Reijmerstok, H. Antonius Abt

Cultusobject: H. Antonius Abt Open Street Maps
Datum: 17 januari
Periode: 1922 (?) - ca. 1965
Religieuze context: Christelijk
Locatie: Parochiekerk van de H. Franciscus van Assisië
Adres: Reijmerstokkerdorpsstraat 97, 6274 NH Reijmerstok
Gemeente: Gulpen
Provincie: Limburg
Bisdom: Roermond
Samenvatting: Een kleine bedevaart naar de kerk van Reijmerstok ontstond waarschijnlijk pas na de verwerving door de parochie van een Antoniusreliek in 1922. Vereerders uit de regio kwamen er gezegend water en brood halen ter bescherming van henzelf en hun vee (varkens). In de jaren zestig is de Antoniusverering tot een parochieel feest teruggebracht.
Auteur: Frans Crutzen
Illustraties:
Topografie - Reijmerstok is een dorp gelegen ten zuidwesten van Gulpen. Het dorp kreeg in 1838-1839 een eigen kerkgebouw gewijd aan Franciscus van Assisi. Rector J. de Fooz (1880-1888) liet de kapel opknappen en verfraaide het interieur, met onder andere Franciscus- en Antoniusbeelden. Deze laatste heilige werd tevens tweede kerkpatroon.
- In 1922, onder het rectoraat van H. Kallen (1919-1924), begon men met de bouw van een eenbeukige kerk, naar een ontwerp van architect Wielders uit Sittard. De kerkwijding vond op 3 juli 1923 plaats. In 1937 werd het rectoraat tot zelfstandige parochie verheven.
↑ top
Cultusobject - Zie voor de H. Antonius Abt ⟶ Altweert.
- Op 3 oktober 1922 verwierf Reijmerstok een reliek van Antonius, die openbaar vereerd mag worden. Het reliekpartikel van Antonius Abt bevindt zich in een theca (ø 3,5 cm), tezamen met relikwieën van Antonius van Padua, Franciscus van Assisië en Cornelius. De theca is geplaatst in een monstransvormige reliekhouder (hoogte 30 cm) van koper en zilver. Op de stralen rond de thecahouder zijn engelenkopjes aangebracht.
- Een houten beeld van Antonius werd in 1882 met geld van de parochianen door rector Fooz aangekocht.
- In 1903 werd in Aken een nieuw, bruingeschilderd gipsen Antoniusbeeld (hoogte 120 cm) gekocht door rector L. Eijgelshoven. Voor de aankoop werd onder meer het houten Antoniusbeeld ingeruild onder bijbetaling van 20 DM, geld dat was geschonken door een zekere Willem Jacobs. Dit beeld is momenteel wit van kleur en staat op een console, tegen de linkermuur van de kerk.
↑ top
Verering - Op de feestdag van Antonius, 17 januari, werd het cultusbeeld van Antonius in het priesterkoor geplaatst en met bloemen en kaarsen omringd. Vereerders uit de parochie en bedevaartgangers uit de omgeving kwamen met brood naar de kerk om het door de priester te laten zegenen. Na het vereren van de reliek keerde men met het brood huiswaarts om het zelf te eten of aan het vee te voederen. Op die dag was er tevens kermis in het dorp.
- Groepsbedevaarten hebben nooit plaatsgevonden, maar de verering had wel degelijk een uitstraling in het Zuid-Limburgse heuvelland. De volkskundevragenlijst die in 1959 werd uitgezet, leverde reacties op van personen die vertelden dat men vanuit onder meer Amby, Mheer en Noorbeek naar Reijmerstok trok teneinde gezegend water en brood mee te kunnen nemen. Ook vanuit Margraten kwamen 'veel mensen' om de voorspraak van de heilige in te roepen. Het brood zou met name voor de bescherming van varkens zijn bedoeld.
- Waarschijnlijk is in de jaren zestig de verering voornamelijk parochieel geworden. Niettemin vindt er tijdens de eucharistieviering nog steeds een jaarlijkse broodzegening plaats in het weekeinde volgend op de feestdag van Antonius.

↑ top
Bronnen en literatuur Archivalia: Reijmerstok, parochiearchief: stokregister 1901, memorieboek 1907-1944. Roermond, bisdomarchief: parochie-inventarissen 1931 en 1946.
Literatuur: Maurits de Meyer, Volkskunde-atlas voor Nederland en Vlaams-België, Commentaar bij de kaarten 21-29. Volksgeneeskunde (Antwerpen/Utrecht: Standaard Wetenschappelijke Uitgeverij, 1968) p. 87; Guus Sluysmans, De meester-werken van Guus Sluysmans: over vervlogen tijden (Margraten: 'Oet de Riestepot', 1998) p. 181.
Overige bronnen: KDC BiN-dossier-Reijmerstok; Meertens Instituut volkskundige vragenlijst 23 (1959).

↑ top
  naar het KDC, voor aanvullingen en commentaar.