- Warfhuizen is gelegen in Hunsingo, onder Wehe-den Hoorn, op circa 20 kilometer ten noordwesten van de stad Groningen. Het dorp is gesitueerd op twee wierden en telde medio 2008 ruim 200 inwoners. De bevolking is van oudsher gemengd protestants-katholiek. Het wegtrekken van een deel van de oorspronkelijke bevolking in de afgelopen decennia heeft tot gevolg gehad dat van elders weer nieuwe bewoners naar het dorp zijn gekomen, waarvan sommigen zich toeleggen op de kunstnijverheid. 
- De 13e-eeuwse hervormde (voormalige Ludgerus-) kerk werd in 1857 grondig verbouwd, maar raakte in de tweede helft van de 20e eeuw vervallen. Toen de kerk in handen was gekomen van een speculant die er een horecagelegenheid van wilde maken, kwam het dorp daartegen in verzet. Het resultaat was dat in 2001 de kerk door een groep katholieken kon worden gekocht, teneinde het opnieuw een religieuze bestemming te geven.
- Na een ingrijpende verbouwing in 2002-2003 zijn de eerste vier traveeën van het schip van de kerk gemaakt tot publiek toegankelijke kapelruimte. In de vijfde travee (tegen de toren) is de kluis gevestigd. Het voorste deel van de kapel is wel zichtbaar maar niet toegankelijk vanwege het clausuurhek. In dit afgeschermde gedeelte staat, gezien vanaf de ingang, ter linkerzijde het Maria-altaar met het cultusbeeld. In het midden staat het hoofdaltaar waarboven een beeld van Christus op de koude steen uittorent. In dit altaar is bovendien een scheenbeenreliek van Bonifatius, de patroon van het bisdom, opgenomen, volgens de schenker afkomstig uit een klooster in Fulda (D). Aan de rechterzijde bevindt zich een neogotische schrijn, bevattende relieken van verschillende heilige kluizenaars waaronder een van Antonius Abt, patroon van kluizenaars en heremieten. In 2010 werd er een reliek van de H. Gerlachus, afkomstig uit ⟶ Houthem-Sint Gerlach aan toegevoegd. Achter de beeld- en altaaropstanden bevindt zich een verhoogde koorruimte (het heremieten- of psalmodieerkoor), waar de kluisbroeder de getijden bidt, en een doorgang naar de sacristie en de eigenlijke 'kluis'. Deze kluis, helemaal vooraan in het gebouw, nabij de toren, bestaat uit een kelder-bijkeuken, een woonkamer en twee slaapkamers.
- In totaal beschikt de kapel over tientallen relieken, meestal afkomstig uit opgeheven godshuizen, hieronder is ook een haarreliek van Bernadette Soubirous. Verder is in de kapel een beeld van Theresia van Lisieux geplaatst, en staat in het koor een sacramentsaltaar met tabernakel en daarboven een icoon van de Drie-eenheid. Niettegenstaande het voornemen van de kluizenaar om de inrichting sober te houden, is het interieur allengs uitgegroeid tot een exoot binnen de Nederlandse mariale cultuur. Het is een eclectisch barok-rococo-achtig ensemble van beelden, stijlen en objecten, waarin de Zuid-Europese katholieke cultuur sterk tot uiting komt.
- De kluis is aangesloten bij het kluizenaarsverband van Frauenbründl (bisdom Regensburg). Vrijwilligers en leden van de Mariabroederschap hebben zich ingespannen voor de herinrichting en het verdere onderhoud van de kapel. Aangezien een aantal van hen het Russisch-orthodox geloof belijdt, heeft dat ook invloed uitgeoefend op de inrichting (iconen) en de liturgie (Jezusgebed).
- De kluis wordt wordt van begin af aan bewoond door een kluizenaar, broeder Hugo (Hugo Beuker). In de praktijk begeleidt hij de dagelijkse Mariadevotie. Op 18 november 2012 heeft Beuker zijn eeuwige professie afgelegd als heremiet; hij valt onder de kerkelijke jurisdictie van het bisdom Groningen-Leeuwarden. Op 23 januari 2015 is hij tot diaken gewijd en op 6 september 2015 tot priester. Vanwege de toeloop van Mariavereerders werd het wenselijk geacht dat de kluizenaar ook priester zou worden ten einde missen op te dragen en de biecht te kunnen afnemen. 
- Broeder Hugo is geboren in 1976 in Emmen en opgegroeid in Odoorn. Op 14-jarige leeftijd is hij van de Nederlands-Hervormde tot de katholieke kerk overgegaan, nadat hij tijdens een vakantie getroffen was door het beeld en de kapel van O.L. Vrouw Sterre der Zee in ⟶ Maastricht (zie aldaar.) Na de middelbare school heeft hij enkele jaren de priesteropleiding in 's-Hertogenbosch (St. Janscentrum) gevolgd, maar deze in 1997 vroegtijdig verlaten omdat hij zich meer geroepen voelde tot een monastiek leven dan tot het parochiepastoraat. De jaren tussen 1998 en 2001 gebruikte hij, wonende in Den Bosch, om zich op zijn toekomst te bezinnen. Na de aankoop van de kerk van Warfhuizen in 2001 is hij daar naartoe verhuisd en woonde hij in een caravan op het kerkhof naast de kerk totdat, eind 2002, de woonruimte en de kapel in de kerk gereed waren. Hij wilde graag contemplatief zijn, zonder in het communiteitsleven van een klooster te hoeven opgaan, en zijn leven wijden aan gebed voor de kerk en het bisdom Groningen waar hij vandaan komt. Zijn streven werd moreel gesteund door bisschop Eijk, vicaris Van Ulden en pastoor (nu bisschop) Van den Hende. Het bisdom stimuleerde hem ook Theologie te gaan studeren aan de KU Leuven sinds 2011.
- Dankzij bemiddeling van Eijk werd pater Gabriel Bunge O.S.B, een oude kluizenaar en theoloog ('een degelijke uitvoering van Anselm Grün') nabij het Zwitserse Lugano, zijn geestelijk begeleider. Via telefoon en antwoordapparaat staan ze met elkaar in contact. Bunge heeft Hugo aangeraden om het positieve van bedevaarten in te zien en ze voortaan de ruimte te geven in plaats van te ontmoedigen. Zelf biedt broeder Hugo bij gelegenheid gastvrijheid aan priesters die met hun gezondheid kampen. Zij kunnen daartoe tijdelijk de logeerkamer in de kluis betrekken. Zijn idee voor het kluizenaarschap en de instelling van een nieuwe kluis ontwikkelde hij in samenspraak met anderen, waarbij hij inspiratie putte uit voormalige Limburgse en Brabantse kluizenaars; met name kluizenaars (zoals Arnoldus Haesen en Henricus Weerts) van de Antoniuskapel met aangebouwde kluis op de ⟶ Schaelsberg (zie aldaar), een hoogte nabij Valkenburg, waar tot 1930 nog Nederlands laatste kluizenaar woonde. Ook deze kluis kende een aparte volksdevotie, zij het gericht op de heilige Leonardus.

- Spoedig na de plaatsing van de 'Bedroefde Moeder van Warfhuizen', zomer 2003, vernamen in Nederland woonachtige gelovigen van Spaanse en Zuid-Amerikaanse achtergrond van het bestaan van dit voor hen zeer herkenbare beeld in Nederland, waarmee de komst van de eerste Mariavereerders op gang kwam. Het bezoek nam verder toe nadat berichten over de kluis in het Dagblad van het Noorden waren verschenen. Bovendien waren enkele geïnteresseerden in het gebeuren in Warfhuizen blijkbaar goed thuis in het internet; zij maakten een bijzondere website over de kapel. De 'bedevaarterij', zoals broeder Hugo het wel noemt, werd door hem gedoogd omdat kluizenaars in het verleden ook vaak kapellen verzorgden waar een bijzondere devotie aan verbonden was, zoals Onze Lieve Vrouwe van Schilberg in ⟶ Echt (zie aldaar) en Onze Lieve Vrouwe in 't Zand in ⟶ Roermond (zie aldaar). De broeder steunt de verering ook door het maken van prentjes en vaantjes en door het dagelijks hardop bidden van het rozenhoedje teneinde de pelgrims van dienst te zijn. Bovendien was het van meet af aan de bedoeling om de kapel permanent open te stellen. De bedoeling daarvan was om gelegenheid te geven voor gebed, maar er kwamen ook steeds meer toeristen. Thans stuurt zelfs de VVV mensen langs en wordt het heiligdom in gidsen opgenomen, al was het maar uit toeristische belangstelling voor 'de man in het zwarte gewaad'. Menigeen was verrast over wat er zich ontwikkelde in Warfhuizen. Dat gold ook voor bisschop Eijk die gezegd zou hebben: 'we hebben toch al een bedevaartplaats, in Dokkum?' Hij had uiteindelijk geen bezwaar tegen de nieuwe bedevaart, maar begreep toch niet goed waarom men naar Warfhuizen trok. Sindsdien heeft de Mariaverering zich nadrukkelijk kunnen vestigen. 
- De kapel is van 1 mei tot en met 15 september dagelijks open tot 20.00 uur, en 's winters tot 17.00 uur ('samen met de kathedraal de enige kerkruimte in Groningen die altijd open is'). Pelgrims kunnen er terecht voor particulier gebed en het opsteken van kaarsen (in de maand mei in 2008 werden er zo'n 2000 opgestoken). Dagelijks viert de kluizenaar in de kapel de Eucharistie, waarbij iedereen welkom is. Dagelijks zijn er om 16.00 uur verspers met Sacramentsuitstelling en om 17.00 uur is er rozenkransgebed. De broeder bidt bovendien achtmaal daags de getijden. Aan de dagelijkse vespers van 18.00 uur kan iedereen deelnemen. Elke avond na de completen zingt broeder Hugo het Jezusgebed in het Grieks ('de rozenkrans van de orthodoxen').
- Tijdens de bedevaarten van de broederschap in februari, mei, augustus en oktober wordt doorgaans eerst de eucharistie gevierd in de Bonifatiuskerk te Wehe-den Hoorn, waarna men in processie naar Warfhuizen (afstand ca. 2 km) loopt. Het gaat om een eenvoudige processie met een kruis en vaandels. In de kluiskapel worden dan de vespers of de completen gevierd (afhankelijk van het tijdstip.) Naast Maria wordt er meestal nog een andere heilige met reliekverering centraal gesteld. De processiecultuur in Warfhuizen is geïnspireerd op die van Brabant en Limburg en mede daarom is er een organiserende broederschap opgericht. Dit sluit ook aan bij de Spaanse invloed die het beeld zelf met zich mee heeft gebracht. Ook aan het begin van de vasten wordt dikwijls een processie georganiseerd van de kerk naar de kapel, weliswaar zonder het grote beeld, maar met vaandels en soms enkele reliekschrijnen. De processies worden georganiseerd door de broederschap die hieronder nog ter sprake komt. 
- Tot medio 2005 was de devotie bescheiden van omvang, maar daarna nam ze steeds grotere vormen aan. Deze ontwikkeling noopte de betrokkenen tot maatregelen teneinde de afzondering van de kluisbroeder te kunnen waarborgen. Deze heeft zelfs enige tijd overwogen om vanwege de groei van de devotie te verhuizen. Om dat te ondervangen is er informeel in 2005- en sinds 2011 formeel - een aan de kluis verbonden broederschap opgericht die diverse werkzaamheden op zich neemt. De broederschap beschikt uit ongeveer 150 personen onder wie betrekkelijk veel allochtonen en vrouwelijke religieuzen. Uit deze groep nemen gemiddeld 70-100 personen deel aan de processies. De broederschap legt zich primair toe op gebed voor het welzijn van de kerk, in het bijzonder het bisdom Groningen-Leeuwarden. Indien nodig ontvangt de broederschap pelgrims en organiseert ze gebedsdagen en processies. De leden dienen dagelijks thuis een gebedje te bidden en worden driemaal per jaar uitgenodigd op bidtocht naar de kluis te gaan om daar gezamenlijk de vespers te zingen.
- De cultus in Warfhuizen presenteert zich door zijn uiterlijke verschijningsvorm, met nadruk op esthetiek en visuele beleving en de traditionele praxis als behoudend katholiek. Eind augustus 2008 was er op een nabijgelegen camping een vierdaags catechetisch kamp (het 'Credimus-Bootcamp') waar sprekers van allerlei snit (van dorpskapelaans tot seminarieprofessoren en van leden van de Emmanuelgemeenschap tot priesters van de Petrusbroederschap) spraken over praktische geloofszaken, leer en liturgie. Dit kamp werd georganiseerd door Groningse studenten. Elke dag was er in een kapeltent op het kampeerterrein van het dorp een gregoriaans gezongen mis, in totaal waren dat twee missen in de gewone vorm en twee in de tridentijnse vorm, om de deelnemers kennis te laten maken met de tridentijnse liturgie.
- De algemene bezoekcijfers van de kapel liggen medio 2008 in de wintermaanden op zo'n 80 per week en in de zomer op meer dan het dubbele. Per jaar zou het aantal bezoeken dus zo'n 7.500 bedragen.
- Diverse bezoekers laten een bericht achter in het intentieboek of op losse briefjes die door het clausuurhek naar het beeld worden geworpen. Deze briefjes, maar ook de vier volgeschreven intentieboeken, worden 'voor Maria' bewaard achter het beeld. Men smeekt vooral om steun en troost bij verdriet om kinderen (ziekte, drugs, overlijden), maar ook bijvoorbeeld om 'een vlotte verkoop van het huis' of om hulp voor 'een vrouw in diepe depressie'. Opmerkelijk is dat veel schriftelijke verzoeken tot broeder Hugo, nogal eens 'pater' genoemd, zijn gericht. Hem wordt gevraagd om de desbetreffende intenties te betrekken bij zijn gebed. Ook aan Hugo zelf is het opgevallen dat bezorgdheid en verdriet om kinderen belangrijke motieven zijn voor pelgrims om naar Warfhuizen te komen. Regelmatig, vooral in de zomer wanneer toeristen de kapel bezoeken, wordt tot ongenoegen van de cultusleiding het intentieboek gebruikt om commentaar te leveren op de esthetisch-monumentale eigenschappen van het kerkgebouw. 
- De meeste bedevaartgangers komen uit de omgeving van Dokkum, Maarn, Zandeweer, Haaksbergen, Stadskanaal, Musselkanaal, Hoogkerk, Emmen, Warffum, Norg etc. Opmerkelijk zijn de Spanjaarden en Zuid-Amerikanen die de kapel af en toe weten te vinden, en die zich klaarblijkelijk bij een zuidelijke 'virgen' goed thuisvoelen. Zuidelijke aandacht krijgt de cultus sinds een paar jaar ook van gelovigen uit Roermond, Neer, Haelen, Born, Roggel etc. Ook arriveren er groepsbedevaarten in Warfhuizen, zowel in het voorjaar (bijvoorbeeld de bewoners van het verzorgingshuis Maartenshof in Groningen) als in het najaar (bijvoorbeeld de bedevaart georganiseerd door de parochiële caritas-instelling in Uithuizen), soms gaat het om een gezelschap van rond de 100 personen. De nabijheid van een vakantie-accommodatie voor ouderen en gehandicapten in Wehe-den-Hoorn heeft hierbij waarschijnlijk een stimulerende rol gespeeld. Katholieke jongeren van het bisdom houden een speciale lichtprocessie op de avond voor palmzondag, zoals op 15 maart 2008, toen 70 jongeren meededen. Zelfs van over de grens, uit het Emsland en plaatsen als Bunde, komen bezoekers. Uit een willekeurige blik in het intentieboek viel af te leiden dat medio augustus 2008 ook een bus met pelgrims uit Heerlen/Eckelrade bij de kapel aankwam. Deze kwam in 2017 voor het laatst. Anno 2012 liepen de bedevaarten uit verzorgingshuizen terug en bleven die uit Duitsalige regio's gelijk of namen toe. Zo kwam er op 21 april een busbedevaart uit het Zwitserse dorpje Feusisberg naar Warfhuizen ('den nördlichsten Marienwallfahrtsort Europas'). Jaarlijks, veelal tussen 15 april en 15 september, komen er naast parochiële bedevaarten uit de regio ook af en toe bussen met Duitse pelgrims en met Belgische bedevaartgangers. Daarnaast komen er ook meer Antilliaanse en Poolse bezoekers uit de steden in het noorden.
- Maria biedt er steun getuige een vrouw uit Groningen die begin 2010 schreef: 'in moeilijke, verdrietige tijden heb ik er bemoediging kunnen vinden. Ik denk dat mensen zo'n plek nodig hebben, vooral in deze jachtige onzekere tijden. Een plek voor devotie, bemoediging en gebed.' Gebedsverhoringen worden er regelmatig gemeld. Niet alleen wordt Maria daarvoor bedankt in het intentieboek, ook het geven van votiefgeschenken of ex-voto's is in de kapel gebruikelijk geworden. Daartoe heeft de kluizenaar zelf een partij zilverglazen harten gekocht (om te voorkomen dat echte kostbaarheden worden geofferd met het risico van braak en diefstal), die men in de kapel kan kopen en vervolgens door de kluizenaar bij het beeld kan laten ophangen. Bijzondere gebeurtenissen of verhoringen hangt de kluizenaar niet aan de grote klok, omdat hij vreest voor sensatiezoekers en opgeklopte verhalen en mogelijke 'invidia clericalis'. Ook worden er regelmatig bloemen geofferd. Daartoe staat een emmer water in de kapel met de tekst 'Hartelijk dank namens Onze Lieve Vrouw'.
- Na een persoonlijk drama heeft een Mariavereerder in december 2005 het zakdoekritueel in Warfhuizen geïntroduceerd. Naar Spaans voorbeeld wordt een zakdoek in de hand van het Mariabeeld gelegd opdat de wenende madonna haar tranen kan drogen. Ook al zijn de tranen op het beeld van glas, dit symbolische gegeven is blijkbaar voldoende voor de pelgrims om er geestelijke steun aan te ontlenen. Het daadwerkelijk omruilen van zakdoeken kwam in mei 2006 op gang. Degene die zijn of haar zakdoek aan Maria schenkt, mag de zakdoek die het beeld tevoren al in de hand hield, en die dus wordt omgeruild, mee naar huis nemen. Daartoe worden witte lakens tot zakdoeken vernaaid, aangezien niet iedereen beschikt over een witte zakdoek, en andersoortige zakdoeken niet harmoniëren in de handen van het Mariabeeld. Wie geen zakdoek bij zich heeft kan er zodoende een kopen. De meeste pelgrims die dit gebruik praktiseren nemen zelf een zakdoek mee. Gemiddeld worden er per maand zo'n 20 zakdoeken geruild, een piek is er in mei en in de zomer. Vanwege de toename van dit gebruik zijn door de broederschap enkele gedragsregels opgesteld. Hoewel er ook Noord-Groningers aan dit ritueel deelnemen, bekijken de meeste bezoekers uit de regio het met een zekere spot en houden zij het liever bij het branden van een kaarsje. 'Buusdouk ruilen' noemen ze het in het plaatselijke dialect. Het zijn vooral bezoekers uit de stad Groningen en de Kanaalstreek die het praktiseren. Een enkeling neemt zich voor om de van Maria verkregen zakdoek nooit meer te wassen. De zakdoeken worden vooral gegeven aan zieken of aan naasten die voor een moeilijke opgave staan (bijvoorbeeld een examen). De vroegere bisschop Wim Eijk van Groningen raadde het gebruik als 'te magisch' af. Sindsdien ziet de broederschap ervan af om op prentjes of in publicaties over dit gebruik te schrijven. De kluizenaar moet telkens opnieuw op het altaar klimmen om de zakdoeken te vervangen, maar heeft wel respect voor de oprechtheid van 'het eenvoudige geloof' dat hij in het gebruik bespeurt.
- Tenslotte kende Warfhuizen gemiddeld drie maal per jaar een autozegening. Dit gebruik is gestart op verzoek van een oldtimerclub uit Stadskanaal. De chauffeurs krijgen een prentje van Antonius Abt (i.p.v. Maria of Christoffel!) mee. De zegening werd veelal verricht door pater Van Zeeland S.J. Medio 2010 is het gebruik gestopt.
- Hoe men ook tegen de cultus aankijkt, het is tot een opmerkelijke devotie uitgegroeid daar zowel de kluizenaar als het grote Mariabeeld bezoekers aantrekt. Enigszins in weerwil van zijn voorgenomen bestaan als heremiet, is de betrokkenheid en interesse in de volksdevotie van de kluisbroeder sterk. Terwijl de broeder enerzijds stelt dat de cultus 'uit de hand loopt' en de eenvoudige kapel is veranderd tot een vereringsplek met Zuid-Europese trekken, doet hij er zelf het nodige aan om die verering te stimuleren, uit te bouwen of zelfs te orkestreren. Daarbij speelt de missionaire gedachte mee dat hij zelf op vergelijkbare wijze (via de Mariaverering) tot het rooms-katholieke geloof is gekomen. De broederschap heeft sterk geijverd om erkenning als bedevaartplaats te krijgen. Het argument luidde: 'wij zijn apetrots dat Onze Lieve Vrouw bij ons in het hoge Noorden zoiets heeft klaargespeeld. Een onverwacht wonder op zichzelf!' De cultus en zijn leiding kenmerkt zich sterk door een missionaire en publicitaire gedrevenheid, onder meer tot uiting komend in regelmatige berichtgeving in het Katholiek Nieuwsblad, de column 'Geruis uit de kluis' in het traditionalistische tijdschrift catholica, het maken van wikisites en het realiseren van een aandachttrekkende vormgeving. Katholieken uit deze noordelijke regio beschouwen het bedevaartsoord 'als een stukje genoegdoening voor het feit dat wij in ons gebied nooit zoiets hebben gehad'. Ook bezoeken protestanten de kluis; onder hen blijkt soms ook behoefte te bestaan aan deze specifieke (Mariale) expressie en symbooltaal.
- In een uitzending van het actualiteitenprogramma Kruispunt in april 2024 werd vooral aandacht besteed aan broeder Hugo als begeesterend docent spiritualiteit. In deze aflevering kreeg hij bezoek van een van zijn pupillen, de cabaretier Herman Finkers.

Literatuur: Flip van Doorn, Nederland: 1000 plaatsen die je écht gezien moet hebben (Arnhem: Terra, 2007) p. 87-88; Marijke Brouwer, 'Op bedevaart in Warfhuizen. Bedroefde moeder Maria trekt bedroefde familieleden', in: Dagblad van het Noorden, 1 augustus 2008, p. 7; Henk Rijkers, "Wat als de kluizenaar flipt?", in: Katholiek Nieuwsblad, 5 maart 2010; Kees Kuiken, 'De opzichtige afzondering van hedendaagse kluizenaars', in: Justin Kroese e.a. (red.), Religie en cultuur in hedendaags Nederland (Assen: Van Gorcum, 2010) p. 110-116; Henk Rijkers, 'Maria toont zich hier solidair', in: Katholiek Nieuwsblad 27 april 2012 p. 4-5; Henk Rijkers, 'Het kluizenaarschap bloeit', in: Katholiek Nieuwsblad, 9 november 2012, p. 16; Henk Rijkers, 'God ligt op de loer', in: Katholiek Nieuwsblad, 23 januari 2015, p. 11; Kees Cornelissen, 'Een nieuwe bijzondere bedevaartplaats', in: Devotionalia 38 (februari 2019) 22-24.
https://kro-ncrv.nl/programmas/kruispunt/lessen-van-een-kluizenaar-pater-hugo (Kruispunt, seizoen 33, afl. 12). 
Overige bronnen: KDC BiN-dossier Warfhuizen-O.L. Vrouw; website: www.beslotentuin.nl