Sint Lambertusparochie, Sint Lambertus

Gediskwalificeerd: ja
Cultusobject: Sint Lambertus
Datum: 17 september [zondag na]
Periode: 1938 - heden
Religieuze context: Christelijk
Locatie: Lambertuskerk aan het Koningin Emmaplein en Lambertuskapel aan de Victor de Stuersstraat te Maastricht
Adres: Kremersdreef 67, Maastricht
Gemeente: Maastricht
Provincie: Limburg
Bisdom: Roermond
Samenvatting:

Lambertus is de enige Maastrichtenaar die als een heilige tot de eer van de altaren is verheven. Toch is de verering in zijn geboortestad nooit massaal en uitbundig geweest. In 1910 wordt de eerste kerk gelegen buiten de 13e-eewuse muren van de stad naar hem genoemd. De grote parochiekerk St. Lambertus leidde vanaf het begin door constructieproblemen echter een kommervol bestaan. In het jaar van de sluiting van de kerk wegens bouwvalligheid, 1985, vindt wel de oprichting van het dragersgilde St. Lambertus plaats; in 1992 gevolgd door de installatie van de Broederschap van Sint Lambertus. Met het reliekschrijn in de vorm van een borstbeeld van de heilige als middelpunt probeert de broederschap op eigentijdse wijze vorm te geven aan de verering van deze autochtone heilige. Er is geen sprake van bedevaart.

Auteur: Hub. G.P. Reumkens
Illustraties:
Topografie

- De Lambertusparochie is opgericht in 1911 door opsplitsing van de Sint Servaasparochie. De nieuwe parochiegemeenschap omvatte de bevolking ten westen van de oude stad. De kerk was de eerst gebouwde kerk buiten de stadsmuren en de vijfde kerk van Maastricht. Het kerkgebouw is ontworpen door architect Van Groenendael uit 's-Hertogenbosch, leerling van Pierre Cuypers. De bouw werd vertraagd door de Eerste Wereldoorlog en door problemen rond de fundering van de koepel. De moeizame bouwconstructie bepaalde het bestaan van de kerk die voortdurend restauratie behoefde, tot ze in 1985 (voorlopig?) gesloten moest worden. De parochie moet zich sindsdien behelpen met een oude noodkerk, een kapel aan de Victor de Stuersstraat. 
- De kerk is gebouwd in Romano-Byzantijnse stijl in de vorm van een byzantijns kruis, aan de buitenkant met Kunrader steen en van binnen met mergel. De voornaamste glas-in-lood ramen zijn uit de tweede helft van de twintiger jaren van het atelier A. Nicolas & Zonen te Roermond. De vijf ramen in de Lambertuskapel geven het leven van deze Maastrichtse heilige weer. Parochiaan W. van Hoorn heeft in 1942 boven de ingang van de kerk beeltenissen aangebracht van Servatius, Lambertus en Hubertus. De benedictijn Francois Mes schilderde in 1948 het gewelf met voorstellingen van een bijbel voor de armen (Biblia Pauperum).
- In 1996 werden de parochies van St. Lambertus en St. Anna samengevoegd.

Cultusobject

- In 1938 verkreeg de parochie uit de schatkamer van de kathedraal van Luik een reliek van de H. Lambertus, een dijbeen. Het atelier van de Gebroeders Brom uit Utrecht maakte in 1940 hiervoor een schrijn in de vorm van een buste van de heilige. De schrijn bevat 20 kg zilver en is 110 cm hoog. Met uitzondering van het aangezicht is het geheel verguld en zijn mijter en gewaad rijk versierd met edelstenen, medaillons en emailcloissoné.

Verering

- Het reliekschrijn van Sint Lambertus vormt het middelpunt van de verering van deze Maastrichtse heilige. Oorspronkelijk werd het schrijn tijdens de traditionele processies in Maastricht gedragen door de verkennersgroep van de parochie. In 1985 wordt hiertoe een dragersgilde met eigen tenue opgericht. Daarop volgt in 1992 de installatie van de Broederschap van Sint Lambertus. Deze wil dienstbaar zijn aan de katholieke eredienst, religieuze en levensbeschouwelijke activiteiten voor de leden en parochianen organiseren, de devotie tot St. Lambertus bevorderen en behulpzaam zijn bij projekten en aktiviteiten van de parochie. Hoogtepunt vormt de feestdag van de heilige op 17 september. De Broederschap slaagt er op bescheiden wijze in de aandacht van de parochianen te trekken voor hun patroonheilige, en tijdens processies stijlvol en waardig de eer van de enige Maastrichtse heilige hoog te houden.

Bronnen en literatuur

Literatuur:
 Bouwens, R.H.H.L., St. Lambertuskerk. Serie Maastrichts Silhouet nr. 33, uitgegeven door de Stichting Historische Reeks Maastricht, sept. 1991.
Godescalk, De H. Lambertus, Bisschop van Maastricht en Martelaar. Zijn leven, werken en sterven. Met aanteekeningen voorzien door Jac. Vrancken, pastoor der St.Lambertuskerk te Reuver, Roermond 1896.
Haye, Régis de la, S. Lambertus. In: De bisschoppen van Maastricht. Serie Vierkant Maastricht nr. 5, uitgegeven door de Stichting Historische Reeks Maastricht, mei 1985, pp. 64-71.
Minis, S.E., Sint Lambertuskerk. In: De jonge monumenten van Maastricht. Uitgegeven door de Gemeente Maastricht, Dienst Stadontwikkeling en Grondzaken, b.g.v. de Open Monumentendag Maastricht 1992, pp. 27-28.
Nulens, F., De H. Lambertus, Apostel der Kempen, Patroon der Luikenaren. Historisch tafereel uit de XIIde eeuw, Van Os-de Wolf, Antwerpen.Persbericht over de installatie van de Broederschap van Sint Lambertus, juni 1993.
Term, J. van, H. Lambertus. In: Kerken van Maastricht.
Uitgave van het kerkbestuur van de parochie van de H. Lambertus te Maastricht, met foto's van J. Nelissen, najaar 1979, pp. 92-95.
Willemsen, M., Feestrede op den H. Lambertus, Bisschop van Maastricht en Martelaar, Patroon van het Bisdom Luik, gehouden in de Kathedrale Kerk aldaar op het 12de eeuwfeest van dien heilige, den 8 September 1896; Den vromen pelgrims der dekenaten Maastricht en Tongeren te herinnering, Roermond 1896.
Foto's van de avondviering in de Lambertuskapel op dinsdag 17 september 1996.
Overige Bronnen: KDC BiN-diskw.-dossier Maastricht

  naar het KDC, voor aanvullingen en commentaar.