Amsterdam, O.L. Vrouw van Altijddurende Bijstand |
||
Cultusobject: | O.L. Vrouw van Altijddurende Bijstand | Open Street Maps |
---|---|---|
Datum: | 16 juni (?) | |
Periode: | 1868 - eerste helft 20e eeuw | |
Religieuze context: | Christelijk | |
Locatie: | Kloosterkerk (redemptoristen) van het Onbevlekt Hart van Maria | |
Adres: | Keizersgracht 220, 1016 DZ Amsterdam | |
Gemeente: | Amsterdam | |
Provincie: | Noord-Holland | |
Bisdom: | Haarlem | |
Samenvatting: | Bijzondere verering van een kopie van de bekende icoon van O.L. Vrouw van Altijddurende Bijstand. Deze eerste cultus van de icoon boven de Moerdijk werd door de redemptoristen in Amsterdam sinds 1868 met verve gepropageerd. Hoewel een filiaaldevotie van beperkte omvang, had de verering toch trekken van een bedevaartcultus. Bezoekers kwamen voor genezing en steun uit de regio groot-Amsterdam. | |
Auteur: | Peter Jan Margry | |
Illustraties: | ||
Topografie |
- Op het voormalige terrein van de in 1845 afgebrande suikerfabriek 'Het Paardenhoofd', aan de Keizersgracht, nabij de Westermarkt, bouwden redemptoristen een klooster dat ze op 13 november 1850 betrokken. Het was het eerste mannenklooster boven de Moerdijk sinds de reformatie. Op verzoek van de vice-superior van de Hollandse Zending lieten de redemptoristen er een hulpkerk aan verbinden. - De driebeukige kruiskerk, in een vroege neogotische stijl, is een ontwerp van architect Th. Molkenboer. De kerk werd in 1853/1854 gebouwd. In 1868 werd de icoon tegen de zuidelijke muur van de kerk, links van het altaar, bevestigd. In 1886 kwam er op die plaats een speciale devotiekapel voor het schilderij, voorzien van geschilderde binnentaferelen door A. Windhausen en M.C. Schenk en van een nieuw altaar uit het atelier van W. Mengelberg. Het altaar werd op 30 ooktober 1887 door mgr. Schaap ingezegend. |
|
Cultusobject |
- Het betreft een geautoriseerde kopie van de in Rome, in de kerk van de H. Alfonsus bij het generalaatshuis van de redemptoristen, bewaarde icoon van de O.L. Vrouw van Altijddurende Bijstand. Dit schilderij was in de 15e eeuw van Kreta naar Rome overgebracht en trok daar sindsdien vele bedevaartgangers. Het stuk werd verondersteld gedurende de Franse Revolutie verloren te zijn gegaan, maar werd in 1865 door een redemptorist weer teruggevonden. |
|
Verering |
- De bevordering van de devotie tot O.L. Vrouw van Altijddurende Bijstand werd in 1866 door paus Pius IX aan de redemptoristen toevertrouwd. Kopieën van het miraculeuze schilderij werden over de gehele wereld verspreid. Sindsdien zijn in veel van hun kerken speciale kapellen voor deze Maria ontstaan, waarvan sommige devotioneel een breder karakter verwierven en het doel werden van (individuele) bedevaarten. |
|
Materiële cultuur |
- Devotioneel drukwerk 1 Jaarlijks werden prentjes uitgegeven 'Gedachtenis aan de Meimaand plegtig gevierd in de O.L.V. Kerk te Amsterdam', vaak met op de voorzijde een tekening van het Maria-altaar en op de achterzijde een gebed van de H. Alphonsus en Maria; 2 Een speciaal vouwprentje met gebed en afbeelding werd uitgegeven bij de plaatsing van het schilderij: 'herinnering aan de plegtige viering der Meimaand in de kerk der Eerw. Paters Redemptorisaten te Amsterdam in het jaar 1868' (Amsterdam: A. vander Hoeven; impr. Theodorus ep. Leod., Luik, 7 november 1867). |
|
Bronnen en literatuur |
Archivalia: Wittem, archief van de provincie der redemptoristen: archief 'Amsterdam' inv.nrs. 2, 3, 95 en 96 (kroniek I, p. 81, 87, 98, 272, 275; kroniek II p. 99-100). Literatuur: 'Gouden jubileum O.L. Vrouw van Altijddurende Bijstand in Amsterdam', in: Katholieke Illustratie, 29 juli 1916; Gedenkboek bij het 75-jarig jubeljaar van de vestiging der eerwaarde paters Redemptoristen te Amsterdam (Amsterdam 1925) p. 87-95; C. Henze, Ausführliche Geschichte des Muttergottesbildes von der Immerwährenden Hilfe (R.-Hagenau 1939); M. van Grinsven, 'Propaganda voor de verering van O.L. Vrouw van Altijddurende Bijstand', in: Monumenta Historia [c.s.s.r.] 2 (1952) p. 96; H. Schäfer, De madonna op de Esquilijn. Geschiedenis van de Schilderij der Moeder van Altijddurende Bijstand, vereerd in de St. Alfonsuskerk te Rome (Heerlen 1952); C. Hoogveld, 'De Redemptoristenkerk van het Onbevlekt Hart van Maria te Amsterdam', in: Bulletin van de Stichting Oude Hollandse Kerken 18 (1984) p. 3-31; 14 februari 1985 afscheid O.L. Vrouwe-kerk KeizersgrachtTer herinnering aan het verblijf van de redemptoristen in Amsterdam (Amsterdam 1985); Fikri Sümer, Onze Lieve Vrouwekerk te Amsterdam, Keizersgracht 220 (Amsterdam: Syrisch-orthodoxe kerk, 1994), brochure. Overige bronnen: KDC BiN-dossier Amsterdam-O.L. Vrouw van Altijddurende Bijstand. |
|
naar het KDC, voor aanvullingen en
commentaar. |