Simpelveld, O.L. Vrouw Sterre der Zee

Cultusobject: O.L. Vrouw Sterre der Zee Open Street Maps
Datum: Mei; gehele jaar
Periode: 1951 - heden
Religieuze context: Christelijk
Locatie: Kapel Sterre de Zee in de buurtschap Rodeput in de parochie van St. Remigius
Adres: Rodeput 9a, 6369 SN Simpelveld
Gemeente: Simpelveld
Provincie: Limburg
Bisdom: Roermond
Samenvatting:

De verering van de Maastrichtse O.L. Vrouw Sterre der Zee bereikte in het begin van de jaren vijftig een hoogtepunt door het optreden van mgr. Lemmens, die deze Mariaverering tijdens zijn episcopaat (1932-1957) op de voorgrond plaatste. In geheel Limburg vindt men getuigenissen van de verspreiding van de Sterre der Zee-verering in die tijd. Hierbij behoort ook de Sterre der Zee-kapel te Simpelveld uit 1951, waar de verering niet alleen qua omvang, maar ook qua ontwikkeling van het cultusobject uitgroeide tot een geheel eigen Sterre der Zee-verering. De Mariakapel is tevens oorlogsmonument.
Auteur: Lambertus Moonen
Illustraties:
Topografie - De kapel ligt in het oostelijk uiteinde van het dorp niet ver van de Duitse grens in de buurtschap Rodeput, vlakbij het klooster Loreto, het moederhuis van de Zusters van het Arme Kind Jezus (⟶ Simpelveld, Clara Fey), en het Damianeum, het voormalige grootseminarie van de Duitse provincie van de Congregatie van de HH. Harten. De bidkapel is een wit bakstenen gebouwtje dat voorzien is van een zadeldak. De gevel is bekroond met een kleine dakruiter waarin zich een klokje bevindt. De titel van de vereerde beeltenis is met grote letters boven de ingang aangebracht. Het oude wegkruis ter plaatse aan de Vingweg staat nu in de tuin van de kapel. De tekening van dit bedehuisje werd door een lid van het Damianeum gemaakt en naderhand door architect J.H. van de Bongard (Heerlen) geautoriseerd. De kapel, gebouwd in 1951, is 4,5 meter breed en 5,5 lang. Het beeld van Maria staat boven het altaar tegen de muur, waarachter een blauwe of rode doek hangt.
- Van de hand van H. Pieters zijn de vier glas-in-lood raampjes in de kapel, gesigneerd H. Pieters '55, met de voorstellingen van het bezoek van de engel Gabriël aan Maria, de ontmoeting van Maria met haar nicht Elisabeth, de geboorte van Christus, de kroning van O.L. Vrouw door Christus. Er moet bij de vervaardiging van de opaline een technische fout gemaakt zijn, want de kleur liet na enige jaren los. Om die reden werd naar een nieuwe voorstelling uitgezien.
- Vanaf 1951 heeft de buurtschap Rodeput voor de kapel gezorgd. In 1987 is, in verband met de overdracht van de grond waarop de kapel is gebouwd, een aparte stichting in het leven geroepen voor het behoud van deze pelgrimagelocatie. De stichting liet in 1987 de kapel opknappen.
↑ top
Cultusobject - In de loop der jaren is O.L. Vrouw Sterre der Zee hier vereerd onder drie verschillende afbeeldingen. De eerste afbeelding was een opaline (120 x 64 cm) geschilderd door H. Pieters (Maastricht). De Sterre der Zee van ⟶ Maastricht werd afgebeeld, gekleed in haar blauw-fluwelen mantel die nog maar kort tevoren, in 1951, naar eigen ontwerp door de zusters van het klooster Loreto was vervaardigd voor het genadebeeld in Maastricht. De mantel van Maria werd toen aan de Maastrichtse O.L. Vrouw geschonken door de bidweggangers. Op de mantel zijn symbolen uit de litanie van Loreto afgebeeld. De Maastrichtenaar G. Hack vervaardigde juist in die tijd een paar replica's van het Maastrichtse genadebeeld, maar voor de kapel van Simpelveld kwam een dergelijk beeld niet in aanmerking wegens de hoge kosten.
- De Simpelveldse pastoor J. Gillissen gaf in 1960 aan de toen in Simpelveld wonende kunstenaar G. Harren de opdracht om een nieuwe Sterre der Zee-afbeelding te maken. Hij vervaardigde een tegeltableau (150 x 90 cm). Op het tableau staat: O.L. Vrouw Sterre der Zee / Bid voor ons. Links staat Maria met op de achtergrond rechts boven een groot schip en beneden golven met vissen. Zo verwijst deze beeltenis eerder naar de Sterre der Zee in het algemeen dan naar de Maas-trichtse Sterre der Zee.
- De kapelstichting gaf er in 1987 de voorkeur aan een nieuw cultusobject, namelijk een beeld van de Sterre der Zee, te laten maken. De opdracht werd gegeven aan de firma Karl Ludwig uit München, die het 95 cm grote beeld in blauw-wit-rose kleur uit weerbestendig kunsthars vervaardigde. De voorstelling van G. Harren stond model voor het nieuwe beeld, zoals uit de mantel van O.L. Vrouw en de vis aan haar voeten blijkt. Het beeld werd door deken H. Schnackers van Kerkrade na de eucharistieviering bij de kapel op 23 juni 1991 ingezegend. Het tegeltableau bevindt zich sindsdien in de Simpelveldse pastorie.
↑ top
Verering - Over het ontstaan van de kapel zijn diverse verhalen in omloop. In 1950 werd door de buurtschap Rodeput toestemming gevraagd om een wegkruis aan de Vingweg te verplaatsen. Pastoor Gillissen raadpleegde het bisdom. Na verloop van tijd zou het bisdom voorgesteld hebben om een Sterre der Zee-kapel te bouwen. Hoogstwaarschijnlijk heeft de plaatselijke geestelijkheid zelf het voorstel in die richting gestuwd. Men heeft dan het verzoek van de buurtvereniging Rodeput gebruikt om via het bisdom een verlangen van kapelaan Rothkrans te verwezenlijken, namelijk de bouw van een Mariakapel uit dankbaarheid voor behouden terugkeer uit het concentratiekamp Dachau. Uit zijn boek Dachau, hel en hemel blijkt duidelijk zijn grote dankbaarheid ten opzichte van O.L. Vrouw. In de volksoverlevering heet het dat de kapel werd gebouwd omdat Simpelveld in de oorlog zo weinig onder oorlogsgeweld geleden had.
- Juist in 1950 begon de tocht van de Maastrichtse Sterre der Zee door Limburg. Het dekenaat Kerkrade werd het eerst door het genadebeeld bezocht van 24 augustus tot 16 oktober. De tocht begon te Bocholtz, waarna op 27 augusutus Simpelveld werd aangedaan. Wel waren aan de Kerkraadse tocht twee inleidende bezoeken voorafgegaan aan de voornaamste parochies van de dekenaten Wijk, Gulpen (30 april-5 juni) en Meerssen (22 juni-5 juli). Dit feit stimuleerde uiteraard de bouw van de kapel, die op 29 juli 1951 door mgr. Lemmens werd ingezegend, toen hij het nabije klooster Damianeum bezocht voor een priesterwijding. In zijn preek veronderstelde de bisschop dat de kapel gebouwd was ter herinnering aan het bezoek van het genadebeeld O.L. Vrouw Sterre der Zee te Simpelveld op 27 augustus 1950. Hoe dan ook, de Simpelveldse kapel ontstond toen in de jaren vijftig de verering van de Maastrichtse Sterre der Zee haar hoogtepunt bereikte en toen in veel dorpen kapellen en andere monumenten uit dankbaarheid voor het behoud gedurende de oorlog werden opgericht.
- Uitzonderlijk is dat deze kapel in 1998 nog steeds dag en nacht geopend was. Processiebedevaarten vanuit de regio kwamen niet voor. Wel is de kapel opgenomen in de route van lokale processies, zoals de lichtprocessie die sinds 1992 in de maand oktober wordt gehouden en waaraan een honderdtal gelovigen deelneemt. In de kapel wordt normaliter geen mis gelezen; wel wordt er in de maand mei de rozenkrans gebeden. Er branden meestal een dertigtal noveenkaarsen (met een opdruk van Sterre der Zee), verder gewone kaarsen en waxinelichtjes. De bezoekers van de kapel zijn afkomstig uit Simpelveld en naburige plaatsen zoals Bocholtz, Spekholzerheide, Heerlerbaan, Ubachsberg, Eys en Nijswiller. Ongeveer vijftien gelovigen hebben hun dankbaarheid door het plaatsen van een votiefsteen tot uitdrukking gebracht.
↑ top
Materiële cultuur - Prentjes: 1 vanaf 1987 was een kleurenprentje (11 x 7,5 cm) beschikbaar: met aan de bovenzijde Sterre der Zee van het tegeltableau en de tekst: 'H. Maria, bid voor ons', en beneden het buitenaanzicht van de kapel met de tekst: 'Sterre der Zee, Rodeput-Simpelveld'; 2 sinds 1995 is er een nieuw prentje beschikbaar met een afbeelding van de Maastrichtse Sterre der Zee getooid met haar nieuwste blauwe mantel, een uitgave van de Maastrichtse O.L. Vrouwebasiliek. Op de keerzijde van beide prentjes staat dezelfde tekst: het gebed tot de ⟶ Maastrichtse Sterre der Zee.
↑ top
Bronnen en literatuur Archivalia: Rodeput-Simpelveld, archief Stichting Kapel Sterre der Zee. Simpelveld, parochiearchief St.Remigius. Gemeentearchief Kerkrade.
Literatuur: H.J.M. Polman, ''n Bidweg van 2000 k.m. Limburg rond de "Sterre der Zee" (Maastricht: Broederschap van de Sterre der Zee, 1954) p. 1-55; J. Rothkrans, Dachau, hel en hemel (Simpelveld: N. Coenen, 1957); G.H. Franssen, Van Semplevei tot Simpelveld. Geschiedenis van Simpelveld (Simpelveld: Gemeente, 1970) p. 7-208; L.J.M.L. Kohl e.a., 40 Jaar Kapel Sterre der Zee, Rodeput-Simpelveld (Simpelveld: Coenen B.V., 1991) p. 1-21; F. van Galen, 'Sterre der Zee in Simpelveld', in: De Sleutel 20 (1992) nr. 18, p. 16-17; 'De Statiemantels van het beeld van O.L. Vrouw Sterre der Zee', in: Schatkamernieuws Slevrouwe 23 (1994) p. 354-356.
Overige bronnen: KDC BiN-dossier Simpelveld.

↑ top
  naar het KDC, voor aanvullingen en commentaar.