Mariaveld, O.L. Vrouw van de Wonderdadige Medaille

Cultusobject: O.L. Vrouw van de Wonderdadige Medaille Open Street Maps
Datum: 1 mei (+ noveen)
Periode: 1949 - heden
Religieuze context: Christelijk
Locatie: Parochiekerk O.L. Vrouw Onbevlekt Ontvangen
Adres: Marialaan 2, 6114 ZG Susteren
Gemeente: Susteren
Provincie: Limburg
Bisdom: Roermond
Samenvatting:

De devotie tot O.L. Vrouw van de Wonderdadige Medaille werd in 1949 door de lazaristen van het rectoraat Mariaveld te Susteren in hun kerk ingevoerd. Al spoedig trok de devotie honderden gelovigen uit Susteren en omgeving. Vanuit Mariaveld verspreidde de verering zich over vele parochies in Nederland. Het hoogtepunt van de verering lag in de jaren vijftig. In de jaren zestig liep de devotie en het aantal pelgrims snel terug, maar het gebruik om elke maandagavond de noveen te bidden bleef tot op heden in stand en heeft op beperkte schaal nog een bedevaartkarakter.
Auteur: Louis Pesgens
Illustraties:
Topografie - In 1914 werd te Susteren begonnen met de aanleg van een groot rangeerterrein voor de afvoer van de steenkolen van de Limburgse mijnen. Veel spoorwegarbeiders met hun gezinnen zouden zich in Susteren komen vestigen. Derhalve verzocht de toenmalige pastoor van Susteren, Louis Tijssen (⟶ Sittard, Tijssen), in 1916 de lazaristen om de zielzorg te behartigen in deze noordoostelijk van de oude kern gelegen nieuwe wijk, die de naam Mariaveld ontving. De lazaristen gaven de Roermondse architect C.J.H. Franssen opdracht een klooster en een kerk te ontwerpen. In 1918 verrees de uit baksteen opgetrokken driebeukige neoromaanse kerk, die toegewijd werd aan O.L. Vrouw Onbevlekte Ontvangenis.
- Het gekroonde cultusbeeld van O.L. Vrouw van de Wonderdadige Medaille staat in de Mariakapel, links van de hoofdingang. In de absis staat een witmarmeren neoromaans altaar. Op het altaarblad staat een tabernakel, waarop het Mariabeeld is geplaatst. In de sokkel van het altaar is een messing plaat aangebracht met het symbool van de wonderdadige medaille: de letter M met het kruis omgeven door sterren. Het altaarkleed heeft een geborduurde voorstelling van het cultusbeeld. Het altaar wordt rijk versierd met bloemstukken. Vooraan in de kapel staat een grote kaarsenbak. Vroeger waren in de kapel ex-voto's aangebracht. Boven de boog stond de tekst: 'O Maria zonder zonde ontvangen bid voor ons die onze toevlucht tot U nemen'.
- Op de hoek Heidestraat - Pissumerweg in Mariaveld is in het Mariajaar 1950 een bakstenen kapel gebouwd ter ere van O.L. Vrouw. Op het altaar staat een beeld van O.L. Vrouw van de Wonderdadige Medaille. In 1999 was de kapel één dag per week en gedurende de meimaand geopend voor rozenkransgebed.
↑ top
Cultusobject - De devotie tot O.L. Vrouw van de Wonderdadige Medaille ⟶ Beek; ⟶ Eindhoven, O.L. Vrouw) is terug te voeren op de verschijning die de Franse Dochter van Liefde Catharina Labouré (1806-1876) op 27 november 1830 kreeg in de kloosterkapel aan de Rue du Bac te Parijs. Zij zag toen Maria, staande op een wereldbol, terwijl stralen uit haar handen te voorschijn kwamen. Het beeld van Maria transformeerde vervolgens in een grote M met een kruis met daaronder de harten van Jezus (met een doornenkroon) en Maria (doorboord met een zwaard). Het geheel was omgeven door twaalf sterren. De verschijning vond plaats in een ovale lichtkrans. Maria droeg Catharina op om op basis van die verschijning een medaille te laten slaan. De mensen die de medaille vol vertrouwen droegen, zouden grote genaden ontvangen, vooral als zij de medaille om de hals droegen. De eerste medailles werden in 1832 geslagen en met honderdduizenden over Frankrijk en de rest van de wereld verspreid. In 1846 werd de devotie officieel door Rome erkend. Catharina Labouré werd in 1947 heiligverklaard.
- Het gepolychromeerd houten Mariabeeld is 1,6 meter hoog. Het is een voorstelling van O.L. Vrouw Onbevlekt Ontvangen, staande op een wereldbol waar omheen een slang kronkelt die een appel in haar bek heeft. Uit de handen van Maria komen stralen. Om het beeld hangt een blauwfluwelen mantel. Op haar hoofd heeft zij een witkanten sluier en een met glasstenen versierde kroon, met achter haar hoofd een aureool.
↑ top
Verering - Nadat rector De Boer cm erover had geklaagd dat het lof in de parochie zo slecht werd bezocht, werd hij geattendeerd op de noveen tot O.L. Vrouw van de Wonderdadige Medaille, die in Amerika een succes was. Op 1 mei 1949 introduceerde De Boer de verering van O.L. Vrouw van de Wonderdadige Medaille in Mariaveld. Eén van de propagandisten van de devotie in Mariaveld was de uit Hoensbroek stammende bisschop van Yung Ping Fu (China), mgr. E.H.J. Lebouille cm, die sedert 1948 in het klooster verbleef. Een andere ijveraar voor de noveen was de China-missionaris pater Botermans cm. Op genoemde eerste mei was de kerk van Mariaveld geheel gevuld. In 1950 kwamen tussen de 300 en 400 pelgrims uit de omstreken van Susteren maar ook uit de rest van Nederland en uit België naar Mariaveld.
- Op 30 april 1951 was op het plein voor de kerk een podium gebouwd. De gelovigen baden de rozenkrans, terwijl inwoners van Mariaveld een toneelspel opvoerden dat de 'Blijde Geheimen' uitbeeldde. Het doel was om door toneelspel, kleurige groepen, muziek en zang van bruidjes en zangertjes de verbeelding aan te wakkeren en het geloof te verdiepen. Op 30 april 1953 trok voor het eerst een lichtprocessie door de straten van Mariaveld, waaraan ook mensen van buiten Susteren deelnamen. Bij de kerk droeg mgr. Lebouille de mis op. De feestpredikatie werd gehouden door mgr. J. Herrijgers cm, de verbannen apostolisch administrator van het bisdom Yung Ping Fu. Herrijgers vergeleek in zijn preek de toestand in China met zijn christenvervolgingen met de massale opkomst in Mariaveld.
- In het Mariajaar 1954 trok er wederom een lichtprocessie door Mariaveld. Op zaterdagavond 30 april bracht de speciaal daartoe in de kerktoren geïnstalleerde geluidsinstallatie om 20.15 uur bazuingeschal voort. Dat was het signaal voor de inwoners van Mariaveld om zich te verzamelen bij het kruis van de Heide, het kruis in de Stationsstraat en het kruis op de hoek Stationsstraat-Feurthstraat. Van daaruit trokken de groepen naar de Marialaan, alwaar men de kaarsen ontstak en zich in processie opstelde. De Koninklijke Harmonie bracht Marialiederen ten gehore. De processie liep de route: Marialaan, Feurthstraat, Stationsweg, Barbarastraat, Vincentiusplein, Heulsterweg, Stationsweg en Vincentiuslaan. Voor de kerk werd het credo en Tantum ergo gezongen en gaf mgr. Lebouille de zegen met het Allerheiligste. Na de processie werd in de kerk de hoogmis gezongen, die werd opgedragen aan de duizenden Oostenrijkse arbeiders die op 1 mei ter bedevaart zouden gaan naar het in de Russische bezettingszone gelegen Mariazell. Uitgevoerd werd de vierstemmige mis van Grüber. O.L. Vrouw werd op die dag een 'smyrnatapijt' aangeboden dat vervaardigd was door de meisjes van de lagere school onder leiding van zuster Caecilia.
- Vanuit Mariaveld verspreidde de devotie zich over Nederland. Er kwamen ook groepsbedevaarten, zoals op 1 mei 1956 toen zo'n 600 leden van de Boerinnenbond van de kring Sittard Mariaveld bezochten. In 1959 waren er reeds 98 parochies, waaronder 25 in Limburg, die eveneens de noveen hielden (o.a. Kerkrade-Holz, Brunssum-Rumpen, Schinveld). In ⟶ Beek en Maastricht (St. Matthiaskerk) werd O.L. Vrouw van de Wonderdadige Medaille eveneens vereerd.
- De bisschop van Roermond, mgr. P. Moors, gaf in 1959 toestemming om de godvruchtige vereniging van de Wonderdadige Medaille op te richten. De kerk van Mariaveld werd daarbij als zetel van deze vereniging in Nederland aangewezen. In Mariaveld waren toen vijf lazaristen werkzaam die de noveen overal in Nederland propageerden, missies en retraites gaven en bedevaarten organiseerden naar de kapel in de Rue du Bac, waar Maria in 1830 aan Catharina Labouré verschenen was. In 1959 waren elke maandagavond zo'n 500 mensen in de kerk van Mariaveld verzameld.
- In de jaren zestig liep het kerkbezoek terug en ook de Marianoveen had daaronder te lijden. Op 31 mei 1965 werd als sluiting van de meimaand ter ere van O.L. Vrouw van de Wonderdadige Medaille nog een processie gehouden. Het bedevaartkarakter ging toen geleidelijk verloren. Pastoor J.W. van Dijck (1978-heden) blies de noveen nieuw leven in. In 1999 kwamen elke maandagavond nog circa 75 mensen de noveen bidden. In mei en oktober is de belangstelling beduidend groter. Het waren voornamelijk mensen uit Susteren die naar de noveen kwamen, maar in bescheiden mate trof men ook bezoekers aan uit Dieteren, Nieuwstadt en de Selfkant (D). In mei 1999 werd met een reeks kerkelijke vieringen, waaronder een lichtprocessie, aandacht besteed aan het 50-jarig bestaan.
↑ top
Materiële cultuur - Ex-voto's: in de Mariakapel hebben zich tot in de jaren zeventig tientallen ex-voto's bevonden. Het waren natuurstenen platen of tegels, waarop Maria werd bedankt voor genezing of andere verkregen gunsten. Deze ex-voto's zijn allemaal verdwenen. Ze zijn verwerkt in het voetstuk voor het H. Hartbeeld.
- Medailles: 1 ovale, aluminium medaille (13 x 18 mm). Aan de ene zijde is Maria staande op de wereldbol afgebeeld. Uit haar handen komen stralen. Het randschrift luidt: 'O Maria zonder zonde ontvangen bid voor ons die onze toevlucht tot U nemen'. Op de andere zijde zijn de M met het kruis, de harten van Jezus en Maria en de twaalf sterren afgebeeld. Deze medaille is ook in ronde uitvoering en in diverse groottes verkrijgbaar. Het materiaal van de medailles kan zijn: aluminium, oud-zilver, goudglans, verzilverd, verzilverd met blauw email en doublé met blauw email; 2 er zijn ook speciale wiegmedailles.
- Overig: 1 noveenkaars met een voorstelling van O.L. Vrouw van de Wonderdadige Medaille en het opschrift: 'O.L.V. v.d. Wonderdadige Medaille Mariaveld Susteren'; 2 in diverse uitvoeringen zijn sleutelhangers alsmede magnetische medailles voor in de auto met afbeeldingen van de Wonderdadige medaille, Christoffel en dubbelzijdig van Christoffel en de Wonderdadige Medaille verkrijgbaar; 3 in het schip van de kerk staat aan de rechterzijde op een console het natuurstenen beeld van Catharina Labouré.

Devotioneel drukwerk
- Boekjes: 1 Een vertelling voor kinderen over de H. Catherina Labouré en de wonderbare medalje (Susteren: Caritas en Missie, z.j.; 24 p.); 2 De heilige Catharina Labouré en de wonderdadige medaille (Susteren: Secretariaat der Vereniging van de Wonderdadige Medaille, z.j.; 58 p.); 3 Gebeden ter ere van Maria Onbevlekt Ontvangen Moeder van de Verlosser (Susteren: paters lazaristen, z.j.; impr. L. Dietvorst prov. cm, Nijmegen, 1 december 1961, impr. P. Moors episc. Rur. Roermond, 31 januari 1962) [noveenboekje, 16 p.]; 3 inschrijfformulier van de 'Vereniging van Maria Onbevlekt Ontvangen'. Op de voorzijde staat een afbeelding van O.L. Vrouw van de Wonderdadige Medaille. Op de achterzijde staat een gebed. Aan de binnenkant kunnen de persoonlijke gegevens worden ingevuld en staan de voorwaarden en voordelen die aan het lidmaatschap gekoppeld zijn (impr. mgr. P. Moors, z.p., z.j.).
- Prentjes: 1 kleurenprentje met aan de voorzijde een voorstelling van O.L. Vrouw van de Wonderdadige Medaille en een afbeelding van de voor- en achterzijde van de medaille. Op de achterzijde staat een gebed tot Maria van Bernardus van Clairvaux (gedrukt in West-Duitsland, 6 x 10 cm); 2 vouwprentje in kleur met op de voorzijde een voorstelling van O.L. Vrouw van de Wonderdadige Medaille. Op de binnenkant wordt het verhaal verteld van de verschijningen van Maria aan zuster Catharina Labouré in 1830; op de achterzijde staat een noveengebed (8 x 12,5 cm); 3 prentje voor kinderen in plastic hoesje (4,5 x 6 cm); 4 kleurenprentje met een afbeelding van twee kinderen op een bruggetje boven een woeste bergbeek. Achter de kinderen staat een beschermengel. Op de achterzijde staan het 'Onze Vader', het 'Wees gegroet Maria', en gebeden tot de engelbewaarder en tot Maria. De laatste tekst is gelijk aan het randschrift van de medailles: 'O Maria, zonder zonde ontvangen, bid voor ons, die onze toevlucht tot U nemen' (gedrukt in Italië, cum. appr. eccl.; 12 x 7 cm); 5 kleurenprentje met voorstellingen van de H. Catharina Labouré en de voor- en achterzijde van de wonderdadige medaille. Het bijschrift op de voorzijde luidt; 'Sancta Catharina Labouré'. Op de achterzijde staat een gebed tot de H. Catharina Labouré; 6 vouwprentje met op de voorzijde een boeket bloemen en de tekst 'Hartelijk gefeliciteerd'. Op de binnenzijden staan tekeningen van de visioenen die Catharina Labouré had. Op de achterzijde staat een kerkinterieur getekend met een doopvont.
- Prentbriefkaart: zwartwit-kaart met een afbeelding van het beeld van O.L. Vrouw van de Wonderdadige Medaille omgeven door de tekst: 'O, Maria, zonder zonde ontvangen, bid voor ons die onze toevlucht tot U nemen' (9 x 14 cm; Nijmegen: 'H. Vincentius à Paulo', z.j. [ca. 1950]).
↑ top
Bronnen en literatuur Archivalia: Susteren, parochiearchief O.L. Vrouw Onbevlekt Ontvangen. Susteren, collectie L. Pesgens; fotocollectie Peter Koolen. Roermond, bisdomarchief: 'Inventaris van het kerkelijk kunstbezit van parochie O.L. Vr. Onbevlekt Ontvangen te Susteren (Mariaveld)', Roermond, 14 november 1979.
Literatuur: 'Susteren verwacht honderden Maria-vereerders', in: Gazet van Limburg, 27 november 1952; E. Zits, Mariaveld 1918-1978 (Susteren 1978); G. van Winsen ed., Vincentiaanse kahiers, nr. 23 (Panningen 1988) p. 23-29, over de wonderdadige medaille; Antoine Jacobs, Caspar Franssen 1860-1932 architect te Roermond (Sittard: scriptie MO-B, 1990); Antoine Jacobs, 'De stichting van het rectoraat Mariaveld', in: Historisch jaarboek voor het Land van Zwentibold 16 (1995) p. 37-49; Kruistocht door de groene taille. Fietsroute langs de veldkruisen van de gemeente Susteren (Susteren: VVV, 1999) nr. 33.
Overige bronnen: KDC BiN-dossier Mariaveld-O.L.Vrouw van de Wonderdadige Medaille; mondelinge informatie in 1998 van pastoor J.W. van Dijck cm.

↑ top
  naar het KDC, voor aanvullingen en commentaar.