Zenderen, H. Albertus van Trapani |
||
Cultusobject: | H. Albertus van Trapani | Open Street Maps |
---|---|---|
Datum: | 7 augustus; gedurende het gehele jaar | |
Periode: | 1855 - heden | |
Religieuze context: | Christelijk | |
Locatie: | Kerk van het carmelietenklooster O.L. Vrouw van de Berg Carmel | |
Adres: | Hertmerweg 46, 7625 RH Zenderen | |
Gemeente: | Borne | |
Provincie: | Overijssel | |
Bisdom: | Utrecht | |
Samenvatting: |
De cultus rond het Albertuswater dateert al uit de 15e eeuw. Met de vestiging van de carmelieten in Zenderen in 1855 is daar ook een verering voor Albertus van Trapani ontstaan. In 1997 kwamen er af en toe nog mensen bij het klooster voor het gewijde Albertuswater. |
|
Auteur: | Jeroen van de Ven; bewerking Peter Jan Margry | |
Illustraties: | ||
Topografie |
- Op 28 november 1840 stond koning Willem II de verschillende Nederlandse orden en congregaties toe om weer novicen te werven en aan te nemen. Omdat hun klooster in Boxmeer vol raakte, werd door de carmelieten een nieuwe communiteit gesticht in het Twentse plaatsje Zenderen bij Borne. In 1855 kochten de Zenderense families Ter Bekke, Zegger en Annink in Zenderen het buitengoed Het Hulscher ten behoeve van de stichting van een nieuw klooster. In 1857 werd Bernardus van Cuijk aangesteld als eerste prior van het huis te Zenderen. Na 1857 werden vanuit het nieuwe carmelietenklooster verschillende staties bediend in de naaste omgeving. |
|
Cultusobject |
- De carmeliet Albertus van Trapani werd geboren te Trapani op Sicilië. Hij overleed in het Siciliaanse Messina op 7 augustus 1306 na een 'volmaakt' kloosterleven. Albertus werd eens zo door hevige koortsen overvallen dat men verwachtte dat hij spoedig zou sterven. Toen hij om water vroeg, weigerde men hem dit. Albertus bad vurig tot Maria en zag haar in een visioen. Maria zegende vervolgens zelf water en gaf het Albertus te drinken, die daarop terstond genas van zijn koortsaanvallen. Albertus nam vervolgens de gewoonte aan om water te wijden op voorspraak van Jezus en Maria en gaf dit gewijde water aan zieken te drinken. Velen zijn hierdoor genezen. Na zijn dood bleef men water wijden door aanraking van zijn relieken. Albertus wordt iconografisch veelal afgebeeld met een lelie, een boek, een lamp en een crucifix waaraan een duivel is vastgeketend. - Het carmelietenklooster bezit twee relieken. De een is voor de wijding van het Albertuswater (driemaal een kruisteken in het water). De reliek is daartoe gevat in een zilver busje met gaatjes op een staaf (ca. 10 cm). De ander betreft een botsplinter in een ronde theca (Ø 2 cm). - Tot circa 1965 stond in de carmelietenkerk een beeld van Albertus van Trapani. Dit neogotische gipsen beeld van Albertus met kind op de arm is circa 1,5 meter hoog en heeft op de voet de tekst 'H. Albertus'. Het is samen met de andere heiligenbeelden uit de kerk op de zolder van het klooster geplaatst. |
|
Verering |
- Door toedoen van de kloosterhervormer Johannes Soreth (1420-1481) stond paus Calixtus III (1455-1458) in 1454 de verering van Albertus van Trapani in de carmelietenkloosters toe. Met een pauselijke bul van 31 mei 1476 liet paus Sixtus IV (1471-1484) de cultus rond Albertus officieel toe. |
|
Materiële cultuur |
- Litanieën: 1 litanie van Albertus, 8 p.: litanie, gebed, leven, en genezingen. Opschrift: 'Litanie van den heiligen Albertus, belijder van de orde van Carmelus, patroon tegen de koortsen, pest, cholera en andere ziekten. Wiens feestdag gevierd wordt op 7 augustus, in de kerk der ee. pp. carmelieten te Zenderen' (Almelo: J.T. Sommer, impr. 1866; 8 p.); 2 litanie van Albertus, 4 p.: litanie, levensverhaal. Opschrift: 'Litanie van de H. Albertus. Belijder van de orde der karmelieten' (carmelietenklooster: gestencild, ca. 1970). - Biografie: Th. Hikspoors o.c.c., Levensschets van den H. Albertus van Sicilië belijder der Orde van Carmel (Nijmegen: A.T. van Hooijdonk, 1902). |
|
Bronnen en literatuur |
Archivalia: Zenderen, kloosterarchief: liber memorialis, afkondigingsboek. Tekstedities: Acta sanctorum Augusti VII (Parijs-Rome: V. Palmé, 1863) p. 215-239; Rituale Ordinis Fratrum Beatissimae Virginis Mariae de Monte Carmelo etc. (Vaticaanstad: Typis Polyglottis, 1952) p. 907-910 (zegening van het Albertuswater op plaatsen waar Albertusrelieken worden bewaard; bij de zegening van het water wordt de reliek driemaal ondergedompeld). Literatuur: Petrus Ribadineira en Heribertus Rosweyde, Generale legende der heylighen etc., dl. 2 (Antwerpen: H. Verdussen, 1686; 6e druk) p. 122-124; Bibliotheca hagiographica latina, dl. 1 (Brussel: Société des Bollandistes, 1898-99) p. 38; Adolph Franz, Die kirchlichen Benediktionen im Mittelalter, dl. 1 (Freiburg: Herder, 1909) p. 211-212; Dictionnaire d'histoire et de géographie ecclésiastique, dl. 1 (Parijs: Letouzey et Ané, 1912) k. 1558-1559; T. Brandsma, 'De H. Albertus van Sicilië', in: Carmelrozen 7 (1918) p. 92-94, met afbeelding; T. Brandsma, 'De H. Albertus van Sicilië', in: Carmelrozen 9 (1920) p. 87, met afbeelding; Handwörterbuch des Aberglaubens, dl. 1 (Berlijn-Leipzig: W. de Gruyter & Co., 1927) k. 241; Bloemen uit Carmels lusthof (Oldenzaal: Verhaag, 1936) p. 141-144; Alex. Zeegers, Carmel 100 jaar in Twente. 1855 - Zenderen - 1955 (Oldenzaal: Twentsche Courant, 1955); Lexikon für Theologie und Kirche, dl. 1 (Freiburg: Herder, 1957) k. 282-283; Bibliotheca sanctorum, dl. 1 (Rome: Città Nuova, 1961) p. 215-239; J. Smet en U. Dohhan, Die Karmeliten. Eine geschichte der Brüder U.L. Frau vom Berge Karmel. Von den Anfängen (ca. 1200) bis zum Konzil von Trient (Freiburg-Basel-Wenen: Herder, 1981) p. 51 en 194; D. Schlüter, 'Zegen en 'Albertuswater' als middel tegen heksen', in: Dagblad van het oosten, 10 april 1988; D. Schlüter, Betovering en vervolging. Over toverij in Oost-Nederland tussen de 16de en 20ste eeuw (Hengelo: Broekhuis, 1991) p. 130-132; G.J. Ribbert, De Karmel in Twente 1855-1995. 140 jaar zielzorg en middelbaar onderwijs (z.p.: stg. De Karmeliet/Twenthe Akademie, 1995) p. 93-115; Antoine Jacobs, Monasticon Carmelitanum Neerlandicum. Historisch repertorium van de kloosters van de Orde der Broeders en Zusters van O.L. Vrouw van de berg Karmel (13de eeuw - 1940) (Heerlen: LVD-U, 2011) 607. Overige bronnen: KDC BiN-dossier Nijmegen Zenderen; Meertens Instituut volkskundige vragenlijst 64a (1993). |
|
naar het KDC, voor aanvullingen en
commentaar. |