Heiloo, O.L. Vrouw van Medjugorje

Cultusobject: O.L. Vrouw van Medjugorje Open Street Maps
Datum: 25 maart; niet-vaste dagen in juni en september
Periode: 1991 - ca 2000
Religieuze context: Christelijk
Locatie: Grote kapel in het bedevaartcomplex van O.L. Vrouw ter Nood
Adres: Rectoraat O.L. Vrouw ter Nood, Kapellaan 13, 1851 PE Heiloo; Stichting Medjugorje Centrum, Kremerslaan 30, 6373 CW Landgraaf; Medjugorje Comité Noord-Holland, Brugstraat 6, 1906 WV Limmen
Gemeente: Heiloo
Provincie: Noord-Holland
Bisdom: Haarlem
Samenvatting: Jonge filiaalcultus van de O.L. Vrouw van Medjugorje, als 'gastheiligdom' enkele malen per jaar ondergebracht in de bedevaartplaats van O.L. Vrouw ter Nood te Heiloo. Ontstaan door de sterk groeiende verering voor de Lieve Vrouw van Medjugorje in Nederland en de relatief moeilijke bereikbaarheid van het Bosnische heiligdom. Omstreeks 2000 is deze specifieke bedevaart weer gestopt.
Auteur: Peter Jan Margry
Illustraties:
Topografie - De sacrale topografie is in principe beperkt tot de grote kapel midden in het processiepark die voor de gelegenheid als een O.L. Vrouw van Medjugorjeheiligdom wordt aangepast. In de kapel staat een van beide Medjugorjebeelden op een tafel met bloemen links voor het altaar. Voor een beschrijving van kapel en park ⟶ Heiloo, O.L. Vrouw ter Nood.
↑ top
Cultusobject - Sinds 1981 wordt in Medjugorje in Bosnië-Herzegowina Maria vereerd als 'Koningin van de Vrede'. Na enkele verschijningen geeft zij sinds 1984 periodiek via een zienster haar boodschappen. Deze cultus, die in 1997 nog niet kerkelijk was erkend, is ook onder (traditionele) Nederlandse katholieken populair geworden.
- Op 25 maart wordt een eigen Medjugorjebeeld van een meter hoog vanuit Landgraaf in een kist in de bus meegenomen. Dit beeld is in 1992 in Banneux besteld en vervolgens in Zuid-Tirol gemaakt.
- Op de regionale dagen wordt een crèmekleurige kopie van het Medjugorjebeeld gebruikt. Het is in 1993 gemaakt van hout met daaroverheen een laag kunststof. Dit is een in Sittard vervaardigd vergrote kopie naar een beeld dat door een Zuidduitse kunstenaar was gemaakt. Het oorspronkelijke beeld van de kunstenaar is in Medjugorje geweest en daar zou Maria tijdens een van de verschijningen ook haar instemming aan het gebruik van deze beeltenis hebben gegeven. Het Sittardse kopiebeeld is ongeveer 1,5 m hoog; een losse rozenkrans hangt in de hand. Het beeld wordt gedurende het jaar in de sacristie van de grote bedevaartkapel te Heiloo bewaard.
↑ top
Verering - Het betreft hier een filiaal- of substituutverering van de cultus rond de Lieve Vrouw van Medjugorje. Jaarlijks vindt op 25 maart, Maria Boodschap; nationale Medjugorjedag, de landelijke bedevaart plaats. Deze wordt georganiseerd door de Stichting Maria Koningin van de Vrede (Landgraaf). Mevrouw Houben is daarbij de stuwende kracht. Zij zou zelf in Medjugorje verschijningen hebben gezien.
De landelijke dag trok begin jaren negentig gemiddeld tussen de 600 en de 800 bedevaartgangers. Een uitschieter was 1993 toen de komst van Zwitserse zieneres Vassula Ryden zo'n 1500 personen trok. Zij komen met bussen, met een speciale trein of met eigen vervoer. Op de bedevaartdag worden er een mis en een plechtig lof gehouden. Inhoudelijk is er geen enkele bemoeienis door het rectoraat, het biedt alleen de faciliteiten.
De aankondiging van de bedevaart gebeurt via advertenties in het Katholiek Nieuwsblad. Daarnaast geeft de stichting ook een eigen nieuwsbrief uit. Ook verzorgt de stichting bedevaarten naar andere heiligdommen zoals naar ⟶ O.L. Vrouw van alle Volkeren in Amsterdam en naar Fatima. Deze beide plaatsen staan namelijk in een devotioneel-religieuze driehoeksrelatie tot Medjugorje. Daarnaast organiseren zij ook nog twee Medjugorjegebedsdagen: op 25 juni bij ⟶ O.L. Vrouw van Schalkhaar en op 8 december bij ⟶ O.L. Vrouw van Handel. Dit met name om de vereerders enige regionale spreiding te bieden.
- Regionale Medjugorjebedevaarten naar Heiloo worden sinds enkele jaren door het Medjugorjecomité Noord-Holland georganiseerd. Men is begonnen met zo'n 60 tot 70 deelnemers en in september 1995 was dat aantal tot zo'n 140 personen gegroeid, waaronder verhoudingsgewijs veel mannen. Het bereik is vooral Noord-Holland: onder andere Amsterdam, Haarlem, Volendam, Bovenkarspel, Averhorn, Den Helder en 't Gooi. Relatief komen er weinig bedevaartgangers uit Heiloo en omstreken zelf. Via de krant en het mededelingenblad van de bij de organisatie betrokken Stichting Nederlandse Heiligdommen worden belangstellenden op de hoogte gesteld. De missen worden vaak opgedragen door meerdere priesters en na afloop wordt gedaan aan handoplegging naar analogie van de gebruiken in Medjugorje. De priester legt dan telkens zijn hand op het hoofd van de bedevaartganger.
De bedevaart is vooral op individuen gericht. Een processie wordt niet georganiseerd. De rozenkrans en het bijbehorende gebed nemen daarentegen wel een belangrijk plaats in. De bedevaart van 9 september 1995 werd aangekondigd als 'Medjugorje gebedsdag voor de Vrede'.
Gebedsverhoringen zijn (nog) niet genoteerd, ofschoon de deelnemers emotioneel sterk bij de devotie betrokken blijken te zijn. Het Oesdomcafé in het processiepark vormt na afloop van de plechtigheden telkens het sociale trefpunt voor de deelnemers.
Naast de bedevaartdagen organiseert het Comité elke laatste zondag van de maand een lof rond de laatste boodschappen in de kleine kapel van Heiloo. Het Comité organiseert verder ook reizen naar Bosnië.
- Deze filiaalverering van O.L. Vrouw van Medjugorje vindt in Nederland plaats, opdat - zoals gezegd - men niet helemaal naar het relatief moeilijk bereikbare Medjugorje hoeft te reizen en opdat de daar gegeven boodschappen ook hier kunnen worden doorgegeven en uitgedragen. Dat specifiek voor Heiloo als plaats is gekozen, heeft enerzijds te maken met het feit dat het een goede locatie is om met grotere groepen plechtigheden te verrichten en als zodanig een centrum vormt voor revitalisatiebewegingen en anderzijds met de omstandigheid dat hier al een oud Mariaheiligdom aanwezig is.
- De filiaalbedevaart is omstreeks het jaar 2000 of wat later weer geëindigd. Niet duidelijk is of de stichting zelf is gestopt met organiseren of dat de beheerder van het park in Heiloo het niet meer wenste.
↑ top
Materiële cultuur - Tijdens de Medjugorjedagen wordt er meestal vanuit twee kanten materiaal aangeboden: door de organisatie van de dagen en door de heer Koopman uit Heiloo met de vaste kraam van het park. De laatste heeft naast de O.L. Vrouw ter Nooddevotionalia ook een kleurenfoto (10 x 15 cm) van het cultusbeeld uit 1993. De organisatoren bieden devotiemateriaal (van de Westvlaamse contactgroep 'Vrienden van Medjugorje') aan: boekjes over Medjugorje, aankondigingen van Medjugorje-manifestaties elders, liederen en recente 'faxen' met berichten en boodschappen uit Medjugorje. Een verbinding met de ⟶ Amsterdamse O.L. Vrouw van alle Volkeren wordt gelegd door de verkoop van een boekje daarover van de hand van pater Peter Klos s.s.s.
- Het Medjugorje Centrum verspreidt verder: 1 Wat wil Maria in Medjugorje aan de wereld duidelijk maken? (Landgraaf z.j.; 12 p.); 2 De boodschappen van Medjugorje als hedendaagse verkondiging van het evangelie (Landgraaf z.j.; 28 p.); 3 Het licht van Medjugorje (Landgraaf z.j.; 20 p.); 4 Medjugorje de stem van O.L. Vrouw. maandelijkse boodschappen van Onze Lieve vrouw, gegeven te Medjugorje vanaf 1987, via de zienster Marija Pavlovic, bestemd voor al Haar kinderen over de hele wereld (Landgraaf/Kaulille 1994; 44 p.).
- Verder zendt het Centrum regelmatig nieuwsbrieven naar de 'Medjugorjevrienden'. Ook worden op verschillende formaten kleurenfotoprentjes uitgegeven met afbeeldingen van de Koningin van de Vrede voorzien van een gebed op de achterzijde. Een sticker is verkrijgbaar, alsmede videobanden over Medjugorje en de boodschappen.
↑ top
Bronnen en literatuur Archivalia: Landgraaf: archief Stichting Maria Koningin van de Vrede; Heiloo, archief van het rectoraat O.L. Vrouw ter Nood.
Literatuur: Mart Bax, Medjugorje - Religion, politics and violence in rural Bosnia (Amsterdam: VU uitgeverij, 1995) behandelt de achtergronden van de Medjugorjecultus.
Overige bronnen: KDC BiN-dossier Heiloo-O.L. Vrouw van Medjugorje
↑ top
  naar het KDC, voor aanvullingen en commentaar.