Deventer, Geert Groote / Grote

Gediskwalificeerd: ja
Cultusobject: Geert Groote / Grote
Datum:
Periode:
Religieuze context: Christelijk
Locatie:
Adres:
Gemeente: Deventer
Provincie: Overijssel
Bisdom: Utrecht
Samenvatting:

Geert Groote was de grondlegger van de Moderne Devotie, een religieuze beweging die zich vanaf het laatste kwart van de 14e eeuw in de Nederlanden en het Duitse Rijk verspreidde. Hij was theoloog, hervormer en boeteprediker binnen de Katholieke Kerk en schreef, zowel in het Latijn als in het Middelnederlands, een aantal boeken  en bijbelvertalingen. Geert Groote stierf op 20 augustus 1384. Zijn geestelijke erfenis was zeer groot en nog steeds staan zijn persoon en werk in de belangstelling van onderzoek en informatie. Van een bedevaart naar zijn graf is echter nooit sprake geweest.         

Auteur: Frans Kroonenberghs
Illustraties:
Topografie
Cultusobject

- Geert Groote, ook bekend onder de naam Geert Grote of Gerardus Magnus, werd geboren in Deventer in 1340. Hij kwam uit een gegoede familie en ontving zijn eerste onderwijs aan de kapittelschool te Deventer. In 1355 vertrok hij naar Parijs, waar hij aan de Sorbonne geneeskunde, astrologie en filosofie ging studeren. Hij vervolgde zijn studies in Keulen en Praag, waar hij zich o.a. verdiepte in natuurwetenschappen en civiel recht. In 1362 keerde hij weer terug naar Parijs om zich daar verder te bekwamen in theologie en kerkelijk recht. Vanaf 1366 verbleef hij in Avignon, en vervolgens was hij vanaf 1368 werkzaam als kanunnik aan de Dom van Aken en Utrecht. In deze tijd begon hij, na genezen te zijn van een ernstige ziekte,  al een meer ascetisch leven te leiden. Hij zegde zijn prebendes in Utrecht en Aken op en verbleef van 1374 tot 1378 bij de kartuizers in het klooster Monnikhuizen. Hij was zeer beïnvloed door de abt van dit klooster, de oud-studiegenoot in Parijs Hendrik van Egher van Kalkar en de mysticus Jan van Ruusbroec. In 1379 werd hij tot diaken in Utrecht gewijd. Vanaf die tijd richtte hij zijn pijlen op een aantal misstanden binnen de Katholieke Kerk, m.n. op priesters en kloosterlingen die in concubinaat leefden of zich persoonlijk verrijkten. Hij verzamelde een groep volgelingen om zich heen en hieruit ontstond een nieuwe religieuze beweging, de Moderne Devotie. Geert Groote overleed in 1384 aan de pest.
- In Deventer wordt de schedel van Geert Groote bewaard. In 1980 werd deze gestolen en in 1994 weer teruggevonden.In 2013 werd de schedel aan het centrum Geert Groote Huis, in beheer gegeven..

 

Verering

- Geert Groote staat vooral bekend als de grondlegger van de Moderne Devotie, een beweging die ontstond als reaktie op de misstanden onder de geestelijkheid en de kerkelijke leiding in die tijd. Zijn volgelingen, de Moderne Devoten, vonden het eigen geweten belangrijker dan de kerkelijke wetten en voorschriften. Zij gingen samenwonen in woongemeenschappen van de Zusters of Broeders des Gemeenen Levens. Het onderwijs speelde een belangrijke rol bij de verspreiding van hun idealen. Na de dood van Geert Groote werden in Windesheim en in Diepenveen ook enkele kloosters gesticht door zijn volgelingen. Vanuit deze kloosters en met name vanuit de handelssteden Zwolle en Deventer verspreidde de Moderne Devotie zich over de oostenlijke Nederlanden en Duitsland. Het hoogtepunt lag in de 16e eeuw. Ook na de Reformatie bleef de invloed van de Moderne Devotie groot, m.n. door het boek De imitatione Christi van Thomas à Kempis. 
- Geert Groote schreef, behalve in het Latijn, ook in het Middelnederlands. Hij maakte voor het gewone volk een aantal bijbelvertalingen, preken en gebeden. Het gebruik van de volkstaal bevorderde het lezen van de bijbel.
- Van 1921 tot 1969 bestond in Nederland een Geert Groote Genootschap. In 1981 richtte pater E. Gemmeke O.Carm het Centrum voor Moderne Devotie op waaruit later een nieuw Geert Groote Genootschap ontstond.
- In de Deventer kerken wordt al jarenlang de aandacht voor Geert Groote levendig gehouden. 
- In 2008 werd de stichting Geert Groote Huis opgericht, die zich inzette voor de bouw van een herdenkingsplaats boven de crypte waar Geert Groote begraven was. Er werd een bord geplaatst en een luidklok aangeboden die speciaal was gegoten voor het nieuwe informatiecentrum gewijd aan de Moderne Devotie.
- Drie Organisaties met de naam Geert Groote besloten in 2009 om een jaarlijkse Geert Groote Dag in te stellen. Op die Dag in 2013 werd het Geert Groote Huis, gewijd aan zijn leven, werken en betekenis, geopend.
- Sinds 2012 vindt er een klein festival plaats, het Grootefestival, en wordt er geijverd voor een standbeeld in Deventer.
- Het Titus Brandsma Instituut in Nijmegen heeft veel onderzoek gedaan naar Geert Groote en de Moderne Devotie. Sinds 2006 bestond in Deventer de particuliere Geert Groote Universiteit, met een grote bibliotheek die tien jaar later naar Kampen verhuisde.


 

Bronnen en literatuur

Literatuur: Anna Dlabacova, De Moderne Devotie, Zwolle: WBooks, 2018; C.C. de Bruin, E. Persoons en A.G. Weiler, Geert Grote en de Moderne Devotie, Zutphen: Walburg Pers, 1984; A. Romein, 'Geert Groote: de laatste middeleeuwer', in: Jan & Annie Romein, Erflaters van onze beschaving: Nederlandse gestalten uit zes eeuwen, Amsterdam: Querido, 1973; R.T.M. van Dijk en R.H.F. Hofman (eds.), Gerardus Magnus, opera omnia I (Corpus christianorum, dl. 192).
Website: https://nl.wikipedia.org/wiki/Geert_Grote; https://nl.wikipedia.org/wiki/Moderne_Devotie.
Overige bronnen: KDC BiN-diskw.-dossier Deventer-Geert Grote
 

  naar het KDC, voor aanvullingen en commentaar.