Roggel, Donatus

Gediskwalificeerd: ja
Cultusobject: Donatus
Datum: 2e zondag van juli
Periode: onbekend
Religieuze context: christelijk
Locatie:
Adres: onbekend
Gemeente: Leudal
Provincie: Limburg
Bisdom: Roermond
Samenvatting:

geen bedevaartplaats

Auteur: Geert Vink
Illustraties:
Topografie

De Broederschap St. Donatus in Roggel werd blijkens het parochie-archief van Roggel opgericht in 1900 door de toenmalige pastoor. Er zijn pamfletten, inschrijfbewijzen en een broederschapsregister met ca. 2400 namen. De laatste inschrijvingen dateren van 1963.

Cultusobject

Donatus is de beschermheilige tegen donder, bliksem en brand. Patroonheilige van de verzekeringsmaatschappijen. Donatus was een Romeins legerofficier van het Bliksemlegioen. Hij wordt afgebeeld als een legerofficier met een stel bliksemschichten in zijn hand.
- In Roggel was een Broederschap van de H. Donatus. In deze Broederschap kan een ieder door de tijdelijke Herder van Roggel, of door een ander priester, van hem daartoe gemachtigd, worden ingeschreven. 'Hetzelve geeft geene verplichting, doch is slechts eene plechtige betuiging, dat men den H. Donatus op eene bijzondere wijze wil vereeren, ten einde door zijn voorspraak bevrijd te worden van alle ongelukken, die door het Onweder ontstaan, en tevens deelachtig te worden aan de gebeden en goede werken, die de Broeders en Zusters voor elkander verrichten'.
- Om de devotie tot de H. Donatus, Martelaar, te vermeerderen, wordt het feest van de H. Donatus elk jaar, op de tweede zondag van juli, plechtig gevierd in de kerk van Roggel, met Octaaf. Ook worden op de feestdag, en gedurende de Octaaf, de Relikwieën van de heilige aan de verering van de gelovigen voorgesteld. 

Verering

Sint Donatus en zijn verering in Nederland

Er zijn veel heiligen die de naam Donatus dragen. Het Romeins Martelarenboek telt er achttien. Baudot noemt er in zijn Dictionnaire d'Hagiographie twintig. De Bollandisten geven er zelfs tachtig. De meest bekende H. Donatius is misschien de bisschop-martelaar van Arezzo, die op 7 augustus in het Romeins missaal staat.
We willen het nu echter hebben over een andere H. Donatus, die niet te vinden is in het Romeins Martelarenboek, noch bij Baudot. Het is de "Donderheilige" Donatus, die op de tweede zondag van juli op heel veel plaatsen in West-Europa vereerd wordt, met name ook in Noord-Brabant, en vooral in het oostelijk deel  hiervan.
Er zijn weinig volksdevoties, waarvan de oorsprong zo duidelijk vast staat als die van onze heilige.
- Donar, de Scandinavische Thor, was de god van de bliksem en van de donder. Het zwaaien van zijn hamer veroorzaakte de bliksem en het werpen de donder.
-  Aangezien onweer meestal gepaard gaat met regen en deze ook wel in de vorm van de oogst vernietigende hagel neervalt, werd Donar niet alleen tegen bliksemschade aangeroepen, maar ook tegen hagelschade.
- Toen het christendom voor het heidendom in de plaats kwam raakte de bevolking haar beschermer tegen de bliksem kwijt, maar in de plaats van de heidense god stelde de kerk een christelijke heilige, die dezelfde macht bezat als de vroegere god. Zo zijn tal van heiligen in de plaats gekomen van de oude goden en in dit geval was het de heilige Donatus, die in het vervolg kon worden aangeroepen om de rampen van het onweer af te wenden. De zeker niet toevallige overeenkomst in naam zal er het hare toe bijgedragen hebben, dat de heilige gaarne aanvaard werd. War meer zegt, is dat hij zich tot heden in belangrijke mate heeft weten te handhaven.
Men krijgt hier de indruk dat de verering van onze H. Donatus in onze streken al dateert uit de tijd dat het christendom hier kwam. Niets is echter minder waar!
De geschiedenis van het begin van de verering van St. Donatus kan men vinden bij de Bollandisten.
In de kerk van Roggel  werd een broederschap opgericht op 18 mei 1900. De verering hier was slechts plaatselijk en er is weinig of niets meer van over. 
- De enige plaats boven de  grote rivieren waar St. Donatus bekend is, is Bemmel. De oudste kerk werd er waarschijnlijk gebouwd in de 12e eeuw en was misschien toegewijd aan de H. Benignus en wel niet aan een of andere H. Donatus. In 1795 kregen de katholieken er weer een eigen (nood0kerk. Toen in 1803 de nieuwe kerk klaar kwam, werd St. Donatus de patroon.

Bronnen en literatuur

Literatuur: "Brabants Heem", tweemaandelijks tijdschrift voor Brabantse heem- en oudheidkunde. jrg. XXIII 1971; J.K. Alberts:  "Broederschap van den H. Donatus"; Sittard z.j.;
Overige Bronnen: KDC BiN-diskw.- dossier Roggel; Donatus

  naar het KDC, voor aanvullingen en commentaar.