Eemnes, O.L. Vrouw van Zeven Smarten

Gediskwalificeerd: ja
Cultusobject: O.L. Vrouw van Zeven Smarten
Datum: Onbekend
Periode: 19e eeuw
Religieuze context: Christelijk
Locatie: parochiekerk van St. Nicolaas
Adres: Wakkerendijk 60, 3755 DD Eemnes
Gemeente: Eemnes
Provincie: Utrecht
Bisdom: Utrecht
Samenvatting:

Parochiële verering in de 19e eeuw van een middeleeuws Mariabeeld, maar geen aanwijzingen voor het bestaan van een bedevaart.

Auteur: Huib L.Ph. Leeuwenberg
Illustraties:
Topografie
Cultusobject

- Volgens  lokaal-historicus Out (p. 53-54) werd een nog steeds aanwezige pietà daterend van ca. 1500 `in vroeger jaren' als 'Maria, hulp in de nood' vereerd. In de schuurkerk van vóór 1845 stond dit beeld achter het altaar, in de nieuwe kerk als pendant van de doopvont achter in de kerk. Het is weinig waarschijnlijk dat het hier een bedevaartobject betrof. Rond 1845 werden van verschillende zijden - ook niet-katholieke - pogingen gedaan om het beeld door koop te verwerven, maar het kerkbestuur ging hier niet op in juist omdat het zo oud en daarmee te kostbaar was. 
- Zou het beeld in de middeleeuwen object van bedevaart zijn geweest, dan had men waarschijnlijk juist het beeld willen hebben verwerven. Verder zijn er ook geen andere aanwijzingen voor bedevaart gevonden (Liber memorialis).

Verering

- Out is mondeling om nadere toelichting gevraagd, deze zei nooit te zijn gestuit op het bestaan van iets dat op een bedevaart klijkt. Op zijn best was er enige vorm van lokale verering voor het bijzondere beeld, maar nooit van buiten het dorp.
- In de archiefcollectie Rijsenburg werden evenmin sporen van bedevaart aangetroffen, net zo min als in oude literatuur als van Van Heussen & Van Rijn). Tijdens de visitatie van 1568 wordt slechts melding gemaakt van een vicarie van O.L. Vrouw.
- De rentmeester van de gebeneficieerde goederen van het Sticht Floris van Weede vermelde in zijn rekening van 1586/1588 wel twee broederschappen in Eemnes buitendijks: een `genaempt H. Sacramentsgilde', de ander `gilde of broederschap' van S. Anna (GAU, Stad II, 3580). Het visitatieverslag van 1593 neemt deze gegevens over onder verwijzing naar de rekening van Floris van Weede. Maar deze vormen op zich evenmin een aanwijzing voor bedevaart voor Maria.

 

Bronnen en literatuur

Archieven: Rijksarchief Utrecht, Archief van S. Nicolaasparochie te Eemnes, 1675-1965.
Literatuur: H. van Heussen & H. van Rijn, Kerkelijke Historie; J.V.M. Out, De kerk in 't midden. 6 Eeuwen katholiek Eemnes (Utrecht) (Historische Kring Eemnes, 1987); H. VerLoren van Themaat, 'Visitatie der kerken ten platten lande in het sticht van Utrecht ten jare 1593', in: Bijdragen en Mededelingen van het Historisch Genootschap, 7 (1884) p. 236-238.

  naar het KDC, voor aanvullingen en commentaar.