Laar, H. Marcoen (Marculphus)

Cultusobject: H. Marcoen (Marculphus) Open Street Maps
Datum: 15 november, vanaf 1924 op 1 mei
Periode: Begin 19e eeuw - circa 1940
Religieuze context: Christelijk
Locatie: St. Sebastiaankapel in de parochie van de H.H. Hiëronymus en Antonius
Adres: St. Sebastiaankapelstraat zonder nr., 6003 NS Laar
Gemeente: Weert
Provincie: Limburg
Bisdom: Roermond
Samenvatting: In de 19e eeuw bestond er reeds een speciale verering van de H. Marcoen in de Sebastianuskapel te Laar. Op 15 november was het beduidend drukker tijdens de missen, doordat er bedevaartgangers van elders in Laar aankwamen. In de loop van de 19e eeuw liep de verering terug, om reeds voor de Tweede Wereldoorlog te verdwijnen.
Auteur: Antoine Jacobs
Illustraties:
Topografie - Zie ⟶ Laar, Gertrudis.
↑ top
Cultusobject - Voor St. Marcoen zie ⟶ Hunsel.
- Het gepolychromeerd houten Marcoenbeeld, dat fungeerde als devotiebeeld, is afkomstig uit het atelier van Walther Pompe (1703-1777) en stamt uit 1732. De kapelmeester van Laar betaalde in dat jaar '4 pond Wisselgeldt' voor de beelden van Marcoen en Sebastianus en nog 2 'pattakons' (muntstukken) voor het schilderen. Het beeld toont Marcoen, in een lichte contraposthouding staande, als abt. In zijn linkerhand houdt hij een staf. Met de rechterhand maakt hij een zegenend gebaar. Aan zijn voeten staat een abts-mijter. Het beeld werd in het begin van de jaren tachtig van de 20e eeuw, na grondig te zijn gerestaureerd, ondergebracht in het museum voor kerkelijke kunst 'Jacob van Horne' in Weert.
↑ top
Verering -Het 'Kapelboek' vermeldt in 1732: 'Item betaalt voor twee beelden St. Markoen en St. Sebastiaen die te antwerpen gemaekt sijn 4 pondt wisselgeldt'. Deze mededeling is de oudste aanwijzing dat in de Laarderkapel devotie tot Marcoen bestond. Er zijn echter geen aanwijzingen voor een bedevaart; het Kapelboek zwijgt daarover. Wel worden elk jaar de inkomsten van de collecte op Sebastianusdag genoteerd. In 1837 wordt voor de eerste maal de opbrengst van de collecte, die op Marcoendag (15 november) gehouden werd, vermeld. Dit blijft zo tot 1921. Daarna worden de inkomsten en uitgaven niet meer gespecificeerd. De opbrengst van de Marcoencollecte was vanaf 1837 vrijwel altijd beduidend minder dan die van de Gertrudiscollecte op 17 maart (⟶ Laar, Gertrudis). Vanaf 1899 komt de Marcoencollecte niet meer boven 2 gulden uit, terwijl de collecte op 17 maart schommelt tussen de 8 en 23 gulden. De conclusie is dat de Gertrudisverering aanzienlijk groter was en ook meer bezoekers getrokken zal hebben dan Marcoen.
- In 1924 werd 'dankzij de goede zorgen der kerkmeesters J.M. Souts en J. Greijmans en de kosters H. Sloots en P.J. van den Hurk' de viering van het Marcoenfeest overgebracht naar 1 mei; deze datum komt overeen met de feestdag van deze heilige in de officiële liturgische kalender. Misschien wilde men de verering tevens nieuw leven inblazen door het feest naar het aangenamere voorjaar te halen? Het Kanton Weert van 2 mei 1924 besteedde in een kort artikel aandacht aan het feest. Er waren op die dag 's morgens om 7.00, 8.00 en 9.00 uur missen. Over bedevaartgangers wordt echter niets gezegd.
- Volgens de overlevering werd in de Sebastianuskapel ook de H. Lucia vereerd. Pelgrims die naar Kevelaer vertrokken, riepen Lucia aan om hen te vrijwaren tegen buikloop. Het is niet bekend of dit gebruik alleen bekend was bij de inwoners van Laar of dat ook Kevelaergangers uit omliggende plaatsen om die reden de Sebastianuskapel bezochten.
- Waarschijnlijk is reeds voor de Tweede Wereldoorlog een einde gekomen aan de Marcoenverering en -bedevaart.

↑ top
Bronnen en literatuur Archivalia: Laar, parochiearchief: 'Kapelboek'. Weert, gemeentearchief: Het Kanton Weert.
Literatuur: Marculphus Heyer, 'De vereering van St. Marcoen in de Zuidelijke Nederlanden', in: Publications S.H.A. Limbourg 63 (1927) p. 304-305; Dagobert Gooren, 'Sint Markoen en Sint Machuut', in: Brabants Heem 16 (1964) p. 83; Bert Adriaens e.a., Wieërter almanak 1981. Portret van Wieërt. Deil 5: kerreke (Weert: Vastenaovendjvereiniging 'De Rogstaekers', 1981); E. Tielemans, Volksgeneeskunde in Limburg. Een bibliografie (Limbricht: Limburgs Volkskundig Instituut, 1986) nr. 132; J. Zuring, Sint Marcoen, 'Den grooten noodvrindt van alle ellendighe menschen' , in Nederland (Breda: Persdienst bisdom Breda, 1992) p. 48-49; L.H. Ramaekers & H.J.H. Teunissen, Laar. Namen en Bijnamen. Rosveld en Kampershoek (Weert, Stichting Boshover Namen en Bijnamen Weert, 1993) p. 184, 246-251; T. Aben-Timmermans e.a. ed., Laar van noaber tot kerkdorp (Weert: Dorpsraad Laar, 1994) p. 314-316.
Overige bronnen: KDC BiN-dossier Laar-Marcoen; mondelinge informatie in 1998 door pastoor J. Koolen o.f.m.

↑ top
  naar het KDC, voor aanvullingen en commentaar.