Westelbeers, O.L. Vrouw

Gediskwalificeerd: ja
Cultusobject: O.L. Vrouw
Datum: Mei en oktober
Periode: Midden 17e eeuw? - 20e eeuw?
Religieuze context: Christelijk
Locatie: Mariakapel Westelbeers
Adres: Kapeldijk (zonder nummer) Westelbeers; Contactpersoon : Mevr. Trees Neggers - van Hoof, Broekeindsedijk 2, Middelbeers
Gemeente: Oirschot
Provincie: Noord-Brabant
Bisdom: 's-Hertogenbosch
Samenvatting:

-

Auteur: J. Lijten
Illustraties:
Topografie

- Voor 1637 houten kapelletje; in 1637 in steen gebouwd. Rond 1930 torentje met klokje bijgebouwd. Landelijk gelegen nabij 'Den Beerschen bak', een oude oversteekplaats over de Grote Beerze in de weg Diessen - Hapert, niet ver van de grenzen der gemeenten Diessen (nu Hilvarenbeek), Hapert (Casteren), Bladel (Netersel) en Hilvarenbeek (Esbeek). De kapel is altijd beschouwd als geliƫerd aan de Beerse processie naar Scherpenheuvel. Er zijn geen gegevens bekend over georganiseerde bedevaarten naar de kapel. Zij wordt vooral bezocht door inwoners van de Beerzen, Diessen, Casteren, Netersel met name in mei en oktober. Op 1 mei wordt de meimaand geopend met een viering onder leiding van de pastoor. In mei wordt op elke maandag- en donderdagavond om 8 uur gezamenlijk een rozenhoedje gebeden of een andere viering gehouden. Voor deze vieringen wordt het klokje geluid.
- De kapel is een eenvoudige, rechthoekige witgeschilderde ruimte van ca. 5 bij 3 meter met een roodpannen zadeldak en terzijde aangebouwd torentje van ca. 1 m2 met klokje. Aan de zijkanten gebrandschilderde boograampjes, het ene voorstellende een trekkende pelgrim, het andere Maria door pelgrims vereerd. Een oeil de boeuf boven de rondbogige ingang is later dichtgemetseld. 
- Het kapelletje werd meermalen opgeknapt en rond 1930 is er op kosten van Sjef Liebrechts, hoofdbroedermeester van de Beerse processie naar Scherpenheuvel, het torentje met klokje bijgebouwd. Rond 1980 is een restauratie uitgevoerd.
 

Cultusobject

- Tot de Tweede Wereldoorlog stond er een aangekleed houten beeldje. Bij de bevrijding lag het front enige tijd door Westelbeers. De kleren van het beeldje, bewaard in een belendende boerderij, zijn toen verbrand. Het houten beeldje bleek zo vermolmd, dat het niet goed te restaureren was. Er is toen in Scherpenheuvel een Mariabeeldje van gebakken klei (ca. 30 cm) aangeschaft, dat spoedig is gestolen, waarna in Scherpenheuvel weer eenzelfde beeldje werd aangeschaft.

Verering

- In de achterwand van de kapel is in donkere stenen het bouwjaar - 1637 - ingemetseld. Toch moet er geruime tijd voordien al een - vermoedelijk houten - kapelletje gestaan hebben, want op 1 maart 1621 legden Willem Adriaans de Cort, 62 jaar, oudburgemeester van Westelbeers, en Jacob Peters van Huygevoort, 56 jaar, burgemeester en eerder Heiligegeestmeester van Westelbeers, voor de Bossche notaris Peter van Leeuwen een verklaring af, waarin sprake is van 
'... een capelleken of huysken aldaer, daerinne wort gehouden memorie van Onse Lieve Vrouwe ende Sint Job, d'welck teenemael in den gront was bedorven van de rebellen van syne conincklyke maiesteyt ende daernae weder opgericht ...' Deze verwoesting zal zijn aangericht rond 1580, toen ook de Oirschotse kapel van de H. Eik is vernield.
- Als aanleiding tot de bouw van de kapel in steen wordt genoemd de pest, die in 1636 en 1637 in de Beerzen vele slachtoffers maakte. Deze zou tevens aanleiding geweest zijn tot de oprichting van de nog steeds trekkende Beerse processie naar Scherpenheuvel. De kapel zou ook gebouwd zijn naar het voorbeeld van de oorspronkelijke kapel van Scherpenheuvel.
Dat in de voorganger van de stenen kapel ook Sint Job vereerd werd, doet vermoeden, dat ook deze gebouwd was naar aanleiding van de pest of een andere besmettelijke ziekte.
- Tijdens de generaliteitsperiode schijnt de kapel in stand gebleven te zijn. In 1651 werd het 'onse lieve vrouwe huysken' genoemd als belendend perceel en in 1742 werd in de vergadering van de classis van Peel- en Kempenland de vraag gesteld, 'of er te Westelbeers niet een zogenoemd heylig huysken was, op de wyse als in de landen, daer Rome praedominant is, met een offerstok, in welke door dezelve voorbygaande geofferd wierd?', maar tot maatregelen kwam het blijkbaar niet.  
- Tot ca. 1960 werd in mei en oktober elke avond het rozenhoedje gebeden. Ook werd er op Aswoensdag en Goede Vrijdag de kruisweg gebeden en wanneer er iemand uit de buurt bediend of overleden was, werd er de rozenkrans gebeden.
 

Bronnen en literatuur

Literatuur: Th.I. Welvaarts, De Beersche processie naar Scherpenheuvel, 's-Hertogenbosch 1884.
Hein Vera, 'De kapel van Westelbeers', in De Berse, jrg. 2 (1992), nr. 1, blz. 2 - 5. Met bronvermelding.
Overige Bronnen: KDC BiN-diskw.-dossier Westelbeers-OLV.
 

  naar het KDC, voor aanvullingen en commentaar.