Maasbommel, O.L. Vrouw van La Salette

Cultusobject: O.L. Vrouw van La Salette Open Street Maps
Datum: 19 september
Periode: 1892 - heden
Religieuze context: Christelijk
Locatie: Mariakapel in de parochiekerk van St. Lambertus
Adres: Mr. van de Venstraat 1, 6627 AG Maasbommel
Gemeente: West Maas en Waal
Provincie: Gelderland
Bisdom: 's-Hertogenbosch
Samenvatting:

Maasbommel is de enige plaats in Nederland waar O.L. Vrouw van La Salette wordt vereerd. De verering begon toen pastoor C. van Tilborg in 1892 een beeldengroep in de parochiekerk liet plaatsen die O.L. Vrouw van La Salette en de twee herderskinderen aan wie zij aldaar was verschenen, voorstelde. De verering werd tot 1983 strikt door de dorpsbewoners gepraktiseerd. Sindsdien bloeide de devotie in bescheiden mate op, omdat min of meer bij toeval de missionarissen van de Heilige Familie te Goirle, in de Nederlanden de propagandisten van O.L. Vrouw van La Salette, de cultusplaats ontdekten. Dankzij de medewerking van pastoor Van de Berg s.c.j. begonnen de paters met de 'Vrienden van La Salette' kleine bedevaarten te organiseren, die tot op heden plaatsvinden. Vanuit de Lambertusparochie zelf wordt ieder jaar onder leiding van de pastoor een bedevaart naar La Salette ondernomen.
Auteur: Paul van Geest
Illustraties:
Topografie - Het dorp Maasbommel is gelegen in de regio Maas en Waal. In 1869 werd er in het midden van het dorp, aan de Raadhuisdijk 45, een neogotische kruiskerk gebouwd. De kerk werd door aannemer/architect C. van Dijk, die eveneens voor de streekkerken van Wamel, Batenburg en Zeeland tekende, ontworpen. In 1869 is de kerk door pastoor Nass ingezegend, in 1875 werd ze gewijd door mgr. Godschalk. In 1983-1984 vond een grootscheepse renovatie plaats.
- De kapel met de beeldengroep van O.L. Vrouw van La Salette en de herderskinderen bevindt zich achterin de kerk. De kapel bevat twee gebrandschilderde ramen die op 6 september 1898 zijn geplaatst. In het fundatieboek in het parochiearchief staat onder de 'Fundatie - Clara Bijl' vermeld, dat de parochie van de familie van Kessel uit Ravenstein ⨍1000,- heeft ontvangen, waarvan ⨍500,- aan de gebrandschilderde ramen in de kapel van O.L. Vrouw van La Salette besteed moesten worden. Op de ramen zijn in drie taferelen de gebeurtenissen van La Salette uitgebeeld: op het ene raam de gezeten en wenende Maria, en de staande Maagd die tot de kinderen spreekt; op het andere raam Maria die afscheid van de twee kinderen neemt. Tijdens het Maria-jaar 1987-1988 werd de kapel door vrijwilligers uit de parochie geheel vernieuwd, en op 16 september werd zij door pastoor C. van de Berg s.c.j. op de dag van de bedevaart van de 'Vrienden van La Salette' naar Maasbommel plechtig ingezegend.
↑ top
Cultusobject - De verschijning van Maria aan de herderskinderen Melanie Calvat (14) en Maximin Giraux (12) op 19 september 1846 te La Salette in de Franse Alpen, stond aan het begin van een reeks Maria-openbaringen, waarvan de verschijning van Maria aan de 14-jaar oude Bernadette Soubirous te Lourdes in 1858 en aan de drie kinderen in Fatima in 1917 internationaal de meeste bekendheid heeft verworven.
- Op basis van een door pastoor Van Tilborg gemaakte foto van de beeldengroep van Maria met de herderskinderen in de basiliek van La Salette, liet hij op eigen kosten in het atelier van de firma De Vriend & Zn. te Borgerhout bij Antwerpen een kopie vervaardigen.
In 1892 werd de beeldengroep van de twee jonge zieners met Maria in een speciaal daartoe ingerichte kapel links achterin de kerk geplaatst. De houten beelden van Maria (1,30 m); Melanie (73 cm) en Maximin (73 cm) zijn getrouwe reproducties van de in brons gegoten originelen die zich in de basiliek te La Salette bevinden; de beelden van Melanie en Maximin in Maasbommel zijn geschilderd volgens de klederdracht die in deze Alpenstreek gedragen wordt. Maria draagt de kledij van de rijke vrouwen uit deze streek. De beeldengroep werd gecompleteerd met het hondje Loulou dat in de jaren vijfig door een onbekende uit de kapel is ontvreemd.
↑ top
Verering Oorsprong
- De aanleiding van de verering van O.L. Vrouw de la Salette in Maasbommel vormde het bezoek van pastoor C. van Tilborg aan La Salette. De, blijkens zijn notities in het memoriale parochiae, sterk devotioneel ingestelde pastoor nam zich voor om, diepgeraakt door de Mariaverering in La Salette, in zijn parochie de devotie tot Maria, die te Salette als 'Verzoenster van de zondaars' werd vereerd, intensief te propageren.
- Nadat op 5 november 1892 de beeldengroep in de kerk was geplaatst, zou het tot 23 juli 1893 duren alvorens pastoor van Tilborg met machtiging van de bisschop van 's-Hertogenbosch, mgr. van de Ven, de beelden zou kunnen wijden. Vooral in de eerste jaren na de inzegening zochten vele arme parochianen hun toevlucht tot O.L. Vrouw van La Salette. Hoewel zich voorin de kerk een ander fraai Mariabeeld bevond, werd vooral voor deze beeltenis van Maria veel gebeden. Van de litanie van O.L. Vrouw van La Salette, zoals deze door de missionarissen van de H. Familie te Grave werd verspreid, is in deze periode veel gebruik gemaakt. Aan het eind van de 19e, begin 20e eeuw werd de beeldengroep versierd met vaantjes, zoals toen gebruikelijk was.
- Met betrekking tot de volgende decennia worden in geen enkele bron nadere bijzonderheden over de verering van de O.L. Vrouw van La Salette gemeld. Dat de verering in Maasbommel steeds aanwezig is gebleven, wordt echter duidelijk uit een exemplaar van een klein boekje in typoscript, getiteld De verschijning van Onze Lieve Vrouw te La Salette op 19 Sept. 1846. Het exemplaar, dat zich in het parochiearchief van de kerk van Maasbommel bevindt, is door de schrijver, de in Gennep woonachtige Ernest Michel, voor zijn petekind, Melania Janssen uit Maasbommel, gesigneerd in 1938. In het boekje zelf vermeldt hij, het verhaal over de verschijning van O.L. Vrouw van La Salette voor de kinderen van Maasbommel geschreven te hebben. Zowel het boekje als de naam van het kind nu bewijzen dat de verering voor O.L. Vrouw van La Salette steeds leefde onder de bevolking en mogelijk meer dan die voor de H. Cunera, voor wie in de parochie een broederschap was opgericht.

Bedevaarten
- Tot 1983 was de verering van O.L. Vrouw van La Salette, zoals deze in de parochie van Maasbommel plaatsvond, niet of nauwelijks buiten de parochie bekend. Een toeval bracht daar verandering in. Broeder Ferdinand Linders m.s.f. bezocht in genoemd jaar enige weldoeners in Maasbommel en sprak mevrouw Regien van Gelder uit Maasbommel over de gebeurtenissen in La Salette. Zij verwees hem daarop tot zijn verbazing naar de beeldengroep in de parochiekerk als tastbaar teken van de verering in het dorp. Hoewel zijn congregatie, de Missionarissen van de H. Familie, steeds geijverd had de devotie tot O.L. Vrouw van La Salette te bevorderen (J.B. Berthier, ⟶ Grave, stichter van deze congregatie in 1895, was voorheen lid van de congregatie van de Missionarissen van La Salette), was ook hem niets bekend over haar verering in Maasbommel. Sindsdien bezoeken de 'Vrienden van La Salette', een kerkelijk verband dat door de missionarissen van de Heilige Familie van Goirle is georganiseerd, jaarlijks rond 19 september Maasbommel om er hun bedetocht te houden. Deze bedevaart is ook bedoeld als alternatief voor degenen die de verre bedevaart naar La Salette niet kunnen ondernemen. Het aantal deelnemenden ligt rond de vijftig. Ook vanuit enkele omringende dorpen uit het land van Maas en Waal wordt op bescheiden schaal deelgenomen aan een bedevaart naar Maasbommel. Het betreft steeds eendagsbedevaarten, bij gelegenheid waarvan 's morgens een gebedsdienst met volkszang en 's middags een eucharistieviering worden gehouden. Hierin wordt door de pastoor van de parochie voorgegaan, daarbij geassisteerd door twee missionarissen van de H. Familie. Tijdens de viering wordt ook een processie door de kerk gehouden en worden bloemen naar de kapel in de kerk gebracht.
- Ter gelegenheid van het Mariajaar 1987-1888 werd de kapel door vrijwilligers uit de parochie geheel vernieuwd en op 16 september plechtig ingezegend tijdens de bedevaart van de 'Vrienden van La Salette'. Toen in 1992 het feit werd gevierd dat de beelden honderd jaar geleden in de kerk waren geplaatst, werd dit echter niet alleen met de 'Vrienden van La Salette' op 9 september, maar ook tijdens de weekendviering op 19 september met alle parochianen herdacht.
De verering van O.L. Vrouw van La Salette heeft daarnaast ook een individueel karakter. Vele gelovigen van Maasbommel en omgeving brengen een bezoek aan de Mariakapel en laten naar de woorden van de pastoor C. van de Berg in 1995 'een woud van kaarsen' achter.
- Vanuit Maasbommel (evenals vanuit Goirle) wordt elk jaar (in mei of juni) door de Vrienden van La Salette ook een bedevaart naar La Salette georganiseerd. De huidige pastoor gaat ieder jaar mee als reisleider naar deze verschijningsplaats in de Alpen.
↑ top
Materiële cultuur - De parochie is in het bezit van een diaserie die de geschiedenis van de cultus rond O.L. Vrouw van La Salette verhaalt.

Devotioneel drukwerk
- Er bestaan diverse devotieboekjes die geen betrekking hebben op de verering zoals deze in Maasbommel plaatsvond, maar die wel de litanie van O.L. Vrouw van La Salette bevatten zoals die ook in Maasbommel wordt gebeden: 1 J. Berthier, De Heilige Maagd Maria: Hare vereering, de devotie tot Haar en het verhaal van Hare verschijning te Salette (Cuyk a/d Maas: Van Lindert, 1898); 2 J. Berthier, Handboekje bevattende de meest gebruikelijke gebeden, het verhaal der verschijning van Onze Lieve Vrouw van La Salette en de wijze om de stervenden bij te staan (Grave: Missiehuis der H. Familie, 1908); 3 een gestencilde folder waarin de gebeurtenis van de verschijning, de boodschap en de bedevaart naar La Salette summier worden belicht. De folder wordt verspreid door de 'Vrienden van La Salette', die als een van de contactadressen de pastorie van Maasbommel hebben aangenomen; 4 achterin de kerk liggen ansichtkaarten van de beeldengroep te koop.

↑ top
Bronnen en literatuur Archivalia: Maasbommel, parochiearchief St. Lambertus: memoriale parochiae en fundaties. Den Bosch, bisdomarchief: dossier parochiearchief Maasbommel-B, 'liturgica' en goedkeuringen nr. 1574. Goirle, archief van de Nederlandse provincie van de Missionarissen van de Heilige Familie: o.m. de nieuwsbrieven van de vereniging 'Vrienden van La Salette'.
Literatuur: Jan van Rheen, 'Maasland, La Salette', in: Rond La Salette nr. 16 (1985) p. 50-51; C. van den Berg, 'O.L. Vrouw van La Salette in Maasbommel', in: Rond La Salette nr. 18 (1987) p. 47-48; Thérèse Pirenne, 'Wachten... verwachten', in: Rond La Salette nr. 22 (1992) p. 31-34; W.M.G. Arts en H.J. van Capelleveen, 'De kerken van architect C. van Dijk in Maas en Waal', in: Tweestromenland 78 (1993) p. 12-14, beschrijving van het kerkgebouw; A.J. Brekelmans ed., Missionarissen van de Heilige Familie. Herdenking bij een eeuwfeest (Goirle 1995) p. 122-136.
Over de verering van O.L. Vrouw van La Salette in het algemeen: P. Klemens Kiser ed., La Salette und die Kirche heute (Konstanz 1990).
Overige bronnen: KDC BiN-dossier Maasbommel; Meertens Instituut volkskundige vragenlijst 64a (1993); Utrecht, Stichting Kerkelijk Kunstbezit in Nederland, kerk van Maasbommel, inv. nr. 13; mondelinge informatie in 1995 van C. van de Berg, pastoor van de Lambertusparochie.

↑ top
  naar het KDC, voor aanvullingen en commentaar.