Schiedam, H. Thomas van Villanova

Gediskwalificeerd: ja
Cultusobject: H. Thomas van Villanova
Datum: 8 en 9 september, 22 september
Periode: 19e eeuw
Religieuze context: Christelijk
Locatie: onbekend
Adres:
Gemeente: Schiedam
Provincie: Zuid-Holland
Bisdom: Rotterdam
Samenvatting:

In een katholieke kerk in Schiedam (het is niet bekend, welke) stond rond 1893/94 een beeld van de H. Thomas van Villanova. Er bestond daar een bijzondere verering van deze heilige, maar er was geen sprake van een bedevaart.  

Auteur: Marga Pauwels
Illustraties:
Topografie

- Schiedam had in de 19e eeuw een relatief groot aantal katholieken. Bij de volkstelling van 1839 was 41% van de bevolking katholiek. De toestroom van mensen uit Westfalen en andere streken in West-Duitsland eind 18e eeuw was hiervan de oorzaak.
- Eind 19e eeuw telde Schiedam tenminste vier katholieke kerken. 1) Van 1822-1824 is de neoclassicistische Sint Johannes de Doperkerk gebouwd, ontworpen door de Haagse architect Adrianus Tollus. Vanwege haar situering heet deze kerk ook de Havenkerk. Zij is in 1967 aan de katholieke eredienst onttrokken. 2) In 1859 is de O.L.V. Visitatiekerk in gebruik genomen, ook bekend als de Frankelandsekerk vanwege haar ligging in de wijk Frankeland. In de O.L.V. Visitatiekerk werden de relieken bewaard van Liduina van Schiedam, die in 1890 heilig werd verklaard. De kerk werd het centrum van haar verering en is 1930 omgedoopt tot Sint Liduinakerk. In 1969 werd de parochie opgeheven en is de kerk gesloopt. 3) De Onze Lieve Vrouw van de Rozenkranskerk, met als bijnaam Singelkerk, is een neogotische kerk die in 1881 in gebruik werd genomen. Zij is ontworpen door de architect Evert Margry. Na de sloop van de Sint Liduinakerk werd de verering van Liduina overgebracht naar deze kerk. Paus Johannes Paulus II verleende haar in 1990 de titel Basilica minor. Dit alles resulteerde in haar huidige naam: Basiliek van de H. Liduina en Onze Lieve Vrouw van de Rozenkrans. 4) In het dorp Kethel ten noorden van Schiedam werd in 1890 de neoromaanse Sint-Jacobuskerk voltooid. De kerk was gewijd aan Jacobus de Meerdere en later ook aan Sint Martinus. De architect is Adrianus Bleijs.

Cultusobject

- De H. Thomas werd in 1488 geboren in de nabijheid van de Spaanse plaats Villanueva. Van jongs af aan had hij, net als zijn ouders, een grote liefde tot de armen. Als kind gaf hij vele aalmoezen, ook dat wat hij zelf nodig had, zoals zijn voedsel. Hij studeerde artes en theologie aan de universiteit van Alcalá de Henares en werd op 26-jarige leeftijd benoemd tot leraar in de wijsbegeerte in Alcalá en Salamanca. Zijn verlangen was er echter op gericht zich terug trekken uit de wereld en sober te leven, in heilige armoede. Het huis dat hij van zijn ouders erfde, richtte hij in als hospitaal. In 1516 trad hij toe tot de orde der augustijnen en enkele jaren later werd hij tot priester gewijd. Bij het opdragen van de H. Mis en tijdens het preken had hij mystieke ervaringen. Tegen zijn wil kreeg hij verantwoordelijke posten in de augustijner orde, tot en met provinciaal overste. In die hoedanigheid stuurde hij in 1533 de eerste augustijnen naar de missies in Mexico. Tegelijk was hij professor en biechtvader, raadgever en predikant van keizer Karel V. Wederom tegen zijn zin werd hij in 1544 gedwongen het ambt van bisschop van Valencia op zich te nemen. Samen met zijn hulpbisschop Juan Segriá lukte het Thomas van Villanova om het bisdom goed te reorganiseren. Hij zette een college op voor bekeerlingen uit de Moren en ontwikkelde een effectief plan voor sociale ondersteuning en charitas. Persoonlijk leefde hij als bisschop uiterst sober. Een groot deel van zijn inkomsten werd besteed aan de armen. In het bijzonder zorgde hij voor vondelingen, wezen en het uithuwelijken van arme jonge vrouwen. In heel Spanje was hij bekend om zijn liefdadigheid en heiligheid. Thomas van Villanova stierf op 8 september 1555. Paus Paulus V verklaarde hem zalig in 1618 en paus Alexander VII heilig in 1658.
- Thomas van Villanova geldt als toevlucht van de armen, met als bijnaam de 'aalmoezengever'. Hij wordt afgebeeld als bisschop, met een geldbuidel. Hij is de patroon van de collectanten.

Verering

- Volgens een artikel in de Katholieke Illustratie is in een (niet nader benoemde) kerk in Schiedam in het begin van de jaren '90 van de 19e eeuw een beeld van de H. Thomas van Villanova geplaatst, in aansluiting op de bijzondere devotie die daar voor hem bestond.
- De Schiedamse uitgever Van Pinxteren heeft in dezelfde tijd een litanie ter ere van de H. Thomas van Villanova gepubliceerd, waarvan de gelovigen bij de verering gretig gebruik maakten.

Bronnen en literatuur

Literatuur:
'De H. Thomas van Villanova', in: Katholieke Illustratie, 27 (1893/94) p. 23.
Websites:
https://nl.wikipedia.org/wiki/Thomas_van_Villanova;
https://www.heiligen.net/heiligen/09/08/09-08-1555-thomas.php;
https://nl.wikipedia.org/wiki/Sint-Jan-de-Doperkerk_(Schiedam);
https://nl.wikipedia.org/wiki/Basiliek_van_de_H._Liduina_en_Onze-Lieve-Vrouw_van_de_Rozenkrans;
https://reliwiki.nl/index.php/Schiedam,_Singel_106_-_Basiliek_van_de_H._Liduina_en_Onze-Lieve-Vrouw_van_de_Rozenkrans;
https://nl.wikipedia.org/wiki/Sint-Jacobuskerk_(Kethel).
Geraadpleegd op 15-10-2024.
Overige bronnen:
KDC BiN-diskw.-dossier Schiedam-Villanova

  naar het KDC, voor aanvullingen en commentaar.