Rotterdam, O.L. Vrouw van Foy

Cultusobject: O.L. Vrouw van Foy Open Street Maps
Datum: Onbekend
Periode: 1642 (?) - tweede helft 17e eeuw
Religieuze context: Christelijk
Locatie: Parochiekerk van St. Rosalia
Adres: -
Gemeente: Rotterdam
Provincie: Zuid-Holland
Bisdom: Rotterdam
Samenvatting: De cultus van het beeld van O.L. Vrouw van Foy was nauw verbonden met de missionaire strategie van de Rotterdamse jezuïeten rond het midden van de 17e eeuw, en verdween weer met hen.
Auteur: Willem Frijhoff
Illustraties:
Topografie - In of kort voor 1642 werd op de bovenverdieping van een door de jezuïeten in de Leeuwenstraat aangekocht kerkhuis een kapel ingericht voor het beeld van O.L. Vrouw van Foy. In 1661 werd een nieuwe, veel grotere kapel op de begane grond als schuilkerk ingericht. In 1709 ging deze kerk over naar de franciscanen (⟶ Rotterdam, H. Antonius).
↑ top
Cultusobject - Zie over O.L. Vrouw van Foy, ⟶ Haastrecht.
- Het ging om een van de vele eikenhouten kopieën van het wonderdadige O.L. Vrouwebeeld uit Foy die sinds 1609 door de jezuïeten in hun kerken ter verering werden aangeboden.
↑ top
Verering - Het beeldje zal door de Zuidnederlandse missionaris Petrus Maillart s.j. (1585-1640), sedert 1630 te Rotterdam werkzaam, daar zijn geïnstalleerd. Overigens was te Rotterdam reeds in 1629 door pater Valentinus Bisschop s.j. een Mariacongregatie opgericht. In 1645 heette de kapel al te klein. In 1646 blijken bij het beeld ex-voto's geplaatst, waarvan zeven door bekeerlingen; in 1648 werd ten behoeve van het beeld een zilveren stralenkrans (troon) geschonken ter waarde van ca. ⨍1000,- (deze komt nog voor in een inventaris van 1681). O.L. Vrouw van Foy zou het huis van de jezuïeten in 1650 bij een brand hebben gespaard door de wind te laten draaien. Bij een pestepidemie in 1655 werd het genadebeeld boven het hoofdaltaar geplaatst en ter bescherming aangeroepen.
- De Rotterdamse jezuïeten hebben met de introductie van de satellietcultus van O.L. Vrouw van Foy de bedoeling gehad een bedevaart te genereren, zoals zij dat ook in verschillende andere vestigingen in en buiten Europa deden. Bewijzen van een cultusuitstraling buiten Rotterdam zijn echter niet voor handen. Het is dan ook onduidelijk of zij in Rotterdam in deze opzet zijn geslaagd, maar waarschijnlijk is dit niet. In 1661 lieten de jezuïeten een nieuwe schuilkerk bouwen die vermoedelijk vanaf het begin aan St. Rosalia was gewijd, aangezien deze heilige vanaf dat ogenblik de plaats van O.L. Vrouw van Foy lijkt in te nemen.
- Het Rotterdamse beeldje is sedert lang verdwenen. Wellicht was het een van de beelden uit de jezuïetentijd die de franciscanen in 1709 verwijderden toen zij de kerk overnamen. Er zal toen al nauwelijks meer van cultus sprake zijn geweest.

↑ top
Bronnen en literatuur Archivalia: Het archief van de Rosaliakerk is in mei 1940 verloren gegaan. Nijmegen, Collegium Berchmanianum: provinciaal archief der jezuïeten, excerpten en afschriften van het op Nederland betrekking hebbende gedeelte van het archief van de Flandro-Belgische provincie der jezuïeten, waaronder de wonderbaarlijke Rotterdamse gebeurtenissen uit 1650 en 1655.
Literatuur: A.H.L. Hensen, 'Het Roomsch-katholieke Rotterdam', in: Rotterdam in de loop der eeuwen, dl. 2 (Rotterdam 1906) p. 76-77; Gerard Brom, Herleving van de kerkelike kunst in katholiek Nederland (Leiden: Ars Catholica, 1933) p. 17-20; D. van Heel, De Sint Rosaliakerk in de Leeuwenstraat te Rotterdam (Rotterdam: St. Laurens Boek- en Kunsthandel, 1940) p. 6-7; F. van Hoeck, Schets van de geschiedenis der Jezuieten in Nederland (Nijmegen 1940) p. 159-160; F. Rousseau, 'Foy-Notre-Dame: un culte de célébrité mondiale', in: Sanctuaires et pèlerinages 7. 25 (1965) p. 165-170, incomplete lijst; G. Scheerder, De Contrareformatie te Rotterdam. De Leeuwenstraatse statie van de Paters Jezuïeten 1610-1708-1800 (Rotterdam 1988) p. 58-65, 69, 84, 116; Ingmar Reesing, 'Notre-Dame de Foy. The Reuse and Dissemination of a Late Medieval Figurine of the Virgin in the Low Countries’, in: Simiolus. Netherlands Quarterly for the History of Art, 33,3 (2007/2008) p. 145-165, i.h.b. 160.
Overige bronnen: KDC BiN-dossier Nijmegen Rotterdam-O.L. Vrouw van Foy

↑ top
  naar het KDC, voor aanvullingen en commentaar.