Poeldijk, H. Bartholomeus

Gediskwalificeerd: ja
Cultusobject: H. Bartholomeus Open Street Maps
Datum: ca. 24 augustus
Periode: 13e eeuw -
Religieuze context: Christelijk
Locatie: Parochiekerk van St. Bartholomeus
Adres: Voorstraat 109, 2685 EK Poeldijk
Gemeente: Westland
Provincie: Zuid-Holland
Bisdom: Rotterdam
Samenvatting:

In de parochiekerk van St. Bartholomeus te Poeldijk wordt elk jaar rond 24 augustus het Bartholomeusfeest gevierd. Het is bedoeld voor de eigen parochianen en heeft nooit een bedevaartkarakter gehad.

Auteur: Frans Kroonenberghs
Illustraties:
Topografie

- De parochie in Poeldijk heeft een rijke geschiedenis. In 1198 werd een kapelletje gesticht door de Graven van Holland. In 1252 kreeg deze devotiekapel een parochiefunctie met de heilige Bartholomeus als patroonheilige. Bartholomeus was één van de twaalf apostelen. Tijdens de Beeldenstorm tussen 1566 en 1572 is deze kapel vrijwel volledig verwoest en dreigde het katholieke geloof uit Poeldijk en het Westland te verdwijnen. In 1647 werd pastoor Verburch actief in het Westland. Hij werkte met vele schuilkerken en trok zich het lot van de bevolking aan, die vaak in bittere armoede leefde. Een belangrijk erfstuk van deze pastoor was het schilderij "De marteldood van de H. Bartholomeus", vervaardigd rond 1510 door Jacob Corneliszn. van Oostsanen en vermoedelijk een onderdeel van een drieluik.
- In 1850 werd een nieuwe kerk gebouwd door pastoor C.J. Mouriks o.l.v. architect Margry. Deze kerk werd in 1926 gesloopt.
- De huidige Bartholomeuskerk stamt uit 1926 en werd, in de toen gangbare stijl van de neogotiek, gebouwd door architecten Nicolaas Molenaar sr. en Nicolaas Molenaar jr., naar een ontwerp van Nicolaas Molenaar sr. uit 1913-1915. De kerk vervulde de functie van dekenale kerk en kreeg daarom een toren die 76 m boven het Westland uitstak. In de apsis bevinden zich zeven gebrandschilderde ramen van Willem Mengelberg met voorstellingen van de sacramenten. 

Verering

- Van een specifieke devotie voor Bartholomeus in de kerk zijn geen gegevens bekend. Elk jaar wordt -ten minste tot 1996- rond 24 augustus in de kerk voor de lokale bevolking van Poeldijk en het dekenaat Westland het Bartholomeusfeest gevierd. De parochianen krijgen dan een folder met het programma. Naast een feestelijke viering in de kerk worden er ook andere activiteiten georganiseerd zoals de Bartholomeusrit, een fietstocht afgesloten met een gezellig samenzijn. Het feest is vooral ook bedoeld als opening van het nieuwe pastorale werkjaar. De Bartholomeusparochie bezit ook een reliek van de heilige, maar deze wordt tijdens de viering niet uitgestald. Wel wordt op het priesterkoor een schilderij van Bartholomeus geplaatst en versierd. Van een bedevaartkarakter is geen sprake.

Bronnen en literatuur

Literatuur: B.H. van Heussen, Oudheden en gestichten van Delft en Delfland, mitsgaders van 's-Gravenhage (...) (Leiden: Chr. Vermey, 1720); folder in de kerk.
Overige bronnen: PJMI VKVL 64a (1993); KDC BiN-diskw.-dossier Poeldijk-Bartholomeus.

Laatste mutatie 05-08-2025
  naar het KDC, voor aanvullingen en commentaar.