Utrecht, Andreas (reliek)

Gediskwalificeerd: ja
Cultusobject: Andreas (reliek)
Datum: 30 november (in de winter), 9 mei (translatio)
Periode: ? - ca. 1580
Religieuze context: christelijk
Locatie: St. Maartenskerk/Dom
Adres: St. Maartenskerk / Domkerk, Utrecht
Gemeente: Utrecht
Provincie: Utrecht
Bisdom: Utrecht
Samenvatting:

Er zijn in de bronnen géén aanwijzingen gevonden voor het bestaan van een aparte bedevaartcultus rond deze reliek.
Geen bedevaartplaats.

Auteur: Geert Vink, F.H.A. Rikhof
Illustraties:
Topografie
Cultusobject

De apostel Andreas, broer van de Simon en de latere apostel Petrus, behoorde tot de eerste volgelingen van Jezus Christus.  Volgens de overlevering stierf hij te Patras de kruisdood.  Diens attribuut is het zogeheten Andreaskruis in de vorm van een X. Wanneer en hoe de reliek van de St. Andreas in het bezit van de Dom is gekomen, zal waarschijnlijk nimmer opgehelderd worden. Feit is wel, dat de kathedraal zich de bezitter van een fractie van het lichaam van de heilige kon noemen.  Wat er met de reliek na de Reformatie in 1580 gebeurd is, is tot op heden een nog onopgehelderde zaak.
 

Bronnen en literatuur

Archieven: Rijksarchief Utrecht, archief domkapittel nrs 419 en 2509; Nieuwe Testament, passim.; R. Benz (vert.): Die Legenda aurea des Jacobus de Voragine, Darmstadt 1984, 14-26.
Literatuur: H.F. van Heussen en H. van Rijn: "Historie ofte beschrijving van 't Utrechtsche bisdom. I. deel Van Oudheden en gestichten der stad Utrecht", Leiden 1719, 110-111; R.R. Post "Kerkgeschiedenis van Nederland in de Middeleeuwen", Utrecht 1957, II, 250 ( die abusievelijk vermeldt dat de dom in het bezit is van het 'hoofd van Sint-Andreas'. Dit moet 'het hoofd van Sint-Adrianus' zijn); J.J.M. Timmers: "Christelijke symboliek en iconografie", Bussum 1974 (2e, heziene druk), 232.
Overige Bronnen: KDC BiN-diskw.- dossier Utrecht Sint Andreas. 

Laatste mutatie 03-03-2025
  naar het KDC, voor aanvullingen en commentaar.