Emmer-Compascuum, O.L. Vrouw, Hertogin van Drenthe

Cultusobject: O.L. Vrouw, Hertogin van Drenthe Open Street Maps
Datum: Laatste zondag van mei; gehele jaar
Periode: 1951 - heden
Religieuze context: Christelijk
Locatie: Mariakapel bij de kerk van St. Willehad
Adres: Kloosterweg 2, 7881 LE Emmer-Compascuum
Gemeente: Emmen
Provincie: Drente
Bisdom: Groningen
Samenvatting:

Op de laatste zondag in mei wordt in Emmer-Compascuum een processie gehouden ter ere van Maria van Drenthe. De jongste bedevaart in het Bisdom Groningen richt zich op een kapel die in 1951 is gebouwd uit dank voor de behouden terugkomst van de dorpsgenoten die hadden deelgenomen aan de politionele acties in Nederlands Indië
Auteur: Geert Kocks
Illustraties:
Topografie - De Mariakapel werd in 1950 naar het ontwerp van architect H.J. Bakx uit Groningen door vrijwilligers opgetrokken van kloostermoppen, afkomstig van het vervallen klooster Ter Apel. Deze moppen werden met vrachtauto's aangevoerd en door de jeugd afgebikt.
↑ top
Cultusobject - Het Mariabeeld (type sedes sapientiae, witte steen; ca. 1 m) in de kapel is omstreeks 1950 gemaakt door beeldhouwer Leo Jungblut uit Bilthoven.
- Pieter Jungblut, de broer van Leo, vervaardigde in het Mariajaar 1953-1954 een kleinere versie van 80 cm hoog van het Mariabeeld. Deze staat in de parochiekerk.
↑ top
Verering - In 1948 uitte de toenmalige pastoor J.J. Swildens van de parochie van de H. Willehad te Emmer-Compascuum de wens een devotiekapel ter ere van de H. Maria te willen bouwen als de 24 soldaten uit Emmer-Compascuum die aan de politionele acties in Nederlands Indië deelnamen, behouden terug zouden komen. Het Mariabeeld zou er moeten uitzien zoals het is afgebeeld in het Drentse wapen. Dit idee werd overgenomen door de parochianen en het plaatselijk bestuur van het Katholiek Thuisfront. De soldaten bleven ongedeerd en de parochianen brachten geld bijeen voor de bouw van een kapel.
- Op 24 juni 1951 werd de kapel door deken Veltman van het dekenaat Klazienaveen ingezegend, in aanwezigheid van honderden mensen onder wie zeer veel soldaten uit andere plaatsen en ook de 24 uit Emmer-Compascuum met aanhang. In 1954 was er nogmaals een bedevaart naar de 'Hertogin van Drenthe, Moeder van alle militairen', waaraan 500 militairen deelnamen. Dat was de laatste soldatenbedevaart. Deze was een onderdeel van de vele processies die in het Mariajaar werden gehouden. Paus Pius XII had in dat jaar namelijk opgeroepen zoveel mogelijk bedevaarten te houden naar Mariabedevaartplaatsen.
- In de periode 1951-1960 zijn er ook andere bedevaarten geweest. De initiatieven hiertoe gingen niet uit van de parochie, maar kwamen vanuit organisaties in het bisdom, zoals van de r.k. jongeren (1954) of de r.k. middenstandsvereniging (1956). Daarnaast was er de jaarlijks terugkerende bedevaart van de Katholiek Vrouwengilde uit het district Zuidoost-Drenthe. Men ging dan tevens in processie rondom de kerk.
- In de zestiger jaren nam de devotie van O.L. Vrouw van Drenthe, mede onder invloed van de modernisering in de kerk, sterk af. Bovendien kwam in deze periode de bedevaart naar het nabije Heede in het Emsland in Duitsland op, waar Maria in 1937 aan enkele kinderen zou zijn verschenen. Na aanvankelijke tegenwerking van de zijde van de geestelijkheid kwam de bedevaart in Heede tot bloei. Dit had een negatief gevolg voor de bedevaart van Emmer-Compascuum. Maria van Emmer-Compascuum raakte met kapel en bedevaart in de vergetelheid. Velen uit Zuidoost-Drenthe gaan sindsdien in Heede ter bedevaart.
- Pastoor B.J.M. van den Barselaar o.f.m. blies de bedevaart in 1987 nieuw leven in. De kapel werd opgeknapt en de bedevaart kwam weer op. Sinds 1992 is het een bedevaart van en voor Zuidoost-Drenthe, waarbij velen gebruik maken van de fiets, een soort fietsbedevaart.
- Op de laatste zondag in mei 1995 verzamelde men zich in de parochiekerk, waar de Mariavespers werden gehouden. Daarna trok men in processie naar de Mariakapel, waar het Marialied 'O, Hertogin van Drenthe' werd aangeheven, gemaakt door de kleermaker en musicus J.B. Wilming (1905-1990). De bedevaart werd bijgewoond door bedevaartgangers uit de eigen parochie, maar ook uit andere parochies in Zuidoost-Drenthe en uit het nabijgelegen Duitsland.
↑ top
Materiële cultuur - Replica's: er bestaan drie soorten kopieën van het devotiebeeld: 1 de eerste serie was in grijs uitgevoerd; 2 de tweede, uit het begin van de jaren zestig, in crême; 3 de derde tenslotte (29 cm hoog), vervaardigd naar het voorbeeld van het provinciewapen, is sinds 1989 te koop. Bij de laatste versie is het gewaad van Maria rood en de mantel donkerblauw. Het kleed van het kind op haar schoot is zilverkleurig, kroon en staf zijn goudkleurig.
- Tevens zijn er kaarsen en ansichtkaarten van de kapel verkrijgbaar

↑ top
Bronnen en literatuur Archivalia: Emmer-Compascuum, parochiearchief H. Willehad. Groningen, Rijksarchief in Groningen: archief bisdom Groningen, parochiedossier Emmer Compascuum.
Literatuur: 'Maria in Nederland', in: De kerk in de wereld van nu 49 (1994) p. 5; 'Maria, Hertogin van Drenthe', in: Katholiek Nieuwsblad 17 oktober 1989 en 3 mei 1991; K. en F. Geerdink, 100 jaar Sint Willehadparochie Munsterscheveld-Emmercompascuum (nog te verschijnen); krantenknipsels uit 1951 met titels als: 'Dag van dankbaarheid en voldoening' en 'Honderden soldaten zongen voor Maria'.
Overige bronnen: KDC BiN-dossier Emmer-Compascuum; mondelinge informatie in 1995 van Pastoor B.J.M. van den Barselaar o.f.m

↑ top
  naar het KDC, voor aanvullingen en commentaar.