- Het gaat om Maria-verering die na 1282 in gang is gezet door Floris V die een Mariakapel liet bouwen op een plaats waar zijn vader Willem II, rooms koning en graaf van Holland, begraven was geweest, nadat hij in 1256 bij Hoogwoud gesneuveld was in een slag tegen de West-Friezen. Vanaf 1287 waren er aflaten verbonden aan het bezoeken van de kapel en het bidden voor het welzijn van de graaf, zijn echtgenote en zijn ouders.
De verslagen West-Friezen waren hier vermoedelijk niet direct enthousiast voor te krijgen. Ze braken de kapel in ieder geval drie jaar na de dood van graaf Floris weer af (1299). Wel vestigden ze nadien een Mariakapel in hun nieuwe, aan St. Jan gewijde kerk, welke na de Reformatie overging in handen van de `nieuwgezinden'. 
Van de oorspronkelijke Mariakapel zijn in 1951 bij opgravingen op de Noorderpade de funderingen gevonden. Ter herinnering aan deze kapel is in 1970 een nieuwe Mariakapel gebouwd door Adr. Donker m.m.v. de familie Groenewoud. Het uit 1882 daterende grote Mariabeeld uit de parochiekerk is vervolgens in deze kapel geplaatst.
Van een duurzame, bedevaarten aantrekkende devotie blijkt overigens tot nu toe niets.
 

B. Voets, Omzien in verwondering: een verhaal van de katholieke gemeenschap van Hoogwoud (z.p., 1977); Jac. P. de Jong, Bouwstenen uit het verleden. St. Jans Geboorte Hoogwoud 1865-1990 (Medemblik, 1990).