Oirsbeek, H. Lucia

Gediskwalificeerd: ja
Cultusobject: H. Lucia
Datum: 13 december
Periode: Eerste helft 18e eeuw - ca 1950
Religieuze context: Christelijk
Locatie: Parochiekerk van St. Lambertus
Adres: Raadhuisstraat 10, Oirsbeek
Gemeente: Beekdaelen
Provincie: Limburg
Bisdom: Roermond
Samenvatting:

Van een Luciadevotie is sprake rond 1700, toen het beeld van deze heilige, de tweede patroon van de parochie in een processie werd meegedragen. De parochie is in het bezit van Luciarelieken sinds 1736. Aan de verering ervan op de feestdag van de heilige was in het dorp nog in het eerste kwart van de 20e eeuw een kleine kermis verbonden. Geen bedevaart.

Auteur: Guus Janssen
Illustraties:
Topografie

- Zie Oirsbeek, Gerlachus.
- In een visitatieverslag van 1833 wordt Lucia de tweede patroon van de kerk genoemd. Er is geen speciale Luciakapel of apart Lucia-altaar meer, het beeld staat op het orgel, achterin de kerk.

Cultusobject

- Zie voor St. Lucia, Beek.
- Relieken van Lucia zijn in 1736 geschonken door de proost van St. Gerlach. Ze worden vermeld in 1833 en werden op het einde van de vorige eeuw bewaard in een verzilverd neogotisch reliekenkistje. Pastoor L. Coenen (1908-1922) liet in Aken een nieuw reliekschrijn maken van verguld koper en glas (h. 42 cm, b. 35,4 cm). In een medaillon is Lucia afgebeeld met een veer, een kelk met twee ogen en de tekst SANCTA LUCIA. Op het dak bevinden zich vijf bollen (oogappels). In de schrijn liggen twee botrelieken op rood fluweel met de tekst: ‘ex ossibus S.Luciae M.’
- In de kerk staat een beeld van Lucia met het zwaard door haar hals en een martelaarspalm. Het dateert van de eerste helft van de 18e eeuw en heeft rond 1900 enige jaren in de sacristie gestaan. 
- In de kerk bevond zich in 1955 nog een ander beeld van Lucia uit de 18e eeuw, dat later verdwenen is.

Verering

- Van het in de processie meedragen van een beeld van Lucia, de tweede parochiepatroon, is sprake in 1701. In 1736 ontving pastoor F.C. de Wittgenstein relieken van het gebeente van Lucia van de proost van het klooster St. Gerlach. In de 18e eeuw werd het feest van St. Lucia gevierd in augustus, later op 13 december. Dat op deze feestdag ook mensen van elders naar Oirsbeek kwamen, wordt niet expliciet vermeld, maar zou men kunnen afleiden uit het feit, dat de missen opgedragen werden als op zondag en er een soort kermis in het dorp was (tot in het eerste kwart van de 20e eeuw). Na de missen werden de relieken vereerd en uitgesteld op het priesterkoor. Er kwamen toen bedevaartgangers individueel uit de omgeving; vooral ook uit Wijnandsrade. Vrij snel na de Tweede Wereldoorlog verdween de verering.

Materiële cultuur

- Schilderij: van een schildering van Lucia die in 1921 nog in de pastorie aanwezig was, is de huidige verblijfplaats onbekend.
- Vaandel: de parochie bezit een vaandel uit het midden van de 19e eeuw (140 x 90 cm). Op de effen rode zijde met franje is aan weerszijden een doek bevestigd met in olieverf aan de ene zijde een voorstelling van St. Lambertus, aan de andere zijde Lucia met zwaard door haar hals en martelaarspalm.

Bronnen en literatuur

Archieven: Sittard, gemeentearchief, parochiearchief Oirsbeek, nr. 129-144 (publicanda 1895-1946), no. 151-153 (inventarissen 1872-1947); parochiearchief Schinnen no. 47 (visitatie 1833). Roermond, bisdomarchief: J. Rouwet, ‘Inventaris St. Lambertusparochie Oirsbeek’ (Roermond 1983) inv. nr. 12, 52, 56.
Literatuur: M. Meulenberg, De parochies Oirsbeek en Doenrade van oude tijden tot heden, ([Oirsbeek] 1955) p. 27, 29, 35-36, 63-64, 81.
Overige Bronnen: KDC BiN-dossier Oirsbeek; beeldmateriaal in inventaris Rouwet en bij de SKKN te Utrecht.

  naar het KDC, voor aanvullingen en commentaar.