Hulsel, Willibrord

Gediskwalificeerd: ja
Cultusobject: Willibrord
Datum: Beloken Pasen
Periode: 1939 - circa 1962
Religieuze context: Christelijk
Locatie: Wegkapelletje in het gehucht De Hoef, behorend tot de parochie H. Clemens
Adres: De Hoef, 5096 BJ Hulsel
Gemeente: Reusel-De Mierden
Provincie: Noord-Brabant
Bisdom: 's-Hertogenbosch
Samenvatting:

Mevr. Timmermans (woont sinds ca 1966 in Hulsel en is aktief in de kerk) heeft navraag gedaan bij oudere mensen. De verering heeft nooit een bedevaartkarakter gehad.

Auteur: Ottie Thiers
Illustraties:
Topografie

- De kerk van Hulsel, gewijd aan H. Clemens, bestond reeds in 1107. Er bestaat een schenkingsoorkonde uit 710, waarin de godgewijde Bertilindis haar moederlijk erfgoed, waaronder bezittingen te Hulsel, aan Willibrord schenkt. Willibrord vermaakte zijn bezittingen aan de abdij van Echternach. In 1107 behoorden de Hulselse goederen de abdij van St. Truiden toe.
- Hulsel is een klein dorp, ongeveer 20 kilometer ten zuiden van Tilburg. Vanaf Tilburg neemt men de weg naar Hilvarenbeek en Reusel. Na Lage Mierde volgt men de wegwijzers naar Hulsel. Het wegkapelletje vindt men door na het passeren van de parochiekerk de eerste straat rechts te nemen. Na ongeveer een kilometer ziet u het links van de weg, schuin tegenover De Hoef 18, vlak voor de splitsing De Hoef / Steenhoven. De fietsroute Kroonven komt erlangs. Het kapelletje bestaat uit een houten sokkel met bovenaan een achterwand en een afdakje. De inscriptie in de achterwand luidt: 'Opgericht door de bewoners van De Hoef op de plaats die aan St. Willibrord heeft behoort[!] anno 1939'. Het kapelletje moet ooit geheel vernieuwd zijn. vgl. foto ca 1946 op boekje/prentje.

Cultusobject

- Het terra-cotta Willibrordusbeeld in het wegkapelletje, gemaakt door Piet Verdonk uit 's-Hertogenbosch in opdracht van de boeren van De Hoef, is 65 cm hoog. De heilige is uitgebeeld met mijter en ijzeren kromstaf in de rechterhand. Met de linkerhand houdt hij een kruis tegen de borst gedrukt. 
- Beeld van St. Willibrord in de parochiekerk, gemaakt door Albert Meertens uit Berg en Dal.
- Niet bekend is of er een relikwie van St. Willibrord aanwezig is.
 

Verering

- Het Willibrordjaar 1939 was aanleiding voor de bewoners van de Hulselsche Hoef, daartoe aangemoedigd door hun oud-pastoor/ of de voorganger van Van Wagenberg 1946, om een veldkapel ter ere van de heilige op te richten op de gronden die ooit aan Willibrord hadden toebehoord. Op beloken pasen, 10 maart 1940 vond de inzegening plaats onder grote belangstelling. De St.-Clemensparochie en de gemeente Hooge en Lage Mierde, waartoe Hulsel behoorde, stelden zich onder Willibrords bescherming. Sindsdien werd jaarlijks op die dag bij het kapelletje een eenvoudige plechtigheid gehouden. Tijdens de Tweede Wereldoorlog heeft de bevolking, vermeerderd met geëvacueerden uit Berg en Dal, de bescherming van de heilige ervaren, vooral toen Hulsel in de vuurlinie lag. De evacuées schonken de parochiekerk bij hun afscheid een beeld van St. Willibrord, gemaakt door een kunstenaar uit hun midden.
- In 1946 vond pastoor H. van Wagenberg dat de tijd gekomen was ook anderen te laten delen in de parochiële verering voor de heilige. Hij nam het initiatief tot oprichting van een broederschap ter ere van St. Clemens Willibrord, uitgaande van de theorie dat de parochiekerk eigenlijk Willibrord als patroon had, die immers bij zijn bisschopswijding de naam Clemens koos. De theorie werd na beraad toch minder waarschijnlijk geacht, onder meer omdat de H. Clemens, wiens feestdag op St. Trudo's dag valt, een gebruikelijke patroon was voor parochies die afhankelijk waren van de abdij van St. Truiden. Het werd dus gewoon een Willibrordusbroederschap. Doel was onder volwassenen de godsvrucht tot de heilige te verspreiden, teneinde door zijn voorspraak het geloof te versterken en de bekering van 'godloozen en communisten' te bewerkstelligen. Daarnaast hoopte men de genezing van lijdende kinderen te verkrijgen en Gods bijzondere zegen in tijdelijke ondernemingen. Het lidmaatschap kostte tien gulden voor het leven of een kwartje per jaar. Wie bij inschrijving 70 jaar of ouder was moest voor het eerste jaar twee gulden betalen - broederschappen en verzekeringen waren verwante stelsels.
- Jaarlijks trok nu de Sacramentsprocessie, die voorheen in de kerk gehouden werd, met Beloken Pasen naar het nieuwe Willibrordskapelletje. Onderweg werd een speciaal Willibrordslied gezongen. De processie wordt nog steeds gehouden, maar gaat niet meer naar het kapelletje. De broederschap heeft hooguit tot circa 1960 gefunctioneerd. De verering heeft steeds een lokaal karakter gehad.
 

Materiële cultuur

Devotioneel drukwerk
- Boekje: Broederschap ter eere van den H. Willibrordus. Opgericht in de parochiekerk v. d. H. Clemens te Hulsel 21 Maart 1946 (Imprim. A. Vingerhoets, i. censor, Tilburgi, d. 17 Aug. 1946; Nihil Obstat De bisschop van 's-Hertogenbosch W. Mutsaerts; Broederschapsreglement gezien en goedgekeurd 's-Hertogenbosch, 25 juni 1946, W. Mutsaerts; 9,6 x 14 cm, 16 p.) op voorz. zw/w-foto Willibrordusbeeld in veldkapelletje De Hoef, verder geschiedenis verering te Hulsel, foto Willibrordusbeeld in parochiekerk en broederschapsreglement, ruimte voor naam broederschapslid en gebeden.
- Lidmaatschapsbewijs broederschap: Broederschap ter eere van den H. Willibrordus. Opgericht in de parochiekerk v. d. H. Clemens te Hulsel 21 Maart 1946 (Gezien en goedgekeurd 's-Hertogenbosch, 25 juni 1946, W. Mutsaerts; 8 x 11,9 cm, 2 p.) Voorz. zelfde als boekje, achterz. uittreksel statuten, gebed en ruimte voor naam broederschapslid.

Bronnen en literatuur

Archieven: Hulsel: Parochiearchief [niet geraadpleegd].
's-Hertogenbosch: Bisdomarchief, dossier Parochie H. Clemens Hulsel, B, map Varia, oprichting broederschap, boekje en lidmaatschapsbewijs.
Uitgegeven bronnen: H.P.H. Camps ed., Oorkondenboek van Noord-Brabant tot 1312. I. De Meierij van 's-Hertogenbosch (met de heerlijkheid Gemert). Eerste stuk (690-1294) ('s-Gravenhage: verkrijgbaar bij Martinus Nijhoff, 1979) p. 5-6, schenkingsoorkonde 29 juli 710.
Literatuur: L.H.C. Schutjes, Geschiedenis van het Bisdom 's-Hertogenbosch 6 dln. (St.-Michielsgestel: Boekdrukkerij van het Bisdom van 's-Hertogenbosch, 1870-1876) IV, p. 646-647; Peter Vermeulen, Langs 's-Heren wegen. Veldkapellen gids voor Noord-Brabant (Eindhoven: Kempen Uitgevers, 1996) p. 172, beschreven?
Overige Bronnen: KDC-BiN-diskw.-dossier Hulsel-Willibrord; Lijst Renders van der Putt in Eindhovens Dagblad 19..?; mededeling in 1996 van mevr. Nellie Timmermans, Willibrordlaan 36, Hulsel.

 

  naar het KDC, voor aanvullingen en commentaar.