Brielle, O.L. Vrouw te Bra

Gediskwalificeerd: ja
Cultusobject: O.L. Vrouw te Bra
Datum: Onbekend
Periode: 15e eeuw? - 17e eeuw
Religieuze context: Christelijk
Locatie: Mariakapel bij de stadsmuur
Adres:
Gemeente: Voorne aan Zee
Provincie: Zuid-Holland
Bisdom: Rotterdam
Samenvatting:

Een (laat-?)middeleeuwse verering voor Maria in een aan de haven gelegen kapel te Brielle. De schaarse gegevens laten niet toe vast te stellen of de kapel een bedevaartkarakter heeft gehad, vooralsnog lijkt dat niet het geval te zijn geweest.

Auteur: Peter Jan Margry
Illustraties:
Topografie

- In de middeleeuwse stad Brielle lag aan de haven een Mariakapel(-letje). Deze zou aan de Brielse stadsveste in de nabijheid van het Noordeinde hebben gelegen. De locatie is echter niet precies te bepalen. De plattegrond van Brielle van Jacob van Deventer uit ca. 1560 toont namelijk geen kapel in de buurt. Er wordt in de bronnen wel gesproken van een naar deze Lieve vrouw genoemde slop of straat. De kapel zou tot in de 17e eeuw hebben bestaan. 
- De Moor suggereert dat ‘te Bra(de)’ zou zijn afgeleid van ‘beraden’ en dat het zou gaan om een Lieve Vrouw van Bijstand of Toevlucht. Dat lijkt niet aannemelijk, een toponymische aanduiding lijkt voor 'Bra' eerder voor de hand te liggen.

Cultusobject

- In de kapel werd O.L. Vrouw vereerd. 

Verering

- De Mariakapel komt vanaf 1529 als ‘de Lieve Vrouwe te brae’ of ‘Onser Vrouwen te brade’ veelvuldig in de diverse rekeningen van Brielse instellingen voor. Het regelmatig voorkomen en de duur (tot 1622) geven aanleiding te veronderstellen dat het om meer dan een eenvoudige kapel ging. De kerk viel onder de St. Catharinaparochie, gezien het feit dat de inkomsten uit de offerblokken in de rekeningen van de kerk werden verantwoord.
- Historica De Moor veronderstelde dat het om een heiligdom, misschien een bedevaartkapel gaat. De verwijzingen in de bronnen noemen de kapel voornamelijk als belending of ter oriëntatie; concrete aanwijzingen voor een uitgebreide cultus of een met een bedevaartkarakter zijn niet gevonden.

 

Bronnen en literatuur

Archieven: Gemeentearchief Brielle, diverse rekeningen 1529-1622 (zie daarvoor ook onder Literatuur het artikel van De Jager).
Literatuur: W. Plokker, Geschied- en aardrijkskundige beschrijving van het eiland Voorne en Putten, benevens het eiland Rozenburg (Zwijndrecht: J. Boden, 1851) p. 119, 121; H. de Jager, ‘Onze Lieve Vrouw te brade (brae)’, in: De Navorscher 46 (1896) p. 236-238; Geertruide de Moor, ‘Het middeleeuwse heiligdom van O.L.V. Toevlucht in Brielle’, in: Brielse Mare jrg. 3, nr. 2 (1993) p. 29-31.
Overige bronnen: KDC BiN-diskw.-dossier Brielle-O.L. Vrouw; Meertens Instituut vragenlijst 64b (1993).

  naar het KDC, voor aanvullingen en commentaar.