Boekelo, H. Marcellinus

Gediskwalificeerd: ja
Cultusobject: H. Marcellinus
Datum: 14 juli (zondag na)
Periode: Ca. 1930 - ca. 1965
Religieuze context: Christelijk
Locatie: Parochiekerk St. Marcellinus en het kerkhof
Adres: Beckumerstraat 167, 7548 BD Boekelo
Gemeente: Enschede
Provincie: Overijssel
Bisdom: Utrecht
Samenvatting:

Tussen 1930 (het inzegeningsjaar van de nieuwe parochiekerk) en 1965 werd op de zondag na het feest van Marcellinus (14 juli) in en rond de parochiekerk van Boekelo een processie gehouden met de reliek en een borstbeeld van St. Marcellinus. In 1938 waren zo'n 3000 deelnemers aanwezig op de feestdag en bij de processie, daarvan kwam een deel van buiten Bokelo. Dit vormt een indicatie voor een bedevaartcultus, maar de aantrekking van bezoekers van buiten heeft, mede vanwege de oorlog, niet standgehouden.

Auteur: Jeroen van de Ven
Illustraties:
Topografie

- Boekelo viel in het begin van de 20e eeuw onder de parochie Beckum. Mede door de vestiging van de Boekelosche Stoomblekerij en de Koninklijke Nederlandse Zoutindustrie groeide in Boekelo het aantal katholieke inwoners en ontstond de behoefte aan een eigen parochiekerk. In 1920 werd de katholieke Marcellinusschool gebouwd.
- In datzelfde jaar kochten vier inwoners van Boekelo een stuk grond op de es waar de kerk moest worden gebouwd. De grond werd voor de helft gekocht van de Boekelose familie Veehof, de andere helft werd door deze familie geschonken ten behoeve van de nieuwe parochiekerk.
 - De toestemming voor de bouw werd verleend door Utrechtse aartsbisschop Van de Wetering op voorwaarde dat er een bouwpastoor werd gevonden. Op 15 juni 1928 werd Johannes Henricus Schneider (1929-1957) belast met de voorbereidingen van de bouw en de stichting van de nieuwe parochie Boekelo. Het ontwerp van de nieuwe kerk was afkomstig van de Enschedese architect J. Sluymer die ook de Marcellinusschool had ontworpen. Op 14 november 1929 werd de eerste steen gelegd en in mei 1930 was de bouw gereed. Het nieuwe kerkgebouw werd op 14 juli 1930 plechtig ingezegend door J.H. Jansen, aartsbisschop van Utrecht.
- In Boekelo zijn verschillende verwijzingen te vinden naar andere vormen van verering van St. Marcellinus. Zo zijn de r.k. lagere school, de plaatselijke begrafenisonderneming en het kinderkoor naar hem vernoemd.

Cultusobject

- Marcellinus, ook Marchelm genoemd, werd tot priester gewijd in het jaar 740. Deze angelsaksische missionaris trok tezamen met Lebuïnus naar Gelderland en Overijssel en was daar onder meer werkzaam in Deventer, Markelo en Oldenzaal. Marcellinus overleed omstreeks het jaar 775. Zijn relieken berusten, evenals de relieken van Lebuïnus en Radboud, in de r.k. St. Lebuïnuskerk te Deventer. 
- Boekelo bezit ook een reliek van St. Marcellinus. Het is in 1970 achter in de oude nis van de doopvont geplaatst.
- Tijdens de jaarlijkse processie werd een beeld van St. Marcellinus meegedragen. Dit beeld, dat dateert uit 1921, bevindt zich tegenwoordig voor in de parochiekerk. Een soortgelijk beeld staat in de St. Marcellinusschool.

                        

Verering

 - Ofschoon het niet precies bekend is wanneer de Marcellinusprocessie te Boekelo voor het eerst uittrok, is de processie mogelijk al kort na 1930, het jaar van de inzegening van de nieuwe parochiekerk, voor het eerst zijn gehouden.
- Op 17 juni 1955 werd te Boekelo tegelijkertijd het 25-jarig jubileum van J.H. Schneider als pastoor te Boekelo, het 25-jarig bestaan van de parochie St. Marcellinus en de 25-jarige jubilea van de kerkmeester, het parochieel zangkoor en de huishoudster gevierd. Na de mis en een receptie werden de feestelijkheden ook afgesloten met een Marcellinusprocessie. 
- Tussen circa 1930 en 1965 werd op de zondag na het feest van Marcellinus (14 juli) in en om de parochiekerk te Boekelo een processie gehouden. De processie trok in die tijd na de plechtige eucharistieviering vanuit de kerk naar een rustaltaar op het kerkhof. Er liepen bruidjes voor de processie uit. In de processie werd in een schrijn de reliek van St. Marcellinus meegedragen. Behalve de reliek werd een borstbeeld en een parochievaandel met zijn beeltenis meegevoerd. Tijdens de processie werden door de aanwezigen Marcellinusliederen gezongen.
 - Het aantal deelnemers aan de St. Marcellinusprocessie in Boekelo bedroeg in 1937 2300; in 1938 waren er zo'n 3000 personen aanwezig. Aangezien Boekelo indertijd nog geen 2000 inwoners telde, kwam dus een flink deel van buiten de plaats, hetgeen mogelijk duidelijk op bedevaart, op vereerders van buitenaf.
- In een verslag in de Twentsche Courant van juli 1941 lezen we dat de preek voorafgaande aan de processie dat jaar werd verzorgd door de Nijmeegse kerkhistoricus prof.dr. R.R. Post. Er waren toen ook priesters aanwezig uit Zenderen, Glanerbrug en Hengelo.
- Het krantenverslag uit 1941 meldt verder:  ‘Onder begunstiging van prachtig zomerweer, de warmte getemperd door een speelse wind, werd zondagmiddag de jaarlijkse St. Marcellinus-processie gehouden te Boekelo. Hoe algemeen ook het verlangen naar regen, niet het minst in een plattelandsgemeente, toch is op St. Marcellinusdag goed merkbaar een klank van voldoening, als deze uitverkoren mid-zomerdag zich inderdaad doet kennen als een zonnedag. Deze processie, den groten geloofsverkondiging ter ere, was weer uitmuntend door overgrote deelneming en belangstelling. Uitgaande van de parochiekerk, werd in processie het schrijn, waarin de relikwie van St. Marcellinus den patroon der parochie, voorafgegaan door een prachtige rij bruidjes, gebracht naar het rustaltaar, op het met vaantjes rijk versierde kerkhof. Ook werd in de processie meegedragen het zeer waardevolle borstbeeld en het parochievaandel’. Na de oorlog was de verering ingezakt.
- De Marcellinusprocessie te Boekelo werd in de zestiger jaren van de 20e eeuw onder invloed van allerlei maatschappelijke ontwikkelingen definitief gestaakt. Anno 1996 blijft de Marcellinusverering te Boekelo alleen beperkt tot het noemen van Marcellinus in de miscanon.

                        

 

 

                

                                                                                                                      

Materiële cultuur

Materiële cultuur
 - Ter gelegenheid van het 25-jarig jubileum van de benoeming van pastoor Schneider tot pastoor te Boekelo in 1955 schonk de parochiegemeenschap hem een borstbeeld van Marcellinus van Deldens eikenhout.
- In de liber memorialis van de Marcellinuskerk staat dat in 1970 na Pasen ook een schilderij van Marcellinus in de nis van het doopvont is gehangen. Dit is waarschijnlijk gelijk aan het schilderij dat anno 1996 achterin de kerk hangt. In de parochiezaal van de Marcellinusparochie hangt bovendien nog een Marcellinusvaandel dat vroeger in de processie werd meegevoerd.                             

Devotioneel Drukwerk
 - Ansichtkaarten: - interieur St. Marcellinuskerk tijdens de Marcellinusprocessie; Marcellinusprocessie op het kerkhof te Boekelo.

Bronnen en literatuur

Archieven: Boekelo, parochiearchief St. Marcellinus: liber memorialis.
Literatuur: Acta sanctorum, dl. 30 (Parijs-Rome: V. Palmé, 1867) p. 673-675; Twentsche Courant, juli 1941; B. Bellers, H. Leferink, H. Slot en M. Teuben-Postema, ‘50 jaar Marcellinusparochie’, in: Marcellinus Strooier 4 (1980) p. 35-37, 42 en 58.
Overige bronnen: KDC BiN-diskw.dossier Boekelo; PJMI VKVL 64a (1993).

  naar het KDC, voor aanvullingen en commentaar.