Driebergen, H. Walburg (Walburgis, Walburga) (Walburgolie)

Cultusobject: H. Walburg (Walburgis, Walburga) (Walburgolie) Open Street Maps
Datum: 25 februari; gehele jaar
Periode: Ca. 1875 - ca. 1988
Religieuze context: Christelijk
Locatie: Benedictinessenklooster Arca Pacis
Adres: Engweg 44, 3972 JJ Driebergen
Gemeente: Driebergen-Rijsenburg
Provincie: Utrecht
Bisdom: Utrecht
Samenvatting: In het benedictinessenklooster Arca Pacis te Driebergen werd Walburg door bedevaartgangers uit de regio Utrecht vereerd. De devotie voor Walburg werd door de benedictinessen uit het Duitse Bonn-Endenich meegenomen naar Driebergen toen zij zich daar in 1875 vestigden. Vanuit de moederabdij in Eichstätt werden de benedictinessen bevoorraad met ampullen met Walburgolie die tot circa 1988 bij het klooster werden verkocht of op verzoek werden toegezonden.
Auteur: Jeroen van de Ven
Illustraties:
Topografie - Toen de benedictinessen van de Altijddurende Aanbidding van het H. Sacrament van Bonn-Endenich in 1875 Duitsland verlieten vanwege Bismarcks antikloosterwetten, vonden zij in Nederland in Driebergen nieuw onderdak. Met toestemming van mgr. Schaepman stichtten zij op de oude buitenplaats Broekbergen een nieuw klooster, Arca Pacis geheten.
- Op 19 augustus 1875 werd in een tot provisorische kapel omgebouwde kamer van het buiten Broekbergen de eerste mis opgedragen. Dertig zusters benedictinessen waren daarbij aanwezig. Enkele jaren later werd het huis vergroot en verder ingericht tot klooster. In 1884 werd het kloostergebouw uitgebreid met een neogotische kapel. In 1912 werd het kloostergebouw verder uitgebouwd. Het frontgebouw kwam gereed en de kloostergebouwen werden voorzien van een bidkapel met toren. De kapel werd in 1964 weer afgebroken.
- Toen de wetten in Duitsland werden versoepeld, vertrok vanuit Driebergen in 1888 een twintigtal zusters naar een gehuurd huis in Endenich bij Bonn om de altijddurende aanbidding van het H. Sacrament daar voort te zetten. Aan het begin van de 20e eeuw traden de eerste Nederlandse postulanten toe. In 1901, het jaar waarin ook de eerste Nederlandse priorin werd verkozen, vond een tweede stichting vanuit Driebergen plaats. Twintig benedictinessen vertrokken vanuit Arca Pacis naar Kempen. In 1997 is het benedictinessenklooster 'Arca Pacis' in Driebergen gesloten en zijn de bejaarde zusters naar het verzorgingstehuis 'Insula Dei' te Arnhem verhuisd.
↑ top
Cultusobject - Zie voor deze heilige ⟶ Arnhem, H. Walburg.
- Tot circa 1988 kon in het klooster Arca Pacis Walburgolie worden gekocht die afkomstig was uit Eichstätt. Toen men in het jaar 1040 het graf van Walburg in de kloosterkerk van de Walburgabdij in Eichstätt opende, werd de Walburgolie ontdekt. In haar graf druppelde jaarlijks van 12 oktober, het feest van de bijzetting van het lichaam van Walburg in Eichstätt, tot circa 25 februari op een kalksteenplaat de Walburgolie. Alle overige stenen in het graf bleven daarentegen geheel droog. De druppels op de genadesteen vloeiden samen en werden opgevangen in zilveren schalen. De Walburgolie is kristalhelder en heeft geen smaak of reuk. Volgens een zuster van het benedictinessenklooster in Driebergen zou het druppelen van de Walburgolie in Eichstätt omstreeks 1995 zijn gestopt.
- In de oude kapel van het Driebergse benedictinessenklooster stond vroeger op het priesterkoor een beeld van Walburg. De heilige was gekleed als kloosterling en had een ampul in de hand.
- Een deel van het gebeente van Walburg werd in 893 overgebracht van Eichstätt naar Monheim en andere plaatsen (⟶ Tiel). In Nederland zijn of waren kerken aan haar gewijd in ⟶ Tiel, Groningen, ⟶ Zutphen, Netterden en ⟶ Arnhem.
↑ top
Verering - De verering van Walburg is door de benedictinessen van Bonn-Endenich meegenomen naar Driebergen. Vanaf de stichting van het benedictinessenklooster Arca Pacis te Driebergen in 1875 vroegen gelovigen bij het klooster regelmatig om Walburgolie. Op verzoek stuurden de zusters vanuit Driebergen ampullen met olie toe. De relieken van Walburg in Eichstätt worden beschouwd als zogeheten contactrelikwieën, 'Ölreliquien' of celeaphori, relieken die een olie-achtige vloeistof afscheiden. De ampullen met olie, die vanuit de moederabdij St. Walburg in Eichstätt in doosjes van zes stuks naar het klooster Arca Pacis te Driebergen werden verstuurd, bevatten ieder negen druppeltjes H. Olie. De Walburgolie kan inwendig worden gebruikt of op de huid worden uitgestreken. De olie, een op water gelijkende vloeistof, wordt gebruikt bij een noveen en zou vooral op voorspraak van Walburg werkzaam zijn voor iedereen die vertrouwen stelt in het gebed. In een gebruiksaanwijzing die bij de Walburgolie hoort, wordt voor alles op het belang gewezen van een onbevangen vertrouwen in Walburg en God. De gelovige die de olie wil gebruiken, dient in staat van genade te verkeren en kan de olie het beste gebruiken na het ontvangen van de sacramenten of als hij groot berouw toont. Over de precieze toepassing van de olie wordt gezegd dat de vloeistof puur moet worden gebruikt, eventueel aangelengd met zuiver water. Om de olie uitwendig te gebruiken kan men het beste een schone veer in de vloeistof dopen om deze over de huid uit te strijken. De veer moet daarna in het vuur worden geworpen.
- De vraag naar de Walburgolie kwam in het verleden voornamelijk uit de regio Utrecht. Sommigen kwamen te voet naar het klooster. Een bezoek aan het klooster vanwege de olie was voor sommige bedevaartgangers ook een goede reden om de kloosterkapel te bezoeken en er Walburg om voorspraak en bescherming te bidden.
- Sinds circa 1988 wordt er vanuit Eichstätt geen Walburgolie meer naar Driebergen gestuurd. Tot voor kort werd er bij het benedictinessenklooster een enkele keer nog om de Walburgolie gevraagd.
- De vereringsgeschiedenis van de verstrekking van de Walburgolie te Driebergen is slecht gedocumenteerd. In 1996 bleek dat ook bij de zusters benedictinessen in Driebergen nog maar weinig bekend is over de vroegere toeloop van gelovigen en de verstrekking van olie bij het klooster.
↑ top
Materiële cultuur Devotioneel drukwerk
- 1 Gebruiksaanwijzing van de Olie van de H. Walburga (impr. Henricus archiepisc., Utrecht 13 december 1920; 8 x 12 cm; 8 p.), bevat de gebruiksaanwijzing, een gebed voor het gebruik van de Walburg-olie en gebeden tot Walburg; 2 devotieprentje met op de voorzijde een afbeelding van Walburg met staf onder een dubbele boog en daaronder de tekst 'H. Walburga, Abdis'; op de achterzijde biografische gegevens en een gebed (impr. Utrecht, 17 maart 1921, B.A. de Wit, vic. gen.; 7x11 cm); 3 verder zijn er verschillende devotie(vouw-)prentjes in kleur en zwart-wit te krijgen, afkomstig uit Eichstätt.
↑ top
Bronnen en literatuur Archivalia: Driebergen, archief klooster Arca Pacis.
Tekstedities: Acta sanctorum, dl. 6 (Parijs-Rome: V. Palmé, z.j.) p. 516-577.
Literatuur: Gids voor Driebergen en Rijsenburg en omstreken (Driebergen, z.j.) p. 67; De zusters benedictinessen van de Altijddurende Aanbidding van het Allerheiligste Sacrament. Klooster 'Arca Pacis' ([Driebergen?] z.j.); E. Wagner, Das Walburgis-Oel nebst Lebensbeschreibung und gebeten zu Ehren der hl. Walburga (Donauwörth z.j.); Het klooster `Arca Pacis' te Driebergen van de zusters benedictinessen der Eeuwigdurende Aanbidding. Herinnering aan het gouden feest der stichting ([Driebergen] 1925); W. Nolet, Katholiek Nederland, dl. 2 (Den Haag: Ten Haagen, 1932) p. 160-162; Handwörterbuch des deutschen Aberglaubens, dl. 9 (Berlijn-Leipzig: W. de Gruyter & Co., 1938/1941) k. 84-87; Bibliotheca Sanctorum, dl. 12 (Rome: Città Nuova, 1969) k. 876-877; J. Palm, Kloosters in Nederland. Plaatsen voor bezinning en inspiratie (Baarn: Gooi en Sticht, 1991) p. 56-58, nr. 20; R. Müllejans, Klöster im Kulturkampf. Die Ansiedlung katholischer Orden und Kongregationen aus dem Rheinland und ihre Klosterneubauten im belgisch-niederländischen Grenzraum infolge des preussischen Kulturkampfes (Aken: Einhard, 1992) p. 42.
Overige bronnen: KDC BiN-dossier Driebergen; Meertens Instituut volkskundige vragenlijst 64a (1993).
↑ top
  naar het KDC, voor aanvullingen en commentaar.