Simpelveld, Clara Fey

Cultusobject: Clara Fey Open Street Maps
Datum: 8 mei; gehele jaar
Periode: Na 1894 - 2012
Religieuze context: Christelijk
Locatie: Kloosterkapel van Huize Loreto van de Congregatie der Zusters van het Arme Kind Jezus
Adres: Kloosterstraat 68, 6369 AE Simpelveld
Gemeente: Simpelveld
Provincie: Limburg
Bisdom: Roermond
Samenvatting: Reeds kort na haar overlijden in 1894 kwam de verering op gang van Clara Fey, de stichteres van de congregatie van de zusters van het Arme Kind Jezus. Zij lag begraven in de kapel van het klooster, dat zij in 1878 te Simpelveld stichtte. Daar concentreerde zich de verering, welke steeds gecultiveerd en gestimuleerd is door haar medezusters. Na de sluiting van het klooster in Simpelveld eind 2012 werd haar lichaam naar het zusterhuis in het naburige Duitse Aken overgebracht. Aldaar is ze op 5 mei 2018 zalig verklaard.
Auteur: Gian Ackermans
Illustraties:
Topografie - In Simpelveld, een in de laatste decennia sterk uitgedijd dorp aan de grens met Duitsland, staat in de Kloosterstraat het uitgestrekte kloostercomplex van de congregatie der zusters van het Arme Kind Jezus. In 1878, ten tijde van de Kulturkampf, toen religieuzen in Pruisen van overheidswege beperkingen in hun werkzaamheden ondervonden, heeft deze congregatie zich gevestigd in dit grensdorp, dat in 1853 was ontsloten door een spoorlijn. Het oudste gebouw draagt de naam 'Huize Loreto'. Ook het vorige Moederhuis in Aken droeg deze naam. Het complex, dat behalve uit Huize Loreto uit meerdere gebouwen bestaat, fungeert tegenwoordig als generalaat, bestuurshuis van de Nederlandse provincie, kloosterbejaardenoord en kindertehuis.
- In de neogotische kloosterkapel, die in de jaren 1875-1879 naar ontwerp van Hermann-Joseph Hürth gebouwd en op 18 oktober 1879 geconsacreerd werd, bevindt zich aan de evangeliezijde het marmeren grafmonument van Clara Fey. Op 23 augustus 1934 werden haar stoffelijke resten, die bij de opgraving nog in opmerkelijk gave staat bleken te zijn, van het kloosterkerkhof naar de kapel overgebracht. De Duitstalige tekst op het grafmonument noemt Clara Fey als stichteres en eerste generale overste van de congregatie en vermeldt haar levensdata en de datum van de translatie. Op de treden voor het grafmonument staat: 'In Seinem Schatten, wonach ich verlangt habe, ruhe ich', een allusie op Hooglied 2,3: 'ik smacht ernaar in Zijn schaduw te zitten'. In de nis boven het grafmonument staat een 19e-eeuwse pietà van Heinrich-Joseph Bong. Ter linkerzijde van het grafmonument stond een tafel met brochures over het leven van Clara Fey (Nederlands, Duits en Spaans) en noveengebeden, verder een intentieschrift, intentieformulieren en een brievenbus voor de intenties.
- Na de sluiting van het klooster heeft het 'Loreto'-gebouw tot 2018 op een nieuwe bestemming gewacht. In dat jaar opende Museum Schat van Simpelveld de deuren, met onder andere aandacht voor Clara Fey en de zusters en hun werk aan paramenten en wassen beelden, vgl.: www.deschatvansimpelveld.nl
- In Simpelveld is een straat naar Clara Fey vernoemd.
↑ top
Cultusobject - Clara Fey werd geboren op 11 april 1815 te Aken als vierde kind van de welgestelde textielfabrikant Peter Louis Fey (1778-1820) en Katharina Schweling (1778-1849). Zij groeide op in een vroom en charitatief geëngageerd gezin. In 1837 begon Clara, bewogen door de armoede en de dreiging van morele ondergang van vele kinderen in de industriestad Aken, samen met enkele vriendinnen een armenschool. Geruime tijd zocht zij naar een vorm waarin zowel de zorg om misdeelde kinderen als haar verlangen naar het kloosterleven gestalte konden krijgen. Toen zij in de verwaarloosde kinderen het kind Jezus herkende, besloot zij tot de stichting van een congregatie. Clara Fey werd hierbij terzijde gestaan door enkele priesters, onder wie haar broer André Fey (1806-1886) en Johannes Theodor Laurent (1804-1884), de latere bisschop van Luxemburg, wiens bibliotheek in Huize Loreto wordt bewaard. Tot de kring van haar vriendinnen behoorden Pauline von Mallinckrodt (1817-1881) en Franziska Schervier (1819-1876), beiden stichteressen van zustercongregaties.
De dag dat Clara Fey met vier jonge vrouwen als religieuze gemeenschap in Aken een huis betrok - 2 februari 1844 - wordt door de zusters van het Arme Kind Jezus als stichtingsdatum van de congregatie beschouwd. In 1848 werd de congregatie, die haar leefregel baseert op de regel van Augustinus, door de aartsbisschop van Keulen goedgekeurd. In 1869 verkreeg de congregatie, die destijds 600 leden telde, pauselijke goedkeuring. Hoewel de congregatie bij haar werkzaamheden vaak hinder en tegenwerking ondervond van de burgerlijke overheden, nam de reikwijdte van haar apostolaat gedurig toe. Vanuit Aken werden tot 1872 maar liefst 26 filiaalkloosters gesticht, overwegend in Pruisen, maar ook in Beieren, Oostenrijk en Luxemburg. In datzelfde jaar begon de regering van Pruisen echter alle religieuzen uit het onderwijs te weren. De suggestie, het werkveld van onderwijs en opvoeding te verruilen voor dat van de ziekenzorg, werd door Clara Fey beslist afgewezen, ook al had deze weigering tot gevolg dat de congregatie Pruisen moest verlaten. Het moederhuis werd naar het nabij gelegen Nederlandse grensdorp Simpelveld verplaatst. De congregatie bleef evenwel nog lang op Duitsland georiënteerd. Clara Fey is tot haar dood overste van de gemeenschap gebleven. Zij overleed op 8 mei 1894 te Simpelveld en werd op 11 mei op het kloosterkerkhof bijgezet, ter rechterzijde van het graf van mgr. Laurent, die ten tijde van de Kulturkampf Luxemburg had moeten verlaten.
↑ top
Verering - De verering van Clara Fey ontstond in de kring van haar medezusters. Nog tijdens haar leven werd er binnen de congregatie zorg voor gedragen dat getuigenissen omtrent haar op schrift werden gesteld, hetgeen na haar dood nog intensiever is behartigd. Zo werden in 1901 de zusters opgeroepen om alle bijzonderheden die zij zich van de stichteres herinnerden, te noteren en naar het Moederhuis op te sturen, welk verzoek in 1914 werd herhaald.
- Steeds is er over gewaakt dat de ruimten waarin Clara Fey geleefd had in dezelfde staat zouden blijven. Deze ruimten bevinden zich op de eerste verdieping aan de achterzijde van Huize Loreto, recht tegenover het koor van de kloosterkapel en vormen tegenwoordig het 'Clara-Museum'. Op aanvraag worden hier ook niet-leden van de congregatie toegelaten en door een zuster rondgeleid. Men treedt het museum binnen via de woonkamer van de stichteres, tevens voormalige vergaderruimte van het generaal bestuur. Hier treft men meubilair en schilderijen aan, afkomstig van de familie Fey en uit de erfenissen van de priesters, die de stichteres gedurende haar leven als raadgevers terzijde hebben gestaan. Rechts van deze kamer bevindt zich haar sobere slaapvertrek, waar zij zittend in een armstoel overleden is. Haar werkvertrek is ter linkerzijde van de huiskamer. Hier staan onder meer haar bureau en haar handbibliotheek met Franse en Duitse werken van kerkelijke schrijvers. Aan de muren hangen tientallen lijstjes met afbeeldingen van heiligen (onder anderen Clara van Assisi en Franciscus van Sales) en religieuze voorstellingen. In vitrines zijn onder meer brieven van illustere tijdgenoten aan Clara Fey tentoongesteld en verder figuurtjes van was, vooral representaties van het Kind Jezus, welke door de zusters werden vervaardigd en aan de overste ten geschenke aangeboden.
- In 1908 werd aan de leden van de congregatie een dagelijks gebed voor de zaligverklaring van de stichteres voorgeschreven. In 1916 werd in het bisdom Roermond een begin gemaakt met het zaligverklaringsproces, dat vanaf 1924 werd voortgezet bij de Romeinse instanties. Met het oog op dit nog steeds niet afgeronde proces wordt sinds 1894 alle correspondentie betreffende gebedsaanvragen en gebedsverhoringen in het kloosterarchief bewaard.
- Clara Fey hechtte groot belang aan de geestelijke vorming van de leden van haar gemeenschap. Zij stelde overwegingen op schrift als handreiking voor de meditatie van de zusters, verder ook kapitteltoespraken en conferenties. Belangrijke elementen van de spiritualiteit van Clara Fey waren het streven naar de vereniging met Jezus Christus, vooral in de eucharistie, het besef van zijn alomtegenwoordigheid en de zorg om een religieuze levenshouding waarin actie en contemplatie samengaan en elkaar bevruchten. Vooral haar 'Übung' of 'Oefening', die de gelovige doordringt van het voortdurend bewustzijn van Jezus' presentie, in het bijzonder in het sacrament van de eucharistie, heeft grote bekendheid verworven. Haar meditaties werden buiten de congregatie veelvuldig benut, ook door theologanten en priesters.
- In 1997 telde de congregatie van Clara Fey 792 geprofeste zusters en 34 novicen; ze is werkzaam in 14 landen, vooral op het terrein van onderwijs en opvoeding. Jaarlijks brengen ongeveer 400 zusters een bezoek aan het graf, van wie 100 uit het buitenland. Dat de grote invloed van Moeder Clara op de spiritualiteit van de door haar gestichte gemeenschap voortduurt, blijkt uit de talrijke citaten uit haar geschriften, die opgenomen zijn in de huidige leefregel van de congregatie, welke in 1982 door Rome werd geapprobeerd. Alle zusters dragen een kruisje met als opschrift: 'Manete in me' (Joh. 17,4): 'Blijft in mij [zoals Ik in u]', het geestelijk devies van de stichteres. Terwijl in het verleden de zusters voor meditatieliteratuur vrijwel exclusief op de werken van Clara Fey waren aangewezen, wordt de keuze van dergelijke boeken tegenwoordig meer aan hun eigen oordeel overgelaten. Toch is haar invloed op de spiritualiteit van de congregatie nog steeds groot. Tot op heden zijn leden van de congregatie bezig met de transscriptie en vertaling van haar overwegend Duitstalige schriftelijke nalatenschap. Buiten de congregatie lijkt de aandacht voor haar spirituele oeuvre gedurende de laatste decennia verminderd, mogelijk omdat het trekken vertoont van een als 'verouderd' ervaren christocentrische gevoelsvroomheid.
- Reeds kort na haar dood werden prentjes en etuitjes verspreid met een relikwie van Clara Fey (stof van haar habijt). Dit gebruik gaat voort tot op de dag van vandaag. Niet-leden van de congregatie ontvangen, indien zij hun vertrouwen in Clara Fey kenbaar maken, een dergelijk relikwie. In een doorzichtig plastic etuitje bevindt zich een kaartje met een portret van Clara Fey. Een kleine ronde uitsparing toont het relikwie. Op de achterzijde staan teksten als: 'Jezus is je beste vriend' of 'Hab' Vertrauen, Jesus liebt dich'.
- In de grote tuin aan de achterzijde van Huize Loreto werd naar aanleiding van het pauselijk decreet over de heldhaftigheid van de deugden van de stichteres (14 mei 1991), een belangrijke fase in elk zaligverklaringsproces, een Clara Fey-boom geplant.
- In 1994 werden twee jubilea gevierd: Op 2 februari werd het 150-jarig bestaan van de congregatie herdacht tijdens een bijeenkomst van alle zusters uit Nederland en Vlaanderen. Op 8 mei vond de herdenking plaats van de honderdjarige sterfdag van Clara Fey, met onder meer een pontificale eucharistieviering te Simpelveld en de uitgave van een kalender met kerkelijke feestdagen en memorabele dagen uit de geschiedenis van de congregatie. De stichteres wordt op zulke dagen speciaal herdacht: 2 februari (stichting van de congregatie), 11 april (geboorte- en doopdag), 8 mei (sterfdag), 11 augustus (Clara van Assisi, naamfeest), 25 december (Kerstmis, feest van de congregatie).
- Tweemaal per maand vond een mis-noveen plaats; gedurende negen opeenvolgende dagen werd tijdens de eucharistieviering gebeden aan de hand van teksten uit de Schrift en werken van Clara Fey.
- Het graf van Clara Fey trok tot aan de sluiting van het huis in 2012 nog jaarlijks enkele honderden bezoekers van buiten de congregatie, ook uit het buitenland. Ouderen en vrouwen zijn daarbij in de meerderheid. Hun relatie tot Clara Fey is dikwijls ontstaan uit contacten met leden van haar congregatie en bestendigd door een affiniteit met de spiritualiteit van de congregatie. Sinds de jaren tachtig van de 20e eeuw is de belangstelling vanwege de bevolking van Simpelveld toegenomen.
- Intenties konden worden genoteerd in een schrift, van welke mogelijkheid veelvuldig gebruik werd gemaakt. Desgewenst konden bezoekers gebruik maken van een door de zusters ontworpen formuliertje, waarop ze het voorwerp van hun zorg of dank konden aankruisen. Als mogelijke intenties werden onder meer aangereikt: om verdieping van geloof, voor het goede verloop van een operatie, om klaarheid bij belangrijke beslissingen. Deze intenties, die kosteloos konden worden aangemeld, werden door de zusters bij de stichteres aanbevolen, onder meer tijdens de dagelijkse eucharistieviering. De zusters ontvingen in die tijd jaarlijks gemiddeld 1500 schriftelijke verzoeken om gebed tot de stichteres.
- Het lichaam van Clara Fey werd in 2012 naar het zusterhuis in Aken (D) overgebracht, alwaar zich de verering voortzette. De zaligverklaring van Fey op 5 mei 2018 bracht een versterking van de cultus.
↑ top
Materiële cultuur - Portretten: in het Clara Fey-museum in Simpelveld bevinden zich 1 een tekening van Clara Fey met zus en broers uit ca. 1835; 2 een potloodtekening van haar door Anna von Oer uit 1875; 3 een olieverfportret van Clara door Anna von Oer uit 1884.

Devotioneel drukwerk
- Prentjes: 1 prentje met op de voorzijde een foto en de tekst Eerw. Moeder Clara Fey en op de achterzijde een gebed (impr. P. Mannens, Roermond, 17 december 1918; coll. D. Gooren); 2 reliekprentje met foto en de tekst 'De vestibus Matris Clarae Fey' (coll. D. Gooren); 3 Duits- (frakturletter) en Nederlandstalige vouwprentjes met portret al of niet in kleur, aangenaaide relikwie en biografie, op de voorzijde onder het portret een relikwie in ronde uitsparing, met uitspraken van Clara Fey: 'Alles für Jesus, für Jesus allein' en 'Lieben wir die Kinder, und lieben wir Jesus in ihnen'; op de achterzijde gebed tot het Kind Jezus voor de zaligverklaring (impr. Theod. Hunies, Steyl 30 november 1925; coll. D. Gooren); 4prentje met op de voorzijde een foto en op de achterzijde een 'Prière pour obtenir la béatification de Mère Clara' (impr. Jos. Carton de Wiart, Mechelen, 9 juni 1939; coll. D. Gooren); 5 vouwprentje als onder 3, nieuwe uitgave (impr. Josephus, Bisschof von Luxemburg, 19 maart 1952); 6 prentje met portret, op de achterzijde gebed tot God om genade tot navolging van de stichteres (impr. Müssener, Aken 16-06-1956); 7 vouwprentje met portret en Duitstalige biografie en op de voorzijde onder het portret de tekst: 'Alles für Jesus, für Jesus allein', op de achterzijde gebed tot het Kind Jezus voor zaligverklaring (impr. Roermond, P. Teeuwen, 3 april 1958; 12,5 x 7,7 cm; collectie D. Gooren); 8 vouwprentje met portret en korte Duitstalige noveengebeden (ca. 1970: impr. Roermond, P. van Odijk, 2 februari 1966; 12,2 x 7,2 cm); 9 vouwprentje met portret, citaat van Clara Fey over noodzaak van onophoudelijk gebed en uitnodiging van de zusters de intenties van buitenstaanders in hun gebed in te sluiten; 10 vouwblaadje over doel en stichtingsgeschiedenis van de congregatie, met onder meer portretten van Clara Fey (ca. 1975: 21 x 10,5 cm); 11 vouwprentje met portret en noveengebeden (ca. 1985: impr. Roermond, P. van Odijk, 2 februari 1966; 12,2 x 7,2 cm); 12 vouwprentje met portret en Duitstalige biografie, met op de achterzijde gebed tot Clara Fey (ca. 1980; 11 x 7,5 cm); 13 vouwprentje met portret en noveengebeden (ca. 1985: 12,2 x 7,2 cm); 14 vouwblaadje met portret en Duitstalige biografie: 'Mutter Clara und ihre Zeit', met op de achterzijde gebed tot Clara Fey (ca. 1992; 21 x 10 cm); 15 vouwprentje met portret en biografie (ca. 1992: 12 x 7 cm); 16 vouwblaadje met portret en 'korte levensschets door pater J. Kijm s.j. Op de achterzijde oratie voor feestdagen Clara Fey (ca. 1992: 21 x 10 cm); 17 vouwprentje met portret en biografie, met op de voorzijde onder het portret 'Alles voor Jezus, voor Jezus alleen' (ca. 1992: 12 x 7,2 cm); 18 vouwblad met portret van Clara Fey. Op de voorzijde 'Bleibt in mir, dann bleibe ich in euch' (Joh. 15, 4), met op de achterzijde biografie van Clara Fey en beschrijving van werkzaamheden congregatie (ca. 1990: 29 x 10, 4 cm); 19 vouwblaadje met portret en Duitstalige biografie en beschrijving van de werkzaamheden en de inspiratie van de congregatie, en fragment uit de leefregel, op de achterzijde een middeleeuwse afbeelding van de roeping der apostelen en tekst Joh. 15, 16-17) (ca. 1990: Provinzhaus der Schwestern vom Armen Kinde Jesus, Aken, 21 x 9,7 cm).
- Liederen: ter ere van Clara Fey zijn opgenomen in de door de zusters samengestelde bundel Liedgut unserer Kongregation. Enkele voorbeelden: 'Jesus Kind, süßes Kind' (tekst Clara Fey); 'Mutter Clara, unsere Mutter' (anon.); 'Simpelveld, im Kreis der Hügel'; 'Mutter Clara-Lied', begin: 'Du schauest aus seligem Frieden, o Mutter, auf unsere Schar' (anon.); 'Komt met uw danklied' (tekst zr. Maria Rogeria p.i.j., muziek Hub. Wolfs); 'Mutter Clara, hilf'' (tekst & muziek Hans Neuefeind, 1994).
- Devotieboekjes: 1 De 'Oefening' van de godvruchtige Moeder Clara Fey, stichteres van de Congregatie der Zusters van het Arme Kind Jezus, vert. door G. Gorris s.j. (Roermond: J.J. Romen, 1917); 2 Übung der Mutter Klara Fey, eine Anleitung zum Leben im Gott unserer Altäre, ed. Jakob Margreth (Freiburg i.Br.: Herder 1931); 3 Korte overwegingen ingedeeld volgens het kerkelijk jaar van Moeder Clara Fey, stichteres van de congregatie der Zusters van het arme Kind Jezus, vertaald naar het manuscript door haar dochters (Roermond-Maaseik: Romen 1949) complete vertaling van haar meditaties; 4 noveenboekje Noveen. Met teksten uit de Heilige Schrift, Gedachten van Clara Fey, Voorbeden (Aken: M. Brimberg, 1975; 42 p.; impr. bisdom Roermond, N. de Wolf o.s.b. 3 februari 1975), op achterzijde portret, data en beschrijving van werkzaamheden/inspiratie van de congregatie, ook in het Duits beschikbaar; 5 Die Verehrungswürdige Mutter Clara Fey im Kreis ihrer Verwandten und Bekannten. Die Gründerin (1844-1848). Ein Lebensbild in Briefen, ed. J.M. Klijn s.j. (Simpelveld: privé-uitgave, 1992);
- Relikwie-etuitje: fotoprentje met een citaat van Fey: 'Jezus is je beste vriend' en opgeplakte stof van het habijt van Clara Fey, in plastic hoesje (ca. 5 x 5 cm; ca. 1990?).
- Diversen: 1 kalender 'Mutter Clara Fey 1815-1894. Immerwährender Kalender zum 100. Sterbejahr der Stifterin der Schwestern vom armen Kind Jesus', met op de voorzijde autograaf: 'Meinen herzallerliebsten Schwestern'. De kalender (3 pag. per maand) vermeldt kerkelijke feestdagen en feiten uit het leven van de stichteres en de congregatiegeschiedenis en als illustraties: portretten van Clara Fey en haar adviseurs, tekeningen, wasfiguren en borduurwerken uit het atelier te Simpelveld, ook van de hand van Clara Fey, heiligenbeelden in en rond Huize Loreto, verder meditatieve teksten zijn ontleend aan haar geschriften, fragmenten in autograaf (Neuwied: Neuwieder Verlagsgesellschaft, 1994; 30 x 21 cm); 2 gestencild vouwblad met intenties 'op voorspraak van Moeder Clara fey' voor misnovenen (ca. 1995).
↑ top
Bronnen en literatuur Archivalia: Simpelveld, Generalaat van de Congregatie der Zusters van het arme Kind Jezus: schriftelijke nalatenschap van Clara Fey, waaronder meer dan 1400 brieven; van brieven uit andere (vooral Duitse) archieven werden nog voor de Tweede Wereldoorlog afschriften gemaakt.
Tekstedities: 'In Causa Beatificationis et Canonisationis servae Dei Calare Feij', in: Analecta voor het bisdom Roermond 1 (1916) p. 143-144; [bischoppelijke brief van 1918], in: Analecta voor het bisdom Roermond 3 (1918) p. 45-46.
Literatuur: Otto Pfülf, Mutter Clara Fey vom armen Kinde Jesu und ihre Stiftung (1907; 2e dr. 1913; vertaling: Moeder Clara Fey van het arme Kind Jesus (Den Haag 1954)); 'Het onderzoek in zake zalig- en heiligverklaring', in: Analecta voor het bisdom Roermond 3 (1918) p. 56-60; W.G. Creutz Lechleitner, Simpelveld: Een geschiedenis van licht en blijdschap (Roermond: J.J. Romen, 1924); Ignatius Waterrott, Moeder Clara Fey: stichteres van de Congregatie der Zusters van het Arme Kind Jezus, uit het duits vertaald (Roermond: J.J. Romen, 1925); Maria Benigna Kondura, Klara Fey, Mutter der Armen (z.p. 1925); Maria Alberta, Mutter Klara Fey und ihr Werk für die Kinder (Freiburg: Herder, 1926); Haus Loreto in Simpelveld. Zur Erinnerung an die Goldene Jubelfeier des General mutterhauses der Schwestern vom armen Kinde Jesus (Düsseldorf: L. Schwann, 1928); P. Hopmans, 'De "Oefening" van Moeder Clara Fey', in: Sancta Maria. Kerkelijk weekblad voor het bisdom Breda 6 (1928) p. 41-42; W. Nolet, Katholiek Nederland. Encyclopaedie, dl. 2 (Den Haag: Ten Hagen, 1932) p. 121-129; M. Smits van Waesberge, Naar zonnige hoogten. Moeder Clara Fey en haar stichting de Congregatie van de Zusters van het Arme Kind Jezus (Maastricht: Nypels, 1938); Joseph Solzbacher, Immer beim Herrn. Wandel in der Gegenwart Gottes nach Mutter Clara Fey, Stifterin der Genossenschaft vom armen Kinde Jesus (Mödling bei Wien: St. Gabriel Verlag, 1955); Hans Berghuis, Clara en de andere (Voorhout: Foreholte, 1958), een geromantiseerde levensbeschrijving; Clara Agneta Notermans, Innerlijke en uiterlijke groei van de congregatie der Zusters van het arme Kind Jezus tot aan de definitieve goedkeuring van de Regel (1837-1888), ongepubliceerde diss. Regina Mundi (Rome 1964); G.H. Franssen, Van Semplevei tot Simpelveld. Geschiedenis van Simpelveld (Simpelveld: gemeente, 1970); Joseph Solzbacher, Die 'heilige Freundschaft' zwischen Clara Fey und Wilhelm Sartorius. Ein Beitrag zur Geschichte der Frömmigkeit, bes. im Aachen des 19. Jahrhunderts (Aken: Einhard Verlag, 1972); G. Rocca, 'Clara Fey', in: Dizionario degli Istituti di Perfezione, dl. 3 (1976) k. 1488-1489; Piet Penning de Vries, Clara Fey. Een geestelijk portret (Steyl: Drukkerij Steyl, 1978); J.M. Gijsen, In het spoor van Maria: Vrouwen in Limburg in de 19e en 20ste eeuw en hun betekenis voor Kerk en maatschappij. Moeder Clara Fey, moeder Maria Stollenwerk en moeder Josefa Stenmans, moeder Maria Teresa van de heilige Jozef, dr. Edith Stein/zuster Teresia Benedicta van het Kruis (Roermond: Bisdom Roermond, 1991) p. 7- 17; Elisabeth Fischer-Holz, 'Clara Fey, Gründerin des Ordens der Schwestern vom armen Kinde Jesus (1815-1894)', in: Elisabeth Fischer-Holz ed., Bedeutende Frauen aus dem Dreiländereck. Lebensbilder in drei Bänden, dl. 2 (Aken: Einhard Verlag, 1992) p. 19-33; Wo Gott aufgeht. Das 'Neue' in der Spiritualität von Mutter Clara Fey. Gedanken von Bischof Klaus Hemmerle zu Texten von Mutter Clara Fey (Aken: Einhard Verlag, 1993); 'Zusters vieren jubileum in Simpelveld', in: De Limburger 29 december 1993; Jo Hermans, In dienst van het arme Kind. Publicatie ter gelegenheid van de honderdvijftigste verjaardag van de Congregatie van het arme Kind Jezus en de honderdste herdenking van de sterfdag van de stichteres Clara Fey (Oegstgeest: Stg. R.K. Informatie, 1994); Maria Lioba Otten, 'Clara Fey (1815-1891). Erziehung als Auftrag', in: Geschichte im Bistum Aachen, dl. 3 (Aken-Kevelaer: Butzon & Bercker, 1996) p. 145-164; Stefan Gillissen, 'Moeder van alle kinderen. Achtergrond Clara Fey', in: De Limburger 26 april 2018, p. 2-3.
Overige bronnen: Meertens Instituut BIN-dossier Simpelveld-Clara Fey; mondelinge informatie in 1998 van zr. Regina Theresia p.i.j. en zr. Maria Rogeria p.i.j., Simpelveld; videopresentatie In dienst van het arme kind, vervaardigd door Bavo Crombach in opdracht van de congregatie (1994); Collectie 'Clara Fey' van A.J. Bomans, opgenomen in BiN-dossier (acquisitie 2012).

↑ top
  naar het KDC, voor aanvullingen en commentaar.