Dordrecht, O.L. Vrouw (Van de Dorrenboom?)

Cultusobject: O.L. Vrouw (Van de Dorrenboom?) Open Street Maps
Datum: Onbekend
Periode: 14e eeuw (?) - 1572
Religieuze context: Christelijk
Locatie: Kapel van de Dorrenboom
Adres: -
Gemeente: Dordrecht
Provincie: Zuid-Holland
Bisdom: Rotterdam
Samenvatting: In de Mariakapel buiten de Dordtse Vuilpoort hingen volgens een vermelding uit 1572 tal van doeken en zwachtels, die door genezenen - voornamelijk van 'koorts' - waren achtergelaten. In datzelfde jaar werd de kapel verwoest.
Auteur: Gerrit Verhoeven
Illustraties:
Topografie - De O.L. Vrouwekapel was gelegen buiten de Vuilpoort, ten zuiden van de stad Dordrecht, volgens een vroeg 17e-eeuwse bron 'op het uuterste van den dijck neffens de weij die den H. Geest toecomt'. Een andere bron spreekt van een bos, dat in de volksmond 'den Dorrenboom' werd genoemd, waar een 'asylum' voor koortslijders was gevestigd.
De buurtschap Vuilpoort beschikte over een eigen parochiekerk, gewijd aan St. Adrianus. Dit was oorspronkelijk een kapel, die behoorde tot de parochie Erkentrudenkerke. Toen dit dorp verdronk bij de Sint-Elisabethsvloed van 1421, werd de kapel in 1452 verheven tot parochiekerk.
↑ top
Cultusobject - Het is niet bekend of O.L. Vrouw er in de vorm van een beeld werd vereerd. Evenmin is duidelijk in hoeverre de naam Dorrenboom ('Arida-arbor') iets te maken had met de oorsprong of het verloop van de cultus.
↑ top
Verering - De Mariakapel werd volgens Balen gesticht in 1317. Volgens Theodorus Cornelii, pastoor van Dordrecht sinds 1605, werden hier vooral mensen genezen van koorts. Zij zouden als votiefgeschenk hun kousenbanden hebben opgehangen, waarvan er nog in 1572 vele te zien waren. Dit gegeven wijst op een bijzondere cultus rond een miraculeuze Lieve Vrouw (en/of mogelijk een koortsboom). Het is niet onwaarschijnlijk dat ook gelovigen van buiten de stad daar op af zijn gekomen.
- In 1572 werd de kapel verwoest. Zoals zoveel gebouwen die direct onder de stadsmuren lagen moest zij verdwijnen om de Spanjaarden de kans te ontnemen zich hierin te verschansen.

↑ top
Bronnen en literatuur Tekstedities: Acta Sanctorum Februarii II (Parijs-Rome: V. Palm�, 1864) p. 432.
Literatuur: M. Balen, Beschryvinge van Dordrecht (Dordrecht 1677) p. 197; H.F. van Heussen, Historia Episcopatuum Foederati Belgii etc., dl. 1 (Antwerpen 1733) p. 326; A. v[an] L[ommel], 'Cort verhael van de kercken, reliquien, kloosteren, gasthuysen ende processien der stadt Dordrecht', in: Bijdragen voor de geschiedenis van het bisdomvan Haarlem 6 (1878) p. 51-52; Fred van Lieburg, Heilige plaatsen in een Hollandse stad. Duizend jaar religieuze gebouwen op het Eiland van Dordrecht (Dordrecht: Historische Vereniging Oud-Dordrecht, 2012 = Jaarboek 2011) p. 96-97.
Overige bronnen: KDC BiN-dossier Dordrecht-O.L. Vrouw van de Dorrenboom
↑ top
  naar het KDC, voor aanvullingen en commentaar.