Merkelbeek, Theresia van Lisieux

Gediskwalificeerd: ja
Cultusobject: Theresia van Lisieux
Datum:
Periode:
Religieuze context: Christelijk
Locatie: Clemenskerk
Adres:
Gemeente: Beekdaelen
Provincie: Limburg
Bisdom: Roermond
Samenvatting:

In Merkelbeek bestond in 1927 de Sint-Teresia-Broederschap, die was opgericht in de Clemenskerk van de paters karmelieten. De H. Theresia van Lisieux is de patroonheilige van de missionarissen en het missiewerk, en van Frankrijk en Rusland. Het doel van de broederschap was het bevorderen van priester-, missie- en kloosterroepingen en van persoonlijke spiritualiteit naar het voorbeeld van de kleine H. Theresia. Begin- en einddatum van de broederschap zijn onbekend. Er is geen sprake van een bedevaart.

Auteur: Marga Pauwels
Illustraties:
Topografie

De Clemenskerk is de oorspronkelijke parochiekerk van Merkelbeek. De fundamenten dateren uit de 10e eeuw. In 1234 werd de Clemenskerk als zelfstandige parochiekerk vermeld. De kerk bleef parochiekerk tot 1879.
- De 'oude' parochiekerk van de H. Clemens ligt op een hoogte in de buurt van de Merkelbeeksebeek aan de rand van de parochie Merkelbeek en van het gehucht Onderste Merkelbeek. De naam Merkelbeek betekent grensbeek; de Merkelbeeksebeek vormde de grens tussen Merkelbeek en Brunssum. Het oude kerkje met de omliggende woningen vormt de oudste woonkern van het dorp.
- In 1875 gaf het kerkbestuur van Merkelbeek aan architect J. Kayser opdracht voor de bouw van een nieuwe kerk, die werd geconsacreerd op 19 juni 1879. 
- In de leeggekomen pastorie van de oude Clemenskerk vestigden zich in 1879 de Liefdezusters van het Kostbaar Bloed uit Sittard. Zij stichtten er het klooster-bejaardenhuis St. Elisabeth. De oude parochiekerk werd kloosterkerk en bleef genoemd naar St. Clemens. De rector van de liefdezusters P.H. Kamps richtte in 1887 in de kloosterkerk van de H. Clemens de Broederschap van O.L. Vrouw van Lourdes op en liet een Lourdesgrot bouwen op het terrein van het klooster. Er ontstond een bedevaart naar de Lourdesgrot in Merkelbeek.
- De liefdezusters verlieten eind 1892 Merkelbeek, waarna benedictijnen uit Affligem (BelgiĆ«) het klooster en de kerk overnamen. Priester-religieuzen zouden beter dan zusters in staat zijn om pelgrims te begeleiden. De kerk werd verbouwd tot nachtkoor en de binnenzijde werd voorzien van muurschilderingen gemaakt door Dom Romanus Jacobs. Zo kwam in 1893 de stichting van de St. Clemenspriorij tot stand, die in 1896 al tot abdij werd verheven. 
-  In 1923 vertrokken de benedictijnen naar de nieuwe abdij St. Benedictusberg te Mamelis (Vaals) en kwamen er in hun plaats geschoeide karmelieten in het Merkelbeekse klooster, dat voortaan de naam droeg van 'Klooster van Onze Lieve Vrouw van het Heilig Sacrament'. De karmelieten bewoonden het complex tot 1968.
- Rond 1970 werd het klooster verkocht aan particulieren, die in het gebouwencomplex onder de naam Huize Tieder een bejaardenhuis vestigden. 
- In 1992 werd de gemeente Brunssum eigenaar van het hele complex. De kerk verloor zijn functie en raakte in verval. Dankzij de inzet van enkele inwoners onder leiding van Peter Kleuters kon de kerk worden behouden. De Clemenskerk doet nu dienst voor concerten, lezingen, exposities en trouwerijen.  
 

Materiële cultuur

Broederschapsformulier: Sint-Teresia-Broederschap. Opgericht in de Kerk der Paters Carmelieten te Merkelbeek (L.). Het formulier heeft de vorm van een vouwprentje. Op de voorzijde een afbeelding van de H. Theresia van Lisieux, aan de binnenzijden een tekst over de broederschap, aan de achterzijde een inschrijfformulier (Eindhoven: Drukkerij Firma Wilh. van Eupen, imprimatur 1927; 4 ongenummerde pagina's; bidprentjescollectie van het archief bisdom Roermond).

Bronnen en literatuur

Literatuur: Broederschapsformulier van de Sint-Teresia-Broederschap. Opgericht in de Kerk der Paters Carmelieten te Merkelbeek (L.), (Eindhoven: Drukkerij Firma Wilh. van Eupen, imprimatur 1927), aanwezig in het archief van het bisdom Roermond, bidprentjescollectie.
Website: https://www.kerkgebouwen-in-limburg.nl/kerken/brunssum/oude-parochiekerk-merkelbeek-kerkhofmuur-grafmonument-en-klooster-clemensdomein (geraadpleegd op 17-10-2023).
Overige bronnen: KDC BiN-diskw.-dossier Merkelbeek-Theresia van L.

  naar het KDC, voor aanvullingen en commentaar.