Stevensweert, O.L. Vrouw van [Altijddurende Bijstand van] Stevensweert

Gediskwalificeerd: ja
Cultusobject: O.L. Vrouw van [Altijddurende Bijstand van] Stevensweert
Datum: mei (eerste kruisdag voor Hemelvaart)
Periode: onbekend
Religieuze context: Christelijk
Locatie: Mariakapel op De Brandt, behorend tot de parochie H. Stefanus
Adres: J. van Steffeswertplein 4, 6107 BZ Stevensweert, 0475-551235
Gemeente: Maasgouw
Provincie: Limburg
Bisdom: Roermond
Samenvatting:
Auteur: Ottie Thiers
Illustraties:
Topografie

- Het dorp Stevensweert ligt circa 10 kilometer ten zuidwesten van Roermond, omgeven door waterlopen: ten westen van het dorp stroomt de Maas en ten oosten de Oude Maas en het Julianakanaal. Vanaf de A2 neemt men de afslag Maasbracht en volgt dan de borden naar Stevensweert. Vóór het eerste café slaat men rechtsaf en verlaat het dorp. Na ongeveer een kilometer ligt links van de weg de buurtschap De Brandt met het Mariakapelletje.
- Wanneer hier de eerste Mariakapel werd gebouwd is niet bekend. In 1692 bestond te Stevensweert een kapel ter ere van O.L. Vrouw van Bijstand, maar het is zeer de vraag of deze op de Brandt stond. In een kaartenboek uit 1730 - dat wel een kapel op het Eiland weergeeft - staat op de Brandt geen kapel getekend. Kadastrale kaarten uit 1841 tonen de kapel wel. 
Volgens mondelinge overlevering bezweek rond 1850 de toenmalige kapel bij een watersnood, waarna een nieuwe werd gebouwd; hetzelfde wordt overigens gezegd van de St.-Rochuskapel op het Eiland
De huidige kapel werd begin 20ste eeuw gebouwd in opdracht van Mevr. E. Geuns-Bongers, die in de naastgelegen boerderij was geboren, maar sinds 1858 in Antwerpen woonde.
De uit baksteen opgetrokken kapel met pannendak en dakruiter meet circa 4 x 6 meter en heeft een klein uitgebouwd koor. In de voorgevel bevindt zich een dubbele toegangsdeur met erboven een rondboogvenster. Ook de zijgevels en het koor zijn voorzien van vensters met glas-in-lood. Het gebouwtje is in 1996 fraai opgeknapt. Boven het granieten altaar in het koor staat in een nis de met zorg geklede madonna met kind. Aan weerszijden van het altaar staan bloemversieringen op bruine pilaartjes, die beschilderd zijn met bloementakken. De zuiltjes zijn als kapelmeubilair uniek; zij hebben de vorm van rioolbuizen. Twee rijen zeegroene zitbankjes bieden plaats aan circa 20 personen.
- Voor de parochiekerk van Stevensweert werden in 1948 drie nieuwe klokken aangeschaft, waarvan de grootste het opschrift draagt: 'Maria a Succurso Perpetuo / Maternis nos visceribus protegito' ('O.L. Vrouw van Altijddurende Bijstand, bescherm ons met uw innige moederliefde'). De overige klokken zijn gewijd aan H. Stephanus en H. Rochus.

Cultusobject

- Het beeld draagt de titel O.L.V. van Stevensweert, of O.L.V. van Altijddurende Bijstand van Stevensweert. Het is een staakmadonna gemaakt van deels gepolychromeerd lindehout. Alleen het kind en hoofd en armen van Maria zijn uitgewerkt; het lichaam bestaat uit een groot, onbewerkt stuk hout. Maria en kind dragen zilveren kronen. Aan de armpjes van het kind hangen rozenkransen. Maria houdt in haar linkerhand een zilveren scepter en een rozenkrans. Zij draagt een witte jurk en een donkerblauwe fluwelen mantel. Het kind draagt een wit kleedje. Het beeld dateert uit de eerste helft van de 19de eeuw, is 104,5 centimeter hoog en 42 centimeter breed. Het beeld is in de jaren 1990 gerestaureerd.

Verering

- De oudste vermelding die de kapel op De Brandt zou kunnen betreffen geeft Habets (1892): op 5 september 1692 werd een vergunning verleend om in de kapel van O.L. Vrouw van Bijstand in Stevensweert de mis op te dragen. 
- Zeker is dat de kapel in 1841 bestond. Volgens de overlevering was er rond 1850 een watersnood, waarbij de toenmalige kapel bezweek. Het Mariabeeld werd door het water meegenomen, maar kwam tegen de stroom in terugdrijven, waarna een nieuwe kapel werd gebouwd waarin het oude beeld een plaats kreeg. 
- Op één der drie kruisdagen, de maandag voor Hemelvaart trok men in processie vanuit de parochiekerk naar de Mariakapel. De andere dagen was de bestemming de St.-Annakapel in het naburige Ohé en Laak en de St.-Rochuskapel op 't Eiland. Het waren geen processies met verenigingen en vaandels, maar men sloot onderweg gewoon aan. Voorop liep een processiemeester die met een stok aangaf of de linker- dan wel de rechterkant van de stoet aan de beurt was met bidden. Terwijl in de kapel een mis werd opgedragen, bad men buiten de rozenkrans. Deze kruisdagenprocessies zijn tot in de jaren zeventig gehouden. 
- Men was gewoon voor een zieke uit de omgeving een noveen te houden naar de Mariakapel: negen dagen achtereen ging men er bidden.
- Van mei tot oktober wordt elke maandagavond in de kapel een noveengebed gehouden. 's Winters wijkt men hiervoor uit naar de parochiekerk. In de maand mei worden ook missen opgedragen in de kapel. 
- De kapel wordt, voor zover de herinnering teruggaat, alleen bezocht door mensen uit de naaste omgeving. 

Bronnen en literatuur

Archieven 1: Roermond, Gemeentearchief: Parochiearchief H. Stefanus Stevensweert, inv.nr. 52, register jaargetijden 1957-1983, waarin rooster kerkelijk jaar.
Archieven 2: Maasbracht, Gemeentearchief: Archief Stevensweert inv.nr. 3, A. van der Crabben, 'Caerten figurativen' kaartenboek heerlijkheid Stevensweert 1730, geen kapel op de Brandt; inv.nr. 1457, kadastrale opmeting 1861, met kapel op de Brandt. Roermond: Gemeentearchief en/of kadaster: Kadastrale kaarten 1841, met kapel op de Brandt (niet in BiN-dossier).
Literatuur: J. Habets, Geschiedenis van het tegenwoordig bisdom Roermond (Roermond: J.J. Romen & Zonen, 1892) dl. 3, p. 390; A. Welters, De Lieve Vrouwkes van Limburg (Maastricht: E. van Aelst, 3e druk 1950; 1e druk 1941) p. 97-101, contemporaine praxis; Gerard Lemmens, Maria in Limburg. De legendenkrans voor Maria (Maastricht: Uitgeverij Veldeke, 1947) p. 110-111, legende en contemporaine praxis, gebaseerd op Welters en op mondelinge overlevering mej. Bongers te Stevensweert; W. Sangers en A.H. Simonis, Er ligt een eiland in de Maas. Geschiedenis van Stevensweert en Ohé en Laak (Echt: J. Valkenburg, 1955/ herdruk Arnhem: Gysbers en Van Loon, 1978) p. 170 en 180, kerkklok 1948 en ontbreken gegevens in archieven over Mariakapel; W. Sangers en A.H. Simonis, Verkenning van 'Het Eiland in de Maas'. Gids langs de bezienswaardigheden van Ohé en Laak en het vestingstadje Stevensweert (Stevensweert: [z.n.], 1971) p. 36; ..., Onze Lieve Vrouwkes van Midden Limburg (...: ...., 1984) p. 15, stadsbibl. Maastricht, Limburgensia, Emiel Ramakers; E. Tielemans, Volksgeneeskunde in Limburg. Een bibliografie (Limbricht: Limburgs Volkskundig Instituut, 1986) nr. 219; J.M.A. van Cauteren, Maria in Limburg. Vroomheid rond miraculeuze beeltenissen (Weert: Gemeentelijk Museum voor Religieuze Kunst Jacob van Horne, 1989) p. 45; H.G.M. Rutten, Stevensweert en Ohé en Laak van 1900 tot nu (Hulst: Van Geyt productions, 1993) p. 48, foto kapelletje ca. 1965.
Overige bronnen: KDC BiN-diskw.-dossier Stevensweert-OLV van Altijddurende Bijstand; Stevensweert: mededelingen van pastoor R. Maessen, dhr. Har Rutten, mevr. Anna Hannen-Welters.

  naar het KDC, voor aanvullingen en commentaar.