Valkenswaard, O.L. Vrouw; Vrouwe van Alle Volkeren / Moeder van Alle Mensen; Agatha

Cultusobject: O.L. Vrouw; Vrouwe van Alle Volkeren / Moeder van Alle Mensen; Agatha Open Street Maps
Datum: 4 juni, 25 September; gehele jaar
Periode: 1999 - heden
Religieuze context: Christelijk
Locatie: Mariakapel onder de titel ‘Vaders huis is moeders toevlucht’
Adres: Brugseheide 12, 5556 XW Valkenswaard
Gemeente: Valkenswaard
Provincie: Noord-Brabant
Bisdom: 's-Hertogenbosch
Samenvatting:

Vereerders uit Nederland, Duitsland en vooral België bezoeken sinds 1999 de in dat jaar gebouwde Mariakapel bij de woning van een gestigmatiseerde zieneres, een in 2002 overleden papoeavrouw, in het Brabantse Valkenswaard. Zij heeft van de (Amsterdamse) Vrouwe van Alle Volkeren, die zich bij Agatha presenteerde als de ‘moeder van alle mensen en van het individu’, veel boodschappen gekregen met daarbij als belangrijkste ‘opdracht’ de bestrijding van bestaande abortuspraktijken. Door de tijdelijke sluiting van het heiligdom (2005-2010) zijn de bezoekersaantallen teruggelopen. Een kleine kern van vereerders blijft er actief.

Auteur: Peter Jan Margry
Illustraties:
Topografie

- Het woonhuis van Martien G.J.C. van der Palen (* 29 maart 1943) en zieneres Agatha Molki, zijn in 2002 overleden vrouw, is gelegen aan de Brugse Heide ten zuiden van Valkenswaard aan de weg richting Achelse Kluis. Op het terrein werd in 1997 met de bouw van een kapel begonnen. De kapel werd op 31 mei 1999, de feestdag van de Vrouwe van alle Volkeren, in gebruik genomen. Het is een eenvoudige rechthoekige houten ruimte, voorzien van een ca. zeven meter hoge toren die voorzien is van de tekst ‘Vaders huis is Moeders toevlucht’.
- Het interieur van de kapel is eveneens eenvoudig van uitvoering en ingericht met een dubbele rij van acht zitbanken. Het simpele houten altaar staat voor blauw-witte siergordijnen waaraan een kruis met corpus is bevestigd. In de hoeken van de kapel staan op consoles beelden van Maria met kind, Jozef en Theresia van Lisieux. Op het altaar staan een tabernakel uit de eerste helft van de 20e eeuw (ontwerp Jan Toorop), een metalen beeld van de aartsengel Michaël en een Pietàbeeld. Voor het altaar staan enkele lage tafeltjes met planten, bloemen, kaarsen en een H. Hartbuste. Links van het altaar staat een orgeltje met daarop een foto van Agatha en aan de rechterkant is een hoek ingericht om noveenkaarsen te branden. Aan de rechterwand van de kapel hangen een kleine kopie van het schilderij van de Vrouwe van Alle Volkeren in ⟶ Amsterdam met daaronder een houten beeld van dezelfde Vrouwe, en een grote foto van Agatha. Aan de linkerwand hangt een portret van Poolse heilige Faustina Kowalska met daaronder een afbeelding van de door haar geziene ‘Barmhartige Jezus’. Direct buiten de kapel, rechts van de toren en onder een afbeelding van eenzelfde ‘Faustina-Christus’, ligt een steen die door Agatha vaak werd gebruikt voor liggende meditaties.
- Op 1 juni 2000 is op het ruime perceel ten westen van de kapel een kruiswegpad in de vorm van een grote rechthoek (ca. 50 x 110 meter) in gebruik genomen, tesamen met een circa vier meter hoge, via een trap beklimbare, Calvarieberg. Een anonieme vereerder uit Heerle (NB) schonk de 14 geschilderde kruiswegafbeeldingen c.q. -staties. De Calvarieberg is bekleed met 60 ton Maaskeien, geschonken door een anonieme weldoener. De gravel (ca. 100 ton) voor de wandelpaden werd geschonken door zoon Sjeng van Bertha Meuleberg (⟶ Stein). Vanaf 4 juni 2001 werden ook beelden van de Vrouwe van Alle Volkeren en Padre Pio op het terrein geplaatst.
- Ingevolge een bevestigende uitspraak van de Raad van State op 6 april 2005 (nr. 200406278/1; in een beroep op een uitspraak van de rechtbank te 's-Hertogenbosch van juli 2004) werd de eigenaar gedwongen de zonder vergunning gebouwde kruisweg, kapelletjes en andere opstanden af te breken en het gebruik van de kantoorruimte als kapel te beëindigen, als zijnde strijdig met het vigerende bestemmingsplan. Het beroep van de stichting 'Vaders huis is Moeders toevlucht' op vrijheid van religie werd niet ontvankelijk verklaard. Aan de eis is in de loop van 2005 gevolg gegeven.
 

Cultusobject - De verering gaat uit naar Maria onder de titel en verbeelding van de Vrouwe van Alle Volkeren, zoals zij in Amsterdam is verschenen. De eerste keer dat Agatha een verschijning had, geleek deze op de Vrouwe van Alle Volkeren, als ‘moeder van het individu en van alle volkeren’ ofwel ‘Moeder van Alle Mensen’. Haar beeltenis was in Valkenswaard reeds bekend, aangezien in 1999 een kopie van het schilderij een tijdlang een prominente plaats heeft ingenomen bij de plaatselijke gebedsgroep. Tijdens een gebedsbijeenkomst herkende Agatha haar verschijning van Maria als die van het schilderij.
- Op basis van de verschijningen aan Agatha is in 2001 een nieuw schilderij in de vorm van een icoon gemaakt door Maria van de Hoogen. Hoewel de kleurstelling niet geheel correct is naar de verschijning (mantel te blauw en kleed te crèmekleurig), heeft de Vrouwe aan Agatha gezegd dat ze de afbeelding ‘mooi’ vindt. De kroon in de vorm van een schip en de wereldbol zijn evenmin conform de verschijning. In het Pidgin en het Nederlands is de volgende tekst op de icoon aangebracht: ‘Ik ben jouw moeder en de moeder van alle mensen’.
- Het reizende Amsterdamse kopieschilderij heeft een plek aan de rechtzijwand van de kapel gekregen, eronder staat verder nog een uit hout gesneden beeldje (ca. 50 cm hoog) van de Amsterdamse Vrouwe van de hand van een anonieme Limburgse kunstenaar.
- Als zieneres en gestigmatiseerde fungeerde Agatha tegelijk als devotioneel intermediair en als cultusobject. De katholieke Agatha van der Palen werd als Raphaella Agatha Molki Kindua op 4 juni 1951 om 14.00 uur als lid van de Siago-stam binnen het gebied Kwalgkenigle in het gehucht Irugl (parochie Denglagu) aan de voet van Mount Wilhelm in Papua New Guinea geboren. Als jonge vrouw moest Agatha dagelijks haar zieke grootmoeder dragen en verzorgen. In die jaren kwam zij in contact met de lekenmissionaris Martien van der Palen, die sinds 1965 betrokken was bij de Missionarissen van het Goddelijk Woord (SVD) in het binnenland van Papua New-Guinea. Hij nam er ook pastorale taken voor zijn rekening en was daar 17 jaar actief. Als bouwkundige realiseerde hij daar ook diverse kerken en scholen. Van der Palen zag tijdens zijn werk dat het jonge meisje Agatha zeer zorgzaam voor haar moeder was, hetgeen indruk op hem maakte. In 1970 trouwde hij met haar. Ze kregen zes kinderen en adopteerden er later in Nederland nog eens vijf van een overleden broer. Vanwege het verlopen van zijn visum dienden ze in 1979 het land te verlaten en kwamen ze terecht in het Limburgse Grashoek. Vandaaruit verhuisden ze in december 1994 naar Van der Palens geboorteplaats Valkenswaard. Op 19 mei, Pinksteren, 2002 stierf Agatha op 50-jarige leeftijd aan een hersenbloeding te Valkenswaard. Ze ligt begraven op de algemene begraafplaats van Valkenswaard.
Verering

- De oorsprong van de cultus ligt in de samenkomsten van de Valkenswaardse gebedsgroep die in het voorjaar van 1995 onder leiding van de gepensioneerde Valkenswaardse huisarts Paul Schulte (tevens huisarts van Agatha) waren gestart. Hij wijdde zich binnen de gebedsgroep geheel aan Maria en de aartsengel Rafael. Deze groep was in 1998 naar het heiligdom van de Vrouwe van Alle Volkeren in → Amsterdam gegaan en had er een replicaschilderij verworven dat vervolgens binnen de gebedsgroep ging circuleren. Eens, toen het schilderij in zijn huis was geplaatst, was Van der Palen ’s nachts wakker geworden en had hij gezien dat Agatha haar bed had verlaten en voor het schilderij lag te slapen. De volgende dag was ze genezen en kon ze weer lopen.
- Agatha’s eerste ‘verschijning’ was in 1984 waarbij ze in een droom Maria zag als de Vrouwe staande aan een ravijn ‘in prachtig licht’. Sinds 17 oktober 1998 had Agatha regelmatig extases die 10 tot 15 minuten duurden, en waarbij ze vaak Maria, soms Jezus en wat vaker weer engelen zag. In totaal, dus tot aan haar dood in 2002, telde men 67 verschijningen van Maria en eveneens 67 andere verschijningen, waarvan 61 van engelen, Padre Pio, Jozef en Jezus en ook driemaal de duivel. Elk jaar had Agatha op 4 juni en 25 september een verschijning van Maria. Op 5 februari 1999 openbaarde Maria zich aan Agatha als de Vrouwe van alle Volkeren en gaf zij Agatha de opdracht een boodschap te verkondigen: ‘Ik ben de Vrouwe van Alle Volkeren; dezelfde als jij vroeger in je droom hebt gezien. Ik ben jouw moeder en de moeder van alle mensen. Jij moet overal gaan zeggen, dat de mensen ophouden met abortus’. Deze anti-abortusverschijning herhaalde zich verscheidene malen. In totaal, tot en met 25 april 2002, zijn 134 verschijningen vastgelegd.
- Vanaf 25 September 1998 ging Agatha ook delen in het lijden van Christus en ontving zij vele wondetekenen of stigmata. De eerste keer was dat 59 dagen achtereen. Het verloop van de gebeurtenissen en de vele verwondingen zijn door haar echtgenoot in een soort dagboek onder de titel Getuigenis van een zieneres uitgebreid beschreven en in fotokopie uitgegeven. 
- Na de bekendmaking van deze verschijnselen en de bouw van de kapel en het kruiswegterrein groeide het terrein aan de Brugseheide uit tot een bedevaartplaats. Behalve de uit de regio afkomstige deelnemers aan het rozenkransgebed (ca. 10 tot 25 per avond), zouden er in 2002 volgens de cultusleiding in totaal zo’n 70.000 bezoekers zijn geweest (ca. 250 per dag), met name uit België, Duitsland, maar ook uit Frankrijk en Zwitserland. Dit laatste mede dankzij publicaties over het heiligdom in de internationale conservatief-mariale tijdschriften Maria Heute en Stella Maris. Het genoemde aantal lijkt sterk overdreven. Niettemin zijn er nog dagelijks vereerders die het heiligdom bezoeken en wordt het complex ook wel door georganiseerde groepsbedevaarten aangedaan. Sinds het overlijden van Agatha is het bezoek echter teruggelopen.
- Kort nadat Padre Pio was zalig verklaard, kreeg Agatha op 20 juni 1999 een verschijning van hem, waarin hij haar meedeelde dat het enige heiligdom dat hij in Nederland kende Valkenswaard was. Voor de cultusleiding en hun geestverwanten gelden de uitspraken van Pio en de komst van bedevaartgangers als een erkenning van dit heiligdom. Op 5 september 1999 verscheen Pio opnieuw aan Agatha en nam haar mee in de kapel die hij met een gereedstaande kwast en vaas ‘officieel’ inzegende. ‘Dan is het niet meer nodig dat dit een priester [van het bisdom] doet’, zo stelde Pio. Daarmee loste hij het probleem op dat was ontstaan omdat het bisdom weigerde om de kapel formeel in te wijden. De cultus heeft namelijk van het begin af aan verdeeldheid opgewekt binnen de katholieke kerk. Naar verluidt keurt Bisschop Hurkmans de verschijningen ‘ten stelligste’ af, maar een officieel standpunt heeft het bisdom tot dusverre niet ingenomen. Wel heeft hij de priesters van de parochie Valkenswaard gevraagd zich te distantiëren van de verschijningen en boodschappen. De diocesane priester Luc Buyens uit Reusel (eerder Lith) staat in contact met de cultusleiding en vervult de rol van geestelijk leidsman; volgens Van der Palen zijn ze samen in overleg met het bisdom Den Bosch over de positie van het heiligdom.
- De kapel, die in 2005 onder overheidsdwang moest worden gesloten, was dagelijks van 8.30 uur tot 21.00 uur voor gebed open. Misviering was er door het bisdom niet toegestaan. De belangrijkste feestdagen zijn 4 juni, Agatha’s verjaardag, en 25 september, de eerste verschijningsdatum. Elke avond was er om 19.00 uur rozenkransgebed en elke eerste vrijdag van de maand werd om 15.00 uur de kruisweg gelopen. Sindsdiens is het bezoek aan de plaats sterk teruggelopen. Begin 2007 is er nog slechts sprake van een dagelijkse bijeenkomst van een gebedsgroep van zo'n tien à vijftien getrouwen die na klokluiden en het zingen van Marialiederen de kruisweg volgen. Hoewel de kruiswegkapellen zijn afgebroken, zijn de palen met kleine statieopschriften blijven bestaan. Zodoende kan de kruisweg toch nog worden gevolgd. Er bestaat een kleine devotie voor Agatha aan haar graf.
- Door een wijziging van het bestemmingsplan (geen agrarische grond meer) zijn sinds 13 oktober 2010 kapel en bedevaartterrein weer voor bezoekers opengesteld en wordt dagelijks (van 19.00-20.00 uur) het rozenhoedje gebeden.
 

Materiële cultuur Devotioneel drukwerk
- Brochures: 1 [Martien van der Palen], De getuigenis van een zieneres (Valkenswaard: Stichting Kapel, 1999; 40 p. A4-formaat in fotokopie met kleurenillustraties; lopende tot 31 december 1999); 2 [Martien van der Palen], De getuigenis van een zieneres (Valkenswaard: Stichting Kapel, 2000; 7 p. A4-formaat in fotokopie, met kleurenillustraties; lopende tot 25 juni 2000); 3 [Martien van der Palen], De getuigenis van een zieneres (Valkenswaard: Stichting Kapel, 2002; 40 p. A4-formaat in fotokopie met kleurenillustraties; = nieuwe versie van 1 + 2 en nieuwe foto’s; lopende tot 24 december 2001); 4 Moeder voor het leven. Kiem voor Ommekeer. Tweemaandelijks tijdschrift 1 (januari-februari t/m september-oktober 2000) 4 afleveringen (alles wat verschenen is); 5 De getuigenis van een Zieneres (Valkenswaard: Stichting Kapel, z.d. [2003?], 94 pp.).
- Prentje: driedubbelgevouwen prentje (9,5 x 14 cm) met op de voorzijde een kleurenfoto van het schilderij van M. van Galen van een zwarte moeder met kind en daaronder de tekst ‘moeder van het leven’, aan de binnenzijde een tekst over Agatha, een kleurenfoto van haar stigmata en een gebed (Berkel-Enschot: Apostolaat voor het Leven, ca. 1999).
Bronnen en literatuur Archivalia: Gemeente Valkenswaard, dossier bouwvergunning.
Literatuur: Wachter, hoe ver is de nacht? (Den Haag: gestencilde brochure Van Dijk, augustus 1999); Joris van Casteren, ‘Bloedmadonna’, in: De Groene Amsterdammer, 123 (29 September 1999) p. 8-9; [Agatha/Valkenswaard], in: Eindhovens Dagblad, 23 oktober 1999; Jeanny Wouters-Bekkers, Ons Lief Vrouwken in de Kempen (Baarle Nassau: Thuis in Communicatie, 1999) p. 75-79 (hoofdstuk: ‘Kapel in aanbouw in Valkenswaard’); ‘Levensgrote kruisweg in Valkenswaard’, in: Eindhovens Dagblad, 8 juli 2000; ‘Inzegening kruisweg’, in: Moeder voor het leven. Kiem voor Ommekeer. Tweemaandelijks tijdschrift 1 (september-oktober 2000) nr. 4, p. 3-4; Mark Waterinckx, ‘Een gestigmatiseerde in Valkenswaard?’, in: AVÉ Nieuwsbrief over actuele verschijningen 2,1 (maart 2002) p. 6-7; Christian Parmentier, ‘Apparitions de la Dame de tous le Peuples à Valkenswaard (Pays Bas)’, in: Stella Maris nr. 379 (maart 2002) p. 8-10; Christian Parmentier, ‘Erscheinungen der Frau aller Völker in Valkenswaard (Niederlande)’, in: Maria Heute 34 (juli/augustus 2002) p. 19-21; Hans Kooger, ‘De Vrouwe van alle Volkeren in Valkenswaard’, in: Devotionalia 21 (oktober 2002) p. 196-197; Hans Kooger, ‘De Vrouwe van alle Volkeren in Valkenswaard (2)’, in: Devotionalia 22 (april 2003) p. 74-75; Peter Jan Margry, ‘Global Network of Divergent Marian Devotion’, in: Christopher Partridge ed., Encyclopedia of New Religions: New Religious Movements, Sects and Alternative Spiritualities (Oxford: Lion Publishing, 2004) p. 98-102 (vermelding); John Bird, Fountain of Life (Great Wakering: McCrimmon Publishing, 2008; 124 p.) on Lady of All Nations, Agatha and abortion.
Overige bronnen: KDC BiN-dossier Valkenswaard. Videoband met de verschijningen van Maria aan Agatha, duur: 65 minuten; videoband van de begrafenis van Agatha in 2002 (eigen productie Van der Palen); Url’s: www.apotres.amour.free.fr; mondelinge informatie op 23 mei 2003 van Martien van der Palen; op 22 mei 2003 van pastoor-deken Willy Schaar van de Nicolaasparochie te Valkenswaard en van Paul Schulte te Valkenswaard; op 9 januari 2007 van dhr. H. Pieters, Gemeente Valkenswaard.
  naar het KDC, voor aanvullingen en commentaar.