- Circa 1250 ontstond enkele kilometers ten noordwesten van Zevenbergen, daar waar een klein riviertje, de Overdraghe, van de rivier de Mark afboog, een nederzetting met dezelfde naam. Aan het einde van de dertiende eeuw werd de inmiddels verzande Overdraghe uitgediept en samen met de nederzetting veranderde haar naam in Niervaart (Nyeuwervaert). Reeds voor 1300, het jaar waarin het sacramentswonder wordt gedateerd, beschikte Niervaart over een parochiekerk met twee altaren, respectievelijk gewijd aan Maria en aan Nicolaas. De juiste ligging van deze kerk is niet meer bekend; volgens een overlevering die in de twintigste eeuw nog bestond onder plaatselijke katholieken zou de miraculeuze hostie zijn gevonden ergens langs de huidige Klundertse Langeweg.- 
In 1558 werd het gebied waar Niervaart had gelegen, en dat deels weer was verland, ingedijkt. Op ongeveer dezelfde plaats als de oude nederzetting onstond het huidige Klundert. Kort hierna beschikte Klundert weer over een parochie en een klein en goedkoop kerkje. Reeds in het begin van de zeventiende eeuw, toen de katholieken in Klundert een minderheid waren geworden, bestond deze parochie niet meer;  in 1616 werd het inmiddels bouwvallig geworden kerkje afgebroken.   
- In 1803 werden de katholieken in Klundert in de gelegenheid gesteld een eigen parochie op te richten. De eerste kerk werd gevestigd in een voormalig wapenmagazijn, het ‘Oude Arsenaal’. In 1889-1890 werd de huidige neogotische kerk, ontworpen door P. van Genk, op een locatie dicht bij het in 1616 gesloopte kerkje gebouwd. Vlak voor de bevrijding in 1944 werd, ten gevolge van de geallieerde offensieven, de kerktoren verwoest. Hij zou later niet meer worden opgetrokken.

- De miraculeuze hostie werd na een verblijf van anderhalve eeuw in Niervaart in 1449 overgebracht naar Breda. Mogelijk vertoonde deze hostie vijf rode stippen of vlekken, omdat zij volgens de overlevering was gaan bloeden nadat een zekere magister Macarius - die het wonder wilde onderzoeken - erin had geprobeerd te prikken met een priem. De oudste afbeelding van de hostie, die waarschijnlijk met de Beeldenstorm (1566) voorgoed verloren is gegaan, is te zien op een in het tweede kwart van de 16e eeuw voor de Sacramentskapel van de Bredase O.L. Vrouwekerk vervaardigd retabel. Hierop wordt de hostie getoond, gevat in een monstrans en blank, dus zonder rode stippen. Dat er op deze afbeelding geen stippen te zien zijn, zou erop kunnen wijzen dat de mirakelhostie in de 16e eeuw of eerder vervangen was door een andere hostie.
- Om de herinnering aan het oude wonder levend te houden, beschikt de huidige Klunderste parochiekerk over een tweetal sculpturen waarop de vondst, respectievelijk de oude Niervaartse verering van de hostie staan afgebeeld.

- Volgens een bewaard gebleven 16e-eeuwse kroniek kende Niervaart reeds snel na de gebeurtenis van het wonder een grote toeloop van pelgrims. De faam van Niervaart zou verder toenemen nadat een onderzoeksrechter van het bisdom Luik, magister Macarius, de hostie op oneerbiedige wijze had gepoogd te doorboren, waarna het sacrament begon te bloeden (dreigwonder). Na de melding van dit voorval worden in de kroniek 20 wonderen vermeld die tussen 1373 en 1437 zouden zijn geschied door toedoen van het sacrament. Afgaande op deze verslagen was Niervaart in deze periode ook buiten de nabije omgeving bekend als bedevaartoord; veel pelgrims kwamen uit Holland (Dordrecht, Rotterdam). Ongetwijfeld werd Niervaart het drukst bezocht op de zondag voorafgaand aan het feest van St. Jan (24 juni), omdat op deze dag een plechtige processie met het sacrament werd gehouden. Wanneer deze processie werd ingesteld is niet meer te achterhalen; in de kroniek wordt ze in ieder geval, min of meer terloops, vermeld voor het jaar 1400.
- Na het ontstaan van Klundert, in 1558, heeft hier korte tijd een katholieke parochie bestaan. Vanaf kort na 1600 tot 1755 behoorden de Klundertse katholieken tot de parochie Standdaarbuiten; van 1755 tot 1803 tot de parochie Zevenbergen. Nadat in 1803 voor de derde keer (Niervaart meegeteld) een parochie werd gevestigd, herleefde onder de Klundertse katholieken ook de herinnering aan het sacramentswonder. Waarschijnlijk kort na de bouw van de St. Janskerk (1890) beschikte de parochie over een ‘Broederschap van het Allerheiligst Sacrament’. Leden hiervan konden een volle aflaat verwerven indien zij op de tweede zondag na Pasen en de zeven daaropvolgende dagen de Klundertse kerk bezochten ter ere van het ‘Heilig Sacrament van Mirakel van Klundert’. Na de Tweede Wereldoorlog kwijnde deze broederschap weer weg. Bij de stille omgang die op zondag 18 juni 1995 in Breda werd gehouden ter ere van het Sacrament van de Niervaart, was echter weer een kleine afvaardiging uit Klundert aanwezig, met het vaandel van de genoemde broederschap.

Devotioneel drukwerk

- Heilig sacrament van Mirakel van Klundert. Volle Aflaat op den 2e Zondag na Paschen en zeven volgende dagen te Klundert; Bewijs van inschrijving in de Broederschap van het Allerh. Sacrament (z.p. [ca. 1900]).

Archieven: Zie Breda, Heilig Sacrament.
Archieven: G.C.A. Juten, Consilium de Beke (Bergen op Zoom: Stoomdrukkerij Juten, 1910), p. 202; G. Bannenberg, A. Frenken, H. Hens, De oude dekenaten Cuijk, Woensel en Hilvarenbeek in de 15e- en 16e-eeuwse registers van het aartsdiakenaat Kempenland, dl. 2 (Nijmegen: Janssen, 1970), p. 209.
Literatuur: J.B. Krüger, Kerkelijke geschiedenis van het bisdom van Breda etc., dl. 3 (Roosendaal: M.D. van Leeuwen, 1875), p. 498-501; F.F.X. Cerutti, ‘De heerlijkheid en het dorp Niervaart en de stad Klundert in het verleden’, in: G.J. Heymeyer en F.F.X. Cerutti, Niervaart. Een beschrijving van de ontwikkeling der heerlijkheid Niervaart en van den huidigen toestand der Staatsdomeinen (Nijmegen: Centrale Drukkerij, 1939, met foto's van Martien Coppens) p. 8-41; J. Stam, Geschiedenis van de Parochie Klundert (Zevenbergen: Drukkerij W. Leijten, 1947). 
Overige Bronnen: KDC: BiN-dossier Klundert.