Oosterwijtwerd, O.L. Vrouw

Cultusobject: O.L. Vrouw Open Street Maps
Datum: Onbekend
Periode: Middeleeuwen - ca. 1640
Religieuze context: Christelijk
Locatie: Parochiekerk van O.L. Vrouw (thans N.H.) met pelgrimshuis
Adres: Dorpsstraat, Oosterwijtwerd
Gemeente: Loppersum
Provincie: Groningen
Bisdom: Groningen
Samenvatting: Aan de parochiekerk van Oosterwijtwerd was in de late middeleeuwen een Mariacultus verbonden die in ieder geval tot 1640 aantrekkingskracht uitoefende op pelgrims.
Auteur: Folkert Bakker & Remi van Schaik
Illustraties:
Topografie - Oosterwijtwerd, een wierdedorp tussen Leermens en Appingedam, beschikt nog steeds over de 12e-eeuwse O.L. Vrouwekerk (thans N.H.), waaraan de cultus verbonden was.
- Voor de bedevaartgangers was een pelgrimshuis aldaar beschikbaar. Het huis, dat in 1664 tot een ruïne was vervallen, zou ten noorden van de kerk hebben gelegen; de precieze locatie is echter niet meer bekend. Dit laatste geldt ook voor het gasthuis te Oosterwijtwerd waarvan wel een gedenksteen uit 1676 bewaard is gebleven en dat wellicht op dezelfde plaats was gebouwd als het voormalige pelgrimshuis.
- Het nog bestaande, vroeg 20e-eeuwse armenhuis van de N.H. diaconie ligt direct ten zuiden van de kerk in de dorpskom.
↑ top
Cultusobject - De verering was gericht tot Maria; mogelijk stond er in de kerk een (miraculeus) Mariabeeld.
↑ top
Verering - Dat er tot circa 1640 een drukke bedevaart is geweest naar de O.L. Vrouwekerk is slechts bekend uit enkele aantekeningen van een rondtrekkende missionaris, de jezuïet Franciscus Mijleman, over zijn verblijf te Oosterwijtwerd in 1664. Over zijn bezoek aan het voormalige pelgrimshuis vermeldt Mijleman:
'Daerom ick ende de mijne noch de manier hebben van aldaer passerende als bevaerd doende de Moeder Gods te groeten ende ijets van haer te verzoecken'. Hij deelt verder mee dat dit huis gebouwd zou zijn om pelgrims te huisvesten, zoals hij van een oude vrouw te Oldenzijl van meer dan 70 jaar had vernomen, die 24 jaar tevoren (1640) nog had meegemaakt dat men 'na de kerck van Oosterwijtwerd ging bevaerden doen, van alle gewesten de pilgrims aldaer bijeen kommende'. De ruïne van het pelgrimshuis zou Mijleman omstreeks 1644 zelf hebben aanschouwd.

↑ top
Bronnen en literatuur Archivalia: A. Pathuis, 'Het handschrift 'Ommelands Eer' van pater Franciscus Mijleman S.J., missionaris der Ommelanden 1639-1667', in: Archief voor de geschiedenis van de katholieke kerk in Nederland 7 (1965) p. 56-57 (editie naar Rijksarchief in Groningen, RF hs. in 4o nr. 163).
Literatuur: J.A.F. Kronenburg, Maria's heerlijkheid in Nederland, dl. 6 (Amsterdam: Bekker, 1909) p. 502; A. Pathuis, Groninger gedenkwaardigheden. Teksten, wapens en huismerken van 1298-1814 (Assen-Amsterdam: Van Gorcum, 1977) nr. 5159.
Overige bronnen: KDC BiN-dossier Oosterwijtwerd.

↑ top
  naar het KDC, voor aanvullingen en commentaar.