- Een kapelletje met een vereerd kruisbeeld erin stond In Heeze onder of naast een eik. Beide stonden in de akker ten noorden de voormalige 'ouden molen' van Heeze (in toenmalige kadastrale sectie F.N. 36; momenteel: F 2053). De betreffende buurtschap kreeg er de naam 'Aan het Kruis'. Nadat kapel en eik in 1652 werden afgebroken en omgehakt, groeide er een nieuwe eik uit de resterende stam. Die boom raakte uiteindelijk steeds verder vermolmd en uitgehold zodat men er in kon staan. Omstreeks 1933 is ze omgekapt. Het Kruispad liep er indertijd langs. Momenteel ligt die locatie binnen het uitbreidingsgebied van Heeze en herinneren slechts de straatnamen Kruiseik en Kruis aan dat verleden.
- Na 1648 hielden de katholieken van Heeze hun missen in een kerkschuur over de grens in de Oostenrijkse Nederlanden, boven Weert. Vanaf 1681 kwam er een kerkschuur in het gehucht Emmerik te staan. In 1829 werd weer een eigen parochiekerk in Heeze gebouwd, die in 1933 werd ingewijd.

- Het cultusobject was een kruisbeeld (crucifix) en later heeft de eik bij het kruisbeeld de functie van cultusobject overgenomen.
- De boom is getekend (in 1844 door Van Moorsel en in ca. 1925 door Van Nieuwenhoven) en gefotografeerd (ca. 1900). Op de tekening van 1944 is goed te zien hoezeer de stam zich door de eeuwen heeft vertakt.

- Een kruis met het beeld van Christus erop, staande nabij de toenmalige molen van Heeze werd in de 17e eeuw nog actief vereerd. De predikanten van de classis Peel- en Kempenland wensten in de 17e en 18e eeuw alle heilige eiken en linden, al of niet voorzien van een Maria- of Kruisbeeld, in hun regio uit te roeien. De heilige loofbomen waren immers regelmatig het doel van bedevaarten. Dat gold ook voor het heilig Kruis in Heeze, dat niet lang na de Vrede van Münster, op 3 mei 1652, door de lokale vorster (boswachter) Hark (ook: Harik) Leenders werd omvergetrokken. Het gebeurde op Kruisvindingsdag en waarschijnlijk waren er op die katholieke feestdag meer vereerders dan op andere dagen naar het kruis gekomen. De eik heeft hij kort daarop omgehakt, teneinde de cultus nog sterker mogelijk uit te roeien. Het kruis kon wel door de inwoners in veiligheid worden gebracht. Het kwam in de 19e eeuw in de nieuwe parochiekerk boven het altaar van St. Job te hangen, waar het, zonder verdere devotie ervoor, in 1842 nog aanwezig was. Kort tevoren, in 1840, vond het gemeentebestuur van Heeze het nodig de enorme heilige boom op te meten, de omvang van de stam kwam toen uit op 7,30 meter. Door zijn omvang was de eik op zich al een attractie, iets dat het gemeentebestuur wenste te bevestigen met zijn opmeting. Enkele jaren na de Belgisch opstand van 1830 hadden ingekwartierde protestantse soldaten de boom geschonden door er een aantal takken vanaf te zagen.
- De wortelholte die indertijd na de kap van de boom was ontstaan, vulde zich met water en voor de bezoekers was het water uit dit 'putje' zelfs 'heilig water'. Uit resterende wortels van de omgehakte boom groeide echter weer een nieuwe eik, die opnieuw de naam van 'Heilig Kruijsboom' kreeg en waarna gelovige zieken zich naartoe bleven begeven. Nog in het midden van de 19e eeuw kwam men daar op de vrijdagavond bidden.
- In 1877 zag dominee Kremer van Heeze dat het gras rondom de boom cirkelvormig was uitgesleten door het regelmatig lopend of knielend rondgaan van personen die er kwamen bidden en genezing zoeken.
- Omstreeks 1900 bezocht een vrouw uit Weert de boom. Zij had een moeizame kiestrekking ondergaan en haalde een stukje schors van de boom dat zij in het tandvlees stak en, na enige gebeden, bebloed weer tegen de stam van de boom plakte, in de hoop zo de pijn weg te laten nemen. Het is een van de weinige concreet bekende bedevaartgangers die de boom ter genezing bezochten.
- In 1962 is geopperd om op het terrein weer een nieuwe eik te planten en zo de Kruisboom weer in ere te doen herstellen. Oudere Heezenaren vonden namelijk dat een Kruisboom bij het dorp hoort. Het is niet bekend of dit idee ooit is gerealiseerd.

- Ansichtkaart met foto van de boom met de tekst 'Groet uit Heeze. Kruisboom' (Waalre: kunsthandel J. Bijnen, ca. 1900) exemplaar in de Brabantcollectie, Tilburg; zie ook de webpagina Bijnen.
- Ets: Willem van Nieuwenhoven (1879-1973) heeft omstreeks 1925 een ets (32 x 27 cm) van de Kruisboom te Heeze gemaakt.

Archieven: Parochiearchief Heeze, handschrift Hendrik Godefridus van Moorsel, Kronijk van Heeze of aantekening der merkwaardige voorvallen binnen de gemeente Heeze en eenige omliggende dorpen.
Literatuur: A.J,. van der Aa, Aardrijkskundig Woordenboek der Nederlanden, dl. 5 (Gorinchem: J. Noorduyn, 1844) p. 324; J.L.A. Kremer, [Kruiseik Heeze], in: De Navorscher 27 (1877) p. 590; Hendrik G. van Moorsel [auteur] en Dominicus de Jong [uitgever], Kronijk van Heeze of aantekening der merkwaardige voorvallen binnen de gemeente Heeze en eenige omliggende dorpen (Achel: Achelse Kluis, 1953) 16-17, 97, 124, 166; T. van Oirschot-Sparla, 'De Kruijsboom, weemoedige herinnering van Heeze', in: Heemkronijk 1 (1962) 19-21; J.J.F. de Waal, 'Een merkwaardige boom in Heeze', in: Heemkronijk 29 (1990) p. 49-50; C.S. Smit, 'Patiënten van ds. Kremer, vervolg en slot', in: Heemkronijk 26 (1987) p. 21-22; Gerard Rooijakkers, Rituele Repertoires. volkscultuur in oostelijk Noord-Brabant 1559-1853 (Nijmegen: Sun, 1994) p. 587, 592; Emy Thorissen, 'De kruisboom in Heeze', in: Devotionalia nr. 229, februari 2020, p. 28.
Overige Bronnen: KDC BiN-dossier Heeze, Kruis; Meertens Volkskundige vragenlijst 64B (1993).