Bloemendaal, H. Boom

Gediskwalificeerd: ja
Cultusobject: H. Boom
Datum: onbekend
Periode: 17e eeuw (1627-1628)
Religieuze context: christelijk
Locatie: Cloeckenhof, later Meer en Berg
Adres: Cloeckenhof, later Meer en Berg
Gemeente: Bloemendaal
Provincie: Noord-Holland
Bisdom: Haarlem
Samenvatting:

Op de gezaagde schijven van takken van een omgehakte appelboom op de Cloeckenhof in Bloemendaal werden verbeeldingen van katholieke religieuzen en muziekinstrumenten gezien. Een en ander zorgde voor opwinding en het idee van een waarlijk mirakel. Er ontstond in 1627-1628 enige verering voor de afbeeldingen, maar het bleek uiteindelijk om bedrog te gaan, aldus de lokale predikant. De verering duurde te kort om de wonderplek tot een bedevaart te laten uitgroeien.

Auteur: Geert Vink
Illustraties:
Topografie

- De predikant en stadskroniekschrijver Samuel Ampzing in Haarlem reageerde op een anonieme prent, gedateerd Nieuwjaar 1628, waarop silhouetten staan van bisschoppen, nonnen en violen. De bijbehorende tekst laat weten dat deze figuren wonderlijk genoeg waren aangetroffen in het hout van een tak van een appelboom en dat hierin Gods hand viel te herkennen. Een mirakel of was het louter katholieke propaganda, zoals woedende calvinisten meenden, die zich haastten om Pieter Saenredam de opdracht te geven een tegen-prent te ontwerpen, waarmee de 'tendentieuze roomse configuratie' onschadelijk zou moeten worden gemaakt. De ets van Saenredam verscheen nog in hetzelfde jaar, voorzien van een rationele verklaring en een uitvoerige polemische tekst, die eveneens aan 'papenvreter' Ampzing kon worden toegeschreven. Het opschrift vertelt ons onder andere waartoe de prent diende: '...tot bestraffinge, beschaminge, ende overtuyginge van sekere onlangsche valsche Afbeeldinge....tot onderrichtinge vande bedrogene Wereld, uyt liefde der waerheid'. Helder!
- In zijn geschiedenis en beschrijving van de stad Haarlem, ook in 1628 verschenen, komt Ampzing nog eens op de zaak terug en verwerpt het zogenaamde ' Myrakel van de Haerlemsche Boom-Heyligen' als een ' Beelden-leugen'.

Verering

- In 1627 en 1628 kwamen nieuwsgierigen en gelovige katholieken naar de afbeeldingen kijken en ook vereren.

Bronnen en literatuur

Literatuur: Bert Sliggers: 'Bloemendaal 350 jaar kerk en dorp (1986) p. 17: ' Openbaring en bedrog' , de afbeelding als historische bron in de Lage Landen', in: B. Kempers (red.) e.a.. Amsterdam University Press; p. 101, 119, 120.
Overige bronnen: KDC BiN-diskw.-dossier Bloemendaal-Boom.

  naar het KDC, voor aanvullingen en commentaar.