- Na de komst van de reformatie dienden de franciscanen, die reeds in de 15e eeuw gevestigd waren in deze stad, verschillende keren Nijmegen te verlaten. Steeds kwamen zij terug en in 1773 beschikten zij over een schuilkerkje in de Houtstraat (later Bloemerstraat), dat in 1790 en 1835 verder werd uitgebreid. In 1881 werd dit kerkje, in de wandel bekend als ‘Onze-Lieve-Heer- op-Zolder’, vervangen door de nieuwe St. Franciscuskerk aan de Doddendaal (waarvoor enkele huizen en erven en het zogenaamde ‘Apothekershof’ moesten wijken) die op 31 juli 1882 werd geconsacreerd door de bisschop van 's-Hertogenbosch, mgr. A. Godschalk. Bouwmeester van deze kruiskerk in laatgotische stijl was C. van Dijk. Ten gevolge van het bombardement op Nijmegen op 22 februari 1944 werden kerk en pastorie nagenoeg geheel verwoest. In 1950 werd in Nijmegen, aan de Heiweg (onder Hatert), opnieuw een St. Franciscuskerk in gebruik genomen.

- Zie voor Donatus in Altforst, dl. 1.
- Sedert 5 juni 1789 beschikte de Nijmeegse franciscanenstatie over een reliek van Donatus, een geschenk van een zekere heer J.J. van Zwanenborg. Deze reliek, waarvoor de statie een zilveren omhulsel liet maken, verhuisde mee naar de nieuwe parochiekerk op de Doddendaal maar ging met de kerk verloren bij het bombardement.
- De rijk geornamenteerde kerk bezat eveneens een Donatusbeeld (een met een borstkuras voorziene krijgsman, met als verder kenmerk enkele bliksemschichten) dat een plaats had in het noorderpand van het transept. Dit beeld is eveneens verloren gegaan met het bombardement.

- De bijzondere verering te Nijmegen ontstond spoedig nadat de franciscanenstatie de Donatusreliek ten geschenke had gekregen. Over de speciale viering - die niet werd gehouden op de meer gebruikelijke 30e juni, maar op de tweede zondag in juli - vermeldt de van 1763 tot 1800 aan de statie werkzame pater Henricus Bout:
‘Zondag toekomende, de tweede Zondag van den maand July, zynde de feestdag van de H. Donatus Martelaar, bijzondere Patroon tegen alle schadelijke uijtwerkzels van het onweder is in deze Capelle der P.P. Minderbroeders te verdienen vollen aflaat voor alle Christene gelovigen. De Goddelijke diensten als op andere Zondagen, daags te voren ten 4 uur Lof en op den feestdag ten Half 3 uur de Vespers en 't Lof’.
- Dat de cultus in de Franciscuskerk bleef voortbestaan is behalve aan het bezit van de reliek, ook te danken aan het bestaan van een aan Donatus gewijde broederschap. Sinds 1842 beschikte de parochie naast de Donatusbroederschap over een broederschap van de ‘Udensche processie’. Jaarlijks werd door laatstgenoemde broederschap op het feest van Petrus en Paulus (29 juni , of wanneer deze dag op een zondag viel, op een dag onder het octaaf) een bedevaart georganiseerd naar de O.L. Vrouw ter Linde te Uden.
- Vermoedelijk nam de bedevaart naar de Nijmeegse Franciscuskerk vanaf het einde van de 19e eeuw qua intensiviteit aanzienlijk af nadat in 1896 in de parochiekerk van St. Antonius Abt in het nabije Wijchen een aan Donatus gewijde broederschap werd opgericht waarvoor zich duizenden leden aanmeldden. 
- Bij het bombardement in 1944 gingen niet alleen de bronnen die betrekking hadden op de cultus verloren, ook de cultus zelf zou niet meer heropleven. In de St. Franciscuskerk aan de Heiweg herinnert niets meer aan deze oude devotie.
Devotioneel drukwerk
- Het leven van den H. Donatus martelaer, patroon tegen alle schaedelyk onweder, storm-winden, regens, droogte, hagel, donder en blixem, getrokken uyt een Fransch boeksken, gemaekt door eenen Doctor van de Sorbonne, en gedrukt tot Luyck in het jaer 1758 (Brussel: J.B. Jorez, 1764; latere uitgaven: Antwerpen: De Cort, 1766, Brussel: J.B Jorez, 1784, Reek: A. Smits, 1819, Grave: Van Dieren, ca. 1863 en 1884, Wijchen: Kooymans-Mes, 1898 en 1901), bevat een levensschets van Donatus, godvruchtige oefeningen en gebeden. In de uitgaven van 1898 en 1901 ook een verslag van de verheffing der relieken van Donatus (met de vermelding dat de Franciscuskerk te Nijmegen beschikt over ‘een prachtig beeld van den H. Donderman’), de statuten van de broederschap te Wijchen en een litanie.
- J. Klep, De H. Donatus, patroon tegen het onweer en deszelfs schadelijke gevolgen: bliksem, hagelslag, enz. benevens eenige geschiedkundige berichten over zijne vereering en de gunsten onder zijne aanroeping verkregen (Venlo: G. Mosmans senior, 1897; 76 p.), over de ontdekking der relikwieën, leven en dood van Donatus, ‘triomftocht’ der relikwieën, ‘opwekking’ tot de eredienst van Donatus, oefeningen en litanie. 

Archieven: Het parochiearchief is in 1944 verloren gegaan. Den Bosch, bisdomarchief: parochiedossier St. Franciscus Nijmegen.
Literatuur:  M.C. Nieuwbarn, Officieele kerkgids van Nijmegen, dl.2 (Nijmegen: J.F. Kloosterman, 1908) p. 202-222 en 263, vermelding van de broederschappen; Dalmatius van Heel, ‘De Minderbroeders te Nijmegen’, in: Bijdragen voor de geschiedenis van de provincie der minderbroeders in de Nederlanden, 5 (1953-1954) bundel 14 (1953) p. 234-256, bundel 15 (1954) p. 359-413 (op p. 368 de vermelding van Henricus Bout, op p. 384 de vermelding van de schenking van J.J. Zwanenborg, op p. 390-391 de bedevaart naar Uden); Aurelius Pompen, ‘Het minderbroedersklooster ‘Sint Bonaventura’ te Nijmegen', in: ibidem , bundel 15 (1954) p. 414-453; deze artikelen zijn ook verschenen als D. van Heel en A. Pompen, De minderbroeders te Nijmegen, 1455-1955 (Roosendaal: Suykerbuyk, 1955).
 Overige Bronnen: KDC:  BiN-dossier Nijmegen Donatus.