jarige Bernadette Soubirous. Dit gebeurde tot achttien maal toe in een grot langs het riviertje de Gave.
- Links voor de grot staat een knielbank. Hierop staat de tekst 'Va boire et te laver à cette fontaine' ('Ga drinken en je wassen bij die bron'). Gedoeld wordt op de bron die ontstond op de plek waar Maria aan Bernadette Soubirous verscheen. Tussen bank en grot staat een beeld van de knielende Bernadette (hoogte ongeveer 40 cm).
- Rechtsboven op de rots, circa 2,5 meter vanaf de grond, staat het beeld van O.L. Vrouw van Lourdes (hoogte ongeveer 70 cm).
- In de wand onder Maria is halverwege de grond een witmarmeren plaatje vastgemetseld, met daarop een stukje steen, afmetingen ongeveer 7 bij 15 centimeter, afkomstig uit de oorspronkelijke rots te Lourdes.
 

↑ top
Verering - Het parochiememoriaal bericht dat de parochie, onder pastoor Herman Bauer, op 24 september 1877 was begonnen met de bouw van een Lourdesgrot. hij deed mede vanwege zijn persoonlijke kwalen en zelf niet meer in staat was om naar Lourdes te reizen. Het betreft hier een kopie van de grot te Lourdes waarin Maria in 1858 een aantal keren aan Bernadette Soubirous was verschenen en waarin in 1864 een beeld van O.L. Vrouw Onbevlekt Ontvangen werd geplaatst. Op 8 november van dat jaar was de grot gereed en werd het Mariabeeld gezegend door mgr. P.M. Snickers, bisschop van Haarlem. Deze was juist in het Westland aanwezig om het vormsel toe te dienen.
Pastoor Bauer schrijft op 18 december 1877 in zijn memoriaal dat de grot door veel katholieken uit de naburige parochies wordt bezocht. Tot dan toe had hij reeds duizend rozenkransen gratis uitgedeeld. De pelgrims gaven een aalmoes voor de instandhouding van de grot. De bouw hiervan kostte de parochie f.2400,-. Dat is inclusief ommuring en de aanleg van een Mariatuintje, om de rots heen.
- Op 13 augustus 1879 werd de pastoor bezocht door een zekere mevrouw Horrixs uit Den Haag. Zij bracht een stukje steen mee, afkomstig uit de rots rondom de Grot der Verschijningen te Lourdes. Horrixs had de steen doen vatten in een witmarmeren plaatje, met een opschrift in gouden letters. Zij had de steen ontvangen van een mejuffrouw Smit. Deze vertelde dat de rots in Lourdes verschikkelijk hard was, doch dat nadat enige malen tegen de rots was geslagen, er een stukje vanaf was gevallen. Op de vooravond van Maria Hemelvaart heeft Bauer zelf met cement het plaatje op handhoogte aan de grot bevestigd. Door verwering en waarschijnlijk ook aanraking zijn de gouden letters inmiddels verdwenen.
- Pas na de Tweede Wereldoorlog zijn er nieuwe gegevens over de grot. Voormalig koster G.A. van der Valk vertelt dat tot begin vijftiger jaren nog veel bezoekers naar de grot kwamen. Het exacte aantal is hem niet bekend. Uit het parochiearchief blijkt dat in 1950 een nieuwe collectebus bij de grot is aangebracht en in juni 1953 is groot onderhoud aan de grot verricht. Er was gelegenheid tot het branden van kaarsen. Hoewel in het memoriaal kort de hoogtepunten van het Mariajaar 1954 worden genoemd, blijft de grot buiten beschouwing. Het bouwwerk had toen kennelijk niet veel meer te betekenen. Maar de individuele gelovige wist het nog altijd te vinden, aangezien Van der Valk regelmatig grot en perkje moest ontdoen van kaarsresten en uitgebloeide bloemen.
- Bij het honderdjarig bestaan van de grot in 1977 zongen de gelovigen, onder leiding van pastoor J. Tol, op deze plek Marialiederen en werd er de rozenkrans gebeden.
Mevrouw Zwinkels was in de jaren tachtig van de 20e eeuw lid van de parochie St. Machutus. Zij heeft veel bemoeienis gehad met de grot. Samen met andere gelovigen werd in de meimaand, wanneer het weer dat toeliet, 's avonds bij de grot de rozenkrans gebeden. De gelovigen verzorgden ook het onderhoud van de grot. Helaas lijdt de vereringsplaats onder vandalisme. Van Mastwijk, de pastoor anno 1996, weet niet hoeveel mensen dit zijn, en waar zij vandaan komen. Volgens Zwinkels komen zij voornamelijk uit de eigen parochie. Het gaat daarbij hoogstens om enkele tientallen mensen.
- Anno 2020 staat de grot er weer goed bij, jaarlijks onderhouden door een betrokken parochie. Westlandse parochianen komen er graag om een kaars of bloemen voor Maria achter te laten.
- Sinds 2011 wordt op 15 augustus bij de grot het feest van Maria Hemelvaart gevierd. Een nieuwe traditie die is ontstaan na de bedevaart van parochiefederatie tussen Duin en Tuin, bestaande uit twaalf kerken in de regio, naar Lourdes. Men voelde zich verbonden in the thema van 'Maria, poort van Gods genade' en wilde dat voortaan jaarlijks bij de Mariagrot vieren.

↑ top
Bronnen en literatuur Archivalia: Monster, parochiearchief St. Machutus.
Literatuur: Jan Kalf, De katholieke kerken in Nederland (Amsterdam: Van Holkema & Warendorf, 1906) p. 282; A.J. van der Valk, Inventaris van het archief der R.K. parochie: St. Machutus te Monster 1742-1945 (Monster: Historische Werkgroep Monster, 1976); A.J. van der Valk, De rooms katholieke kerk te Monster (z.p. z.j.; fotocopie, 1 p.); T. van der Scheer, Lourdesgrot Monster troostrijk plekje, in: Westlandsche Courant, 17 april 1992; Jeroen de Jong, 'Het gebeurde in een grot', in: AMC-Magazine 6 (1997) mei, p. 24-25; J.N.M. van Leeuwen, Machutus Rots in de Branding (Monster: Parochiebestuur, 2003), i.h.b. 104-105, 184.
Overige bronnen: KDC BiN-dossier Monster-O.L. Vrouw; Meertens Instituut volkskundige vragenlijst 64b (1993); gesprekken met pastoor J.M.J. van Mastwijk op 23 oktober 1996; met pastoor in ruste J. Tol op 10 oktober 1996; met oud-koster G.A. van der Valk op 10 oktober 1996 en met mevrouw C. Zwinkels op Allerheiligen (1 november) 1996.

↑ top
  naar het KDC, voor aanvullingen en commentaar.