- Malburgen was een buurtschap of kerkdorp, gelegen op de zuidelijke Rijnoever in de Neder-Betuwe. 'Malburg' of 'Malberghen' was oorspronkelijk een hof dat in de 13e eeuw aan het Utrechtse kapittel van St. Marie toebehoorde en in 1242 in handen kwam van de graven van Kleef en vanaf 1417 onderdeel werd van het hertogdom Kleef, een enclave binnen het hertogdom Gelre. Er was al sinds de 14e eeuw middeleeuwen een tol en een overzetveer naar Arnhem. Nabij de kerk lag een borg ('kasteel') die in de 16e eeuw vervallen is geraakt. In 1725 stond nog een deel van het muurwerk overeind. In de 19e eeuw was daar niet meer van te zien. Malburgen bestond toen uit uit twee polders waar bij elkaar zo'n 20 huizen stonden.
- De oudste vermelding van de parochie is van 1309. Archeologisch onderzoek, uit het begin van de 21e eeuw, wees uit dat de bakstenen fundamenten van de kerk van omstreeks 1300 dateren. De parochiekerk werd toegewijd aan de heilige Margaretha van Antiochië. Een toeschrijving van het patrocinium aan St. Maarten door Verkerk bleek zonder bewijs. De parochie viel onder het dekenaat Emmerik. De kerk lag indertijd binnendijks aan de toenmalige Malburgschen Dijck. Vlakbij lagen de kosterij en de pastoorswoning genaamd 'de Weem'. Een 'plebaan', pastoor, was er in 1309, priester Theodericus Palmaert, die toen een hofstede bij de kerk kocht, vermoedelijk als pastorie.
- De kerk werd gedurende de Tachtigjarige oorlog, omstreeks 1586, nagenoeg geheel verwoest. De pastoor was daardoor gedwongen de parochie te verlaten. 
- De kerk was rijker uitgerust dan de hoofdkerk van Huissen, het bezat schilderijen en tapijten en verder diverse gouden en zilveren voorwerpen. Deze laatste stukken kwamen terecht in de zogenaamde 'Malburgsche kist' op het stadhuis van Huissen. De stukken werden in 1657 omgesmolten. Mogelijk ging het hierbij ook om votiefgeschenken als gevolg van de bedevaart.
- Sinds 1935 ligt het voormalige Malburgen in de gelijknamige wijk van Arnhem-Zuid; van het oude kerkdorp is weinig of niets meer over.
- In 1662 is er een votiefsteen gevonden ter ere van de Bataafs-Romeinse goden Hercules Macusanus en Haeva; toewijdingen mogelijk samenhangend met het castra Herculis (in Huissen).

- Margaretha van Antiochië (St. Margriet) is een martelares die naar verluidt in ca. 305 is gestorven; ze is een van de Veertien Noodhelpers.
- Er zal een reliek van de heilige in de kerk aanwezig zijn geweest en vermoedelijk ook een beeld van haar.

- De bedevaart is alleen bekend uit een middeleeuwse rekening waarin wordt vermeld dat op donderdag 3 augustus 1396, Catharina van Beieren, de dochter van graaf Albrecht van Holland, getrouwd met hertog Willem van Gelre, op bedevaart - 'hoor bede gevaren' - naar Malburgen ging. Ze offerde er geld aan St. Margriet. Na haar bezoek aan de kerk ging zij dineren in het veerhuis, gaf drinkgeld aan de veerman en een aalmoes aan een arme, aldus de afrekening van de overste rentmeester Arnold van Boichop of Boichoep van Gelre. De hertogelijke rekeningen liepen qua kalenderjaar van St. Margriet (10 juli) tot St. Margriet (10 juli), dit geeft aan dat voor de hertogen Margriet een speciale betekenis had (bijvoorbeeld, speculatief, als naamheilige van de 12e-eeuwse Margaretha van Gelre?).
- Dat hertogin Catharina, een dochter van de graaf van Holland, specifiek naar deze kerk op bedevaart ging, is een aanwijzing dat het om een bijzonder cultusobject ging. Vermoedelijk zullen andere gelovigen de kerk ook met dat doel hebben aangedaan. 

Archieven: Kleef, archieven graafschap Kleef; Utrecht, archief kapittel van St. Marie; Arnhem, Gelders Archief: Archief van graven en hertogen van Gelre; archief Commanderij St. Jan.
Literatuur: Gerard van Hasselt, Geldersche Oudheden, dl. 1 (Arnhem: J.H. Moeleman jr., 1806) p. 468-469; J.H. Jonckers. 'Uit eene “Geschiedenis der Overbetuwe”', in: Geldersche Volksalmanak voor het jaar 1875 (Arnhem 1875) p. 140-141 (bedevaart); A.J.C. Kremer, 'Malburgen. Een historische bijdrage', in: Algemeen Nederlandsch Familieblad. Tijdschrift voor geschiedenis etc. 11 (1894) p. 17-24; Heinrich Kessel, 'Reformation und Gegenreformation im Herzogtum Cleve', in: Düsseldorfer Jahrbuch 30 (1918/1919) p. 143; 'Malburgen was in de Middeleeuwen een afzonderlijk kerkdorp met een eigen kerk', in: De Nieuwe Koerier, 17 december 1965; E. Smit en J.H.F. Zweers, 'Het einde van de parochie van Malburgen', in: Mededelingen historische kring Huessen 6 (1981) 87-91; Cees L. Verkerk, 'Arnhem van koningsgoed tot stad', in: Bijdragen en mededelingen Gelre 74 (1983) p. 33; René Maassen, 'Snuffelarijen rondom Lucas 200 jaar Heilige Lucasparochie Arnhem-Elden (Elden 1997) p. 12 (vermelding bedevaart); R.J.H. Melchers, 'De ligging van kerk, burcht en tolhuis te Malburgen' in: Mededelingen historische kring Huessen 23,1 (1998)‎ p. 17-23; R.J.H. Melchers, 'Malburgen bedevaartsoord', in: Mededelingen historische kring Huessen 23 (1998) p. 59; Dolly Verhoeven e.a. (red.), Gelderland als zelfstandig graafschap en hertogdom (van 1025 tot 1543). Verhaal van Gelderland, dl. 2 (Amsterdam: Boom, 2022) p. 201; Jan Zweers, Het verdwijnen van de stedelijke zelfstandigheid van Huissen in de 17e en 18e eeuw: De politiek-bestuurlijke ontwikkeling in de oude Kleefse enclave Huissen. Een exempel van de Brandenburgs-Pruisische centralisatiepolitiek (Heerlen: Open Universiteit, 2024; proefschrift).
Overige bronnen: KDC BiN-dossier Malburgen; email van Kees Verkerk inzake Malburgen, 16 mei 2025.