Appingedam, Heilig Kruis

Cultusobject: Heilig Kruis Open Street Maps
Datum: Onbekend
Periode: 14e eeuw (?) - begin 17e eeuw
Religieuze context: Christelijk
Locatie: Kloosterkerk van de augustijnen-heremieten
Adres: -
Gemeente: Appingedam
Provincie: Groningen
Bisdom: Groningen
Samenvatting: In een 17e-eeuws geschrift wordt voor het eerst melding gemaakt van een mirakelkruis, dat opgesteld zou hebben gestaan in de toen al buiten gebruik geraakte kloosterkerk van de augustijnen-heremieten en dat volgens de mondelinge overlevering velen genezen zou hebben van allerlei ziekten.
Auteur: Folkert Bakker & Remi van Schaïk
Illustraties:
Topografie - Appingedam is een van Groningens oudste steden. Het is gebouwd aan weerszijden van het door de stad stromende Damsterdiep.
- Het augustijnerklooster, gesticht voor 1342 (mogelijk omstreeks 1328) en opgeheven in 1562, lag aan het einde van de Broerstraat in Appingedam (indertijd onder het bisdom Münster). Het viel oudtijds onder het kerspel Tjamsweer (ten noordwesten van Appingedam), maar werd in 1545 aan de parochie Appingedam overgedragen.
↑ top
Cultusobject - Een mirakelkruis waarover de bronnen overigens geen nadere mededelingen verstrekken.
↑ top
Verering - In middeleeuwse bronnen wordt niets vermeld over een mirakelkruis. Eerst uit contrareformatorische kring stamt een bericht dienaangaande. In 1664 schrijft de missionaris pater Franciscus Mijleman dat in de kloosterkerk der augustijnen 'Aen de noordzijd, recht voor 't choor in de muur, was magnificq opgestelt een crucifix van mirakelen, daer vele genesen werden van allerhande siekten, so seggen noch de olde luijden, self genesen.' In de acta van de classis noch in die van de synode klinken klachten hierover op, hoewel andere vormen van 'paepsche superstitie' in Appingedam of omgeving daartoe wel degelijk aanleiding gaven (⟶ Solwerd).
↑ top
Bronnen en literatuur Archivalia: Het archief van het klooster is niet bewaard gebleven.
Tekstedities: A. Pathuis, 'Het handschrift 'Ommelands Eer' van pater Franciscus Mijleman S.J., missionaris der Ommelanden 1639-1667', in: Archief voor de geschiedenis van de katholieke kerk in Nederland 7 (1965) p. 1-100, aldaar 48, editie naar het handschrift in het Rijksarchief Groningen: RF hs. in 4o nr. 163.
Literatuur: B.W. Siemens, Toelichting behorende bij de historische atlas van de provincie Groningen (Groningen 1962) p. 19-20; J. Bottema, 'Paepsche stouticheden in den Dam', in: Groningse volksalmanak (1987) p. 29-55; C. Tromp ed., Groninger kloosters (Assen-Maastricht: Van Gorcum, 1989) p. 93-95
Overige bronnen: KDC BiN-dossier Appingedam.
↑ top
  naar het KDC, voor aanvullingen en commentaar.