Stein, Antonius Abt

Cultusobject: Antonius Abt Open Street Maps
Datum: 17 januari
Periode: 19e eeuw - ca. 1950
Religieuze context: Christelijk
Locatie: Parochiekerk van St. Martinus
Adres: De Halstraat 36, 6171 HK Stein
Gemeente: Stein
Provincie: Limburg
Bisdom: Roermond
Samenvatting: Op 17 januari gingen de boeren uit de omgeving van Stein naar de Martinuskerk aldaar om Antonius Abt te vereren. Tot 1914 kwamen ook boeren uit Belgisch-Limburg naar Stein. De bedevaart naar Antonius is in de jaren vijftig van de 20e eeuw verlopen.
Auteur: Antoine Jacobs
Illustraties:
Topografie - De kerk ligt in de oude dorpskern van Stein. De toren is 14e- of 15e-eeuws. In 1850 werd er een driebeukig bakstenen schip tegenaan gebouwd. Architect Johan Kayser bouwde in 1884 in neogotische stijl een nieuw koor en transept.
- Het Antoniusbeeld staat naast het Rochusbeeld op een sokkel in de linkerzijbeuk van de Martinuskerk.
↑ top
Cultusobject - Zie voor St. Antonius Abt ⟶ Altweert.
- Het ongepolychromeerd eikenhouten Antoniusbeeld (117 cm hoog) dateert van 1857. Antonius houdt een Tau-staf in zijn hand en wordt vergezeld van een varken.
↑ top
Verering - Over het ontstaan van de verering van Antonius Abt in Stein is niets bekend. De Limburgsche Aankondiger van 19 januari 1901 meldt dat het Antoniusfeest met buitengewone luister gevierd werd. De hoogmis werd opgedragen door de uit China gevluchte missionaris Lemmens. 'De toevloed van vreemdelingen, waartoe zeker ook het gunstig weder het zijne bijdroeg, was zóó groot dat het ruim kerkgebouw voor deze gelegenheid te klein bleek'. De krant schrijft verder dat het feest, dankzij de aanwezigheid van de politie niet door wanklanken verstoord werd. Tot aan de Eerste Wereldoorlog trokken ook de boeren die aan de overzijde van de Maas, in Belgisch-Limburg woonden, naar Stein om daar op 17 januari Antonius te vereren. Toen zij in 1914 niet meer de grens over mochten, verlegden zij hun bedevaart naar de kerk van Smeermaas (B).
- In de jaren twintig en dertig van de 20e eeuw was de bedevaart naar Stein nog in gebruik. Op 17 januari trokken de boeren uit de omliggende dorpen naar de Martinuskerk om Antonius te vereren. Tevens werd er brood gezegend, dat bij thuiskomst gegeten werd en gevoerd aan het vee. Op 17 januari was ook Antoniuskermis in Stein. In de jaren vijftig gingen nog pelgrims uit Spaubeek en Urmond naar Stein om aldaar op 17 januari Antonius Abt te vereren. Een correspondent maakt melding van gezegend brood.
- In 1997 was van een bedevaart of een speciale verering voor Antonius Abt geen sprake meer.

↑ top
Bronnen en literatuur Archivalia: Roermond,bisdomarchief: 'Inventaris van het kerkelijk kunstbezit van de parochie H. Martinus te Stein', (Roermond 1979). Stein, parochiearchief.
Literatuur: 'Vreuger', in: De Sjakel; Remigius Dieteren & J.F.R. Philips, Stein een achterland werd bruggenhoofd. Historisch overzicht van gemeente en bevolking (Stein: drukkerij J. Huntjens, 1962) p. 104; Maurits de Meyer (ed.), Volkskunde-atlas voor Nederland en Vlaams-België. Commentaar bij de kaarten 21-29. Volksgeneeskunde (Antwerpen/Utrecht: Standaard Wetenschappelijke Uitgeverij, 1968) p. 88.
Overige bronnen: KDC BiN-dossier Stein-Antonius Abt; Meertens Instituut volkskundige vragenlijst 23 (1959) Q 15: Q 14, 15, 31; mondelinge informatie in 1997 van mevrouw M.S. Pepels te Posterholt.

↑ top
  naar het KDC, voor aanvullingen en commentaar.