Herwen-Hemeling, Hercules Magusanus en andere goden |
||
Cultusobject: | Hercules Magusanus en andere goden | |
---|---|---|
Datum: | Onbekend | |
Periode: | 1e eeuw - 3e eeuw | |
Religieuze context: | Germaans-Keltisch / Romeins | |
Locatie: | Aan de voormalige limesweg tussen castellum Loowaard (bij Loo) en castellum Carvium (Herwen) | |
Adres: | Niet bechikbaar | |
Gemeente: | Zevenaar | |
Provincie: | Gelderland | |
Bisdom: | Niet van toepassing | |
Samenvatting: |
In een kleiafgraving nabij het Gelderse plaatsje Herwen is eind 2021 een archeologische vindplaats ontdekt met belangrijke restanten van een Romeins-Germaans heiligdom. Er werd onder een gemetselde vloer een Gallo-Romeinse omgangstempel gevonden met wijaltaren en vele votiefgeschenken. Omdat vereerders uit de gehele regio kwamen fungeerde dit heiligdom als bedevaartplaats, in de eerste plaats voor Hercules Magusanus, de belangrijkste god van de Bataven, maar ook voor andere goden en godinnen. |
|
Auteur: | Peter Jan Margry | |
Illustraties: | ||
Topografie |
- De locatie van het heiligdom is direct ten zuiden de voormalige noordelijke grens van de limes, de noordelijke grens van het Romeinse rijk, nabij de splitsing van de Rijn en de Waal, tussen Loo en Herwen, op een heuvel die indertijd al verder was opgehoogd. Op dit heuveltje stonden twee of misschien meer tempels. |
|
Cultusobject |
- Verschillende cultusobjecten werden in de tempel vereerd: goden en (Keltische) godinnen als Mercurius, Jupiter, Jupiter-Serapis en vooral Hercules Magusanus, de hoofdgodheid van de Bataven. Magusanus was een inheemse god die door de Romeinen gelijkgesteld werd met de god Hercules vanwege de overeenkomstige eigenschappen van beide goden. Daanaast werd ook het Romeinse keizerlijk huis vereerd. De verering van Hercules-Magusanus gebeurde hier sterk in een militaire context. |
|
Verering |
- In de Gallo-Romeinse tempel zijn tientallenl votiefgeschenken aangetroffen. De votiefgeschenken maken duidelijk dat het om een bedevaartheiligdom gaat. Ze zijn veelal geschonken door militairen en andere Romeinse ingezetenen, die nabij de limes woonden, aan de rand van het Romeinse rijk. Ze kwamen naar de tempel toe om hun god (vaak Hercules-Magusanus, maar ook andere goden) te danken voor de door hen gevraagde gunst zoals succes in de strijd of om genezing. Als bewijs daarvan lieten zij in de tempel tientallen kleine kalkstenen wijaltaartjes of votiefstenen achter met daarin de naam van de aangeroepen godheid, hun eigen naam, woonplaats en een tijdsaanduiding. De gevers, soldaten maar veelal hogere officieren, kwamen overal vandaan, vanuit Italiƫ, Spanje, Engeland, Roemeniƫ. Velen zaten in het tweede cohort in de regio, maar ook kwamen er vereerders van verder weg om er te offeren, zoals de gouverneur van de Romeinse provincie waar dit gebied toe behoorde. |
|
Materiële cultuur |
Objecten: tientallen wijaltaren en votiefgeschenken. |
|
Bronnen en literatuur |
Literatuur: Robin Goudsmit, 'Uniek Romeinse tempel gevonden bij Zevenaar', in Trouw, 20 juni 2022; Jasper de Bruin, 'Het Romeinse heiligdom Herwen-hemeling' 24 juni 2022, online op website Rijksmuseum voor Oudheden; Theo Toebosch, 'Een zeer compleet heiligdom', in: NRC, 25 jun i 2022, W6-W7; 'Compleet Romeins heiligdom gevonden bij Zevenaar', online op Historiek, 6 juli 2022; Leo ten Hag e.a., 'Het Gallo-Romeinse heiligdom in Herwen-Hemeling', in: Archeologie in Nederland, 6 (september 2022) p. 2-11. |
|
naar het KDC, voor aanvullingen en
commentaar. |