Maasniel, O.L. Vrouw van Altijddurende Bijstand |
||
| Cultusobject: | O.L. Vrouw van Altijddurende Bijstand |
Open Street Maps
|
|---|---|---|
| Datum: | Zondag voor 24 juni (+ octaaf); 8 december ( + octaaf), later eerste zondag in mei ( + octaaf); gehele jaar | |
| Periode: | 1880 - ca. 1950 | |
| Religieuze context: | Christelijk | |
| Locatie: | Parochiekerk van St. Laurentius | |
| Adres: | Pastoor Ramakersstraat 8, 6042 KG Maasniel | |
| Gemeente: | Roermond | |
| Provincie: | Limburg | |
| Bisdom: | Roermond | |
| Samenvatting: | De verering voor O.L. Vrouw van Altijddurende Bijstand is in Maasniel geïntroduceerd door pastoor L. Ramaekers in 1880 en werd gesteund door redemptoristen en het bisdom. De gelijknamige broederschap telde van 1880 tot 1948 ongeveer 36.000 leden uit binnen- en buitenland. Na de Tweede Wereldoorlog verdween het bedevaartkarakter, maar de verering binnen de parochie bleef bestaan. | |
| Auteur: | Ottie Thiers | |
| Illustraties: |
    |
|
| Topografie |
- Zie ⟶ Maasniel, Laurentius. - In 1880 werd een kopieschilderij van O.L. Vrouw van Altijddurende Bijstand na aankomst uit Rome voorlopig geplaatst op het oude Maria-altaar; de nieuwe kerk was nog niet gereed. Enkele jaren later vervaardigde de Roermondse beeldhouwer Joseph Thissen een nieuw vleugelaltaar naar ontwerp van kerkschilder F.A.C. Martin. Het werd op 25 maart 1885 door de bisschop geconsacreerd. In 1919 schonk een anomieme vereerder uit Amsterdam een som geld om de buitenzijde der deuren van de altaarvleugels te beschilderen; het werk werd uitgevoerd door Aug. Hermans te Roermond. Het altaar stond vooraan in de kerk, links van het koor. Aanvankelijk werden de ex-voto's bij het altaar tentoongesteld 'in een schone ijzeren kast'. Geruime tijd voor 1900 is men begonnen de geschenken te verwerken in tableaus, die rondom het altaar werden opgesteld. Twee kleine vaandels, eveneens versierd met ex-voto's, flankeerden het altaar. - Rechts achterin de huidige kerk (uit 1951) is een devotiekapel ingericht ter ere van O.L. Vrouw van Altijddurende Bijstand. De icoon staat op een gemetseld altaar in een driezijdig gesloten koor. Voor het altaar staan kaarsenstandaards, in de kapel staat een zestal banken. Vijf gebrandschilderde ramen (120 x 65 cm) van Frans Cox tonen voorstellingen van de annunciatie, visitatie, geboorte, tenhemelopneming en kroning van Maria. Na de Tweede Wereldoorlog werden aan de wanden van de devotiekapel zes tableaus opgehangen met ex-voto's, die vermoedelijk alle na de Tweede Wereldoorlog zijn gemaakt. Er hangen echter ook oudere ex-voto's tussen. In drie tableaus zijn de ex-voto's zo gerangschikt dat het jaartal 1952 zichtbaar is. - Langs de wanden van het koor staan zes zogenaamde 'putkaarsen', afkomstig van de St. Jozefsput Leeuwen, de Lievevrouweput, de Wilhelminaput, de Laurentiusput, de St. Antoniusput Broekhin, de St. Luciaput en het Witte Dorp. Deze kaarsen werden (althans in 1955 en 1956) door de verschillende Roermondse putgemeenschappen (buurten die vroeger gebruik maakten van dezelfde put) in processie naar de kerk gedragen. Voor in de kerk, links van het koor, hangt aan de muur een vaandel van O.L. Vrouw van Altijddurende Bijstand. |
|
| Cultusobject |
- In 1499 werd een Maria-icoon van Kreta naar Rome overgebracht en daar vereerd onder de titel O.L. Vrouw van Altijddurende Bijstand. De beeltenis werd tijdens de Franse Revolutie in veiligheid gebracht, maar raakte sindsdien in vergetelheid. Zij werd in 1865 herontdekt en het jaar daarop geplaatst in de nieuwe St. Alfonsuskerk van de redemptoristen in Rome. Deze orde propageerde sindsdien de verering door middel van de plaatsing van kopieën van de icoon in andere kerken. In 1871 werd te Rome de broederschap ter ere van O.L. Vrouw van Altijddurende Bijstand en de H. Alfonsus opgericht, die in 1876 verheven werd tot aartsbroederschap. Als feestdag werd de derde zondag in juni vastgesteld, ter herinnering aan de plechtige kroning van de icoon in Rome. - De icoon in Maasniel is een geautoriseerde kopie van de 15e-eeuwse icoon. Op de achterkant bevindt zich een getuigschrift, getekend 29 oktober 1880 door Nicolaus Mauron, generaal-overste van de orde der redemptoristen. |
|
| Verering |
Pastoor Ramaekers: een nieuwe kerk en een nieuwe devotie - Ludovicus Ramaekers, die in 1862 als kapelaan in Maasniel kwam en er het pastoraat bekleedde van 1877 tot 1911, heeft zijn stempel gedrukt op de parochie Maasniel. Tevoren, van 1861 tot 1877 was hij rector geweest van de kapel in ⟶ Oostrum en had daar de Mariabedevaart gerevitaliseerd. Drie jaar na zijn pastoorsbenoeming werden de vruchten van zijn inspanningen voor een nieuwe Mariadevotie in Maasniel zichtbaar. Terwijl de eerste spade in de grond werd gestoken voor de bouw van een nieuwe kerk arriveerde medio november 1880 uit Rome een cadeau van de pastoor aan zijn parochie: een kopie van de icoon van O.L. Vrouw van Altijddurende Bijstand. De afbeelding was bezorgd door de heer Mürriger, pastoor te Venn bij Mönchengladbach (D). Vrijwel tegelijkertijd arriveerde een bijbehorende aflaatbrief, op 17 september 1880 verleend door paus Leo XIII en op 20 november door de bisschop van Roermond bekrachtigd. De volle aflaat, plus een aflaat van 300 dagen en kwijtschelding van alle zonden, was te verdienen door iedere gelovige die, na biecht en communie, de kerk te Maasniel en de afbeelding bezocht op de dag van de plechtige uitstelling (en de verjaardag van die dag), en op de zondag voor 24 juni of een der dagen in het daaropvolgend octaaf. Men diende wel te bidden voor de eenheid der Christenvorsten, de uitroeiing der ketterijen, de bekering der zondaren en de verheffing van de moederkerk. - Op 7 december 1880, op de vooravond van het feest van de Onbevlekte Ontvangenis van Maria, werd de afbeelding in een plechtigheid, geleid door bisschop J.A. Paredis, ter openbare verering in de kerk uitgesteld. De bisschop las vervolgens de aflaatbreve voor en hield de aanwezigen voor: 'Waarom zouden hier geene mirakelen geschieden, indien gij met een levend geloof en vast vertrouwen Maria hier komt aanroepen onder den zoo machtigen en zoeten titel van O.L. Vrouw van Altijddurenden Bijstand?'. Janssen schreef in 1898 over Ramaekers' activiteiten: 'Op zijne nieuwe standplaats verkoelde geenszins de hooge vereering die hij in Maria's heiligdom te Oostrum had aangekweekt en onderhouden, en zoo richtte hij aldaar de Vereeniging of Broederschap van O.L. Vr. van altijddurenden bijstand op, wier schoone Beeltenis in de parochiekerk van den H. Laurentius te Maasniel door talrijke pelgrims bezocht wordt, en vele zegeningen in den omtrek verspreid heeft.' Broederschap - Al voor de plechtige uitstelling van de icoon, op 22 november 1880, werd in de kerk van Maasniel de broederschap van O.L. Vrouw van Altijddurende Bijstand opgericht, die een week later geaffilieerd werd aan de aartsbroederschap te Rome. Tot kort na de Tweede Wereldoorlog werden in totaal bijna 36.000 leden ingeschreven, welk getal nog verhoogd moet worden met een deel van de kinderen, die vanaf 1906 in een apart register werden opgenomen. In de periode 1880-1895 groeide de broederschap elk jaar sneller tot bijna 16.000 leden; daarna nam het groeitempo gestaag af, met uitzondering van een opleving in de jaren 1925-1931 en 1939-1940. De Eerste Wereldoorlog had hierop merkwaardig genoeg geen invloed. Volgens Kronenburg (1913) waren de broederschappen ter ere van O.L. Vrouw van Altijddurende Bijstand van Maasniel en ⟶ Wittem de grootste in Nederland. Voor de verering in Maasniel is de steun van het redemptoristenklooster dat in 1863 is gesticht bij de kapel van ⟶ O.L. Vrouw in 't Zand in Roermond van groot belang geweest. - De meeste broederschapsleden waren woonachtig in (Nederlands) Limburg, het Duitse Rijnland (met de nadruk op de grensstreek en het Roergebied) en (oostelijk) Noord-Brabant; verder (in afnemende volgorde) in de rest van Nederland en Duitsland, België, Groot-Brittannië, Frankrijk, Luxemburg en een enkeling in Polen, de Verenigde Staten en Afrika. Men gaf bij inschrijving de volgende woonplaatsen op (waar mogelijk is de spelling gecorrigeerd en is bij buitenlandse plaatsen het land toegevoegd): Aarlanderveen, Aarschot (B), Aberum (?), Aerbeck (D), Aken (D), Altenesch (D), Altenkirchen (D), Altweert, Alveringem (B), Amstenrade, Amsterdam, Antwerpen (B), Apeldoorn, Appel-dorn (D), Arnhem, Arsbeck (D), Arseline (?), Asenray, Asselt, Asten, Baarlo, Baarle-Hertog (B), Bachhaes (?, B), [Bad-]Kreuznach (D), Baexem, Banholt, Bauche (B), Beegden, Beek, Beekpoort (?), Beesel, Belfeld, Benrath (D), Bergen op Zoom, Berlijn (D), Biest, Bijpoort (?), Bintheim (D), Blankenberge (B), Blerick, Bloemendaal, Bocholt (B/D?), Boekel, Bonn (D), Borkel en Schaft, Born (NL/D?), Borth (D), Boshoven, Bottrop (D), Boukoul, Boxmeer, Boxtel, Bracht (D), Bradford (GB), Breberen (D), Breda, Bree (B), Breyell (D), Brighton (GB), Broekhuizen, Broekhuizenvorst, Broekkant, Broeksittard, Broich (D), Brunssum, Brussel (B), Brüggen (D), Budel, Buggenum, Buhnum (?), Chicago (VS), Creus[s]e[n] (D), Cuijk, Culemborg, Dalheim (L), Dam (NL/D?), Delft, Dellwich (D), Den Helder, Deurne, Deventer, Didam, Diest (B), Doesburg, Dordrecht, Dormagen (D), Dorne (B), Duisburg (D), Dülken (D), Düsseldorf (D), Druten, Echt, Eelde[n?], Effeld (D), Eickel (D), Eindhoven, Eitorf (D), Ell, Elmpt (D), Elten (D), Enschede, Erian-le-Bain (?), Erquelinne (B), (Camillianen uit) Ersen (D), Essen (B), Essen (D), Etten, Eubelstadt (?), Frankfurt-am-Mein (D), Frasselt (D), Gatzen (D), Gebroek, Geertruidenberg, Geesteren, Geilenkirchen (D), Geisteren (NL/B?), Geldern (D), Geleen, Gemert, Gennep, Gestel, Gladbach (D), Glasgow (GB), Gorinchem, Gouda, Göttingen (D), Grathem, 's-Gravenhage, Grefrath (D), Grenoble (F), Gressenich (D), Grevenbicht, Groningen, Grubbenvorst, Gulik (Jülich, D), Haelen, Hagen (D), Hamme (D/B?), Hardel, Haselinnen (bij Paderborn, D), Hattem, Hattingen (D), (het gesticht te) Heel, Heeze, Hehn (D), [H?]eidelberg (Baden, D), Heijen (NL/D?), Heijthuijzen, Helden, Helenabrunn (D), Helenaveen, Helmond, Hemmerden (D), Hengelo, Herentals (B), Herkenbosch, Herten, 's-Hertogenbosch, Herzogenrath (D), Heteren, Hilversum, Hoboken (B), Holzheim (D), Horn, Horst, Hückeswagen (D), Hunsel, Hushoven, Ittervoort, Iversheim (D), Jutphaas, Kaldenkirchen (D), Kagsel (?), Kanne (B), Kapel in 't Zand, Kapellerlaan (?), Kelpen, Kempen (D), Kerkrade, Kessel, Kessenich (B), Keulen (D), Kevelaer (D), Kleef (D), Koblenz (D), Kohlscheid (D), Königswinter (D), Krefeld (D), Kruchten, Laar, Lank (D), Laijbron (?), Lede (B), Leeds (GB), Leende, Leeuwarden, Leeuwen, Legbourne (GB), Leiden, Leuken, Leveroy, Lichtenvoorde, Lierop, Liers (B), Liessel, Limbricht, Linne, Linnepe (?), Liverpool (GB), Lobberich (D), Lommel (B), Londen (GB), Lottum, Luik (B), Lutterade, Maalbroek, Maarssen, (congreganisten van) Maasbracht, Maasdijk, Maaseik (B), Maashees, Maasniel, Maaspoort, Maastricht, Manchester (GB), Marais (B), Marches-les-Dames (B), Marchienne-au-Pont (B), Meiderich (?), Meijel, Melick, Menne (D), Merbeck (D), Merum, Middelburg, Molenbeersel (B), Mons (B), Montfort, Mosetrag (?), Mönchengladbach (D), Mühlheim (D), Münster (D), Münstereifel (D), Nederweert, Neer, Neerbosch, Neeritter, Neerpelt (B), Newcastle-on-Tyne (GB), Niederkrüchten (D), Nijmegen, Nunhem, Obbicht, Oberfeld (D), Oberhausen (D), Oberkrüchten (D), Oeding (D), Ohé en Laak, Oirlo, Oirsbeek, Oockeberg (?), Ool, Oostrum, Orthen, Osnabrück (D), Ospel, Oss, Ostenrath (D), Overlangel, Paderborn (D), Panheel, Panningen, Peij, Pirgensdorf (D), Posterholt, Princenhagen, Pruissen (D), Rathebur (D), Ravenstein, Reuver, Rheindahlen (D), Riethoven, (weesjes van 't Godshuis te) Roermond, Roernum (?), Roggel, Rolduc, Roosteren, Rotterdam, Roubaix (F), Saalhausen (D), Schaag (?), Schaarbroek, Scheveningen, Schiedam, Schinnen, Schinveld, Schoonhoven, Schuitenberg (?), Senritz (?), Sevenum, Siebengewald, St.-Jans Kloes[ter?], St.-Michielsgestel, St.-Odiliënberg, Sittard, Soerabaja (Ned-Ind), Soerendonk, Someren, Spik, Spoor (?), Staalhausen (?), Stamray (?), Starbroeck (?), Steyl, Straelen (D), Stramproy, Stratum, Stevensweert, Stokkenbergen (?), Stolberg (D), Straatsburg (F), Suer (?), Susteren, Süchteln (D), Swalmen, Swartbroek, Tegelen, Tondorf (D), Thorn, Thuserhof, Tiel, Tilburg, Tournai (B), Tungelroy, Turnhout (B), Uden, Udenhout, Urmond, Utrecht, Uerdingen (D), Valkenburg, Valkenswaard, Veghel, Velbert (D), Velden, Venlo, Venn (D), Venray, Versailles (F), Vierlingsbeek, Viersen (D), Vingts (bij Keulen, D), Vlodrop, Vrakker, Vucht (B), Waldfeucht (D), Waldenrath (D), Waldniel (D), Waltheim (D), Wamel, Wardenburg (D), Warmenhuizen, Weert, Wegberg (D), Well, Wellen (D), Weseke (D), Wessem, Westerhoven, Wetten (D), Wiedenbrück (D), Wijchen, Wijk, Wildenrath, Willemsdorp, Winterswijk, Würdinghausen (D), Zaandam. Genezing, bekering en gerucht van verschijning - Het grote aantal ex-voto's, geschonken aan O.L. Vrouw in Maasniel, geeft al aan dat bijzonder veel gelovigen hier genezing of een anderssoortige gebedsverhoring ondervonden. Drie voorvallen hebben grotere bekendheid gekregen, omdat zij telkens weer gepubliceerd zijn: in 1888 genas een meisje uit Roermond van blindheid en in 1891 gebeurde hetzelfde met een meisje uit Montfort. In 1891 werd een dankplechtigheid gehouden in aanwezigheid van beide kinderen. Het derde geval betrof een 'geestelijke genade': een vader die ziek was en al jaren zijn godsdienstige plichten verwaarloosde werd niet alleen beter, maar keerde uiteindelijk terug tot de kerk en tot God, nadat zijn kinderen zich hadden laten inschrijven in de broederschap te Maasniel en vurig tot Maria gebeden hadden om deze gunst. - Tal van namen in het ledenregister zijn voorzien van korte aantekeningen omtrent de ziekte waarvoor de ingeschrevene voorspraak vroeg; in veel gevallen is de goede afloop meteen of later toegevoegd. Men vroeg hulp bij alle soorten lichamelijke ziekten, bij geestesziekten en bij ziekten van het vee. Bezoekers lieten zichzelf of hun verwanten ter plekke inschrijven; anderen verzochten hiertoe schriftelijk, doorgaans met vermelding van de kwaal waarvan men hoopte verlost te worden. - In 1917 ontving de pastoor een schrijven uit Bergharen namens een Mariavereerder. Deze wilde weten of een gerucht, dat hem het voorafgaande jaar ter ore was gekomen, op waarheid berustte. O.L. Vrouw zou te Maasniel tweemaal verschenen zijn aan kinderen die daar bij haar kwamen bidden, en de wens geuit hebben dat te harer ere een kapel zou worden gebouwd. In dat geval wilde deze persoon graag een steentje bijdragen. Het antwoord is helaas niet bekend. Jaarlijks terugkerende feestelijkheden - Hoewel het hele jaar door bezoekers naar Maasniel kwamen, lag de nadruk op twee feestweken per jaar: de zondag voor 24 juni met octaaf en, in mindere mate, 8 december met octaaf. Omdat de octaafzondag in juni samenviel met de kermis en in een druk seizoen viel voor de boeren en tuinders, verplaatste pastoor Theodorus Creemers kort na zijn aantreden in 1911 het junifeest naar de eerste volle week van mei; de viering van het decemberoctaaf werd afgeschaft. Gedurende het octaaf (na 1911 de gehele meimaand) werd de icoon op een altaartje in het midden van de kerk geplaatst, omgeven door de ex-voto's. Het octaaf werd besloten met een processie door de kerk, waarin de icoon werd rondgedragen, voorafgegaan door de tableaus met ex-voto's en het broederschapsregister. Vanaf 1912 trok deze processie over het kerkhof. De stoet ging rozenkransbiddend langs de kerkhofmuur, over het midden van het kerkhof terug, volgde dan de weg vlak langs de kerk, ging achter het koor der kerk om en maakte aan de andere zijde van de kerk dezelfde slingerweg. - Iedere zaterdag werd voor de beeltenis van O.L. Vrouw gebeden voor de kinderen die in het 'kleine register' waren ingeschreven. - Vanaf de beginjaren arriveerden naast individuele bedevaartgangers ook groepen: families, buurtgenoten of complete kloostergemeenschappen met pensionaires. Op 10 juli 1898 trok de eerste georganiseerde processiebedevaart naar Maasniel, bestaande uit de congreganisten van Maasbracht. - In 1922 werd in Maasniel de 'Vereeniging der Broedermeesters van O.L. Vrouw van Altijddurende Bijstand' opgericht, ten behoeve van de processies in en vanuit Maasniel. 'Eenige mannen, behoorend tot de toen nog bestaande schutterij, hadden het kloeke besluit genomen om voortaan in de processies het voor- en nabidden te regelen door een teeken te geven met een staf'. De nieuwe gang van zaken werd eerst vanaf de preekstoel bekend gemaakt. Degenen die rechts liepen in de processie zouden voorbidden, zij die links liepen moesten nabidden. Men moest wachten op het teken van de staafjes, waarvan er tien waren aangeschaft. De broedermeesters werden bij de processies naar ⟶ O.L. Vrouw in 't Zand beloond met koffie en gereserveerde plaatsen in de kapel. Na overlijden van een lid werd voor zijn zielerust in de parochiekerk een mis opgedragen, waarbij de elektrische versiering aan het altaar van O.L. Vrouw werd ontstoken. De jubilea van 1905 en 1930 - De opeenvolgende jubilea werden telkens groots gevierd in aanwezigheid van de bisschop en met de toekenning van nieuwe aflaten en privileges. Op 25 juli 1905 verkreeg de kerk een eeuwigdurende volle aflaat, die eens per jaar te verdienen was door allen die op een dag naar keuze het beeld in Maasniel godvruchtig bezochten, mits zij biechtten, de communie ontvingen en baden tot intentie van de paus. De aflaat werd afgekondigd op 8 december, tijdens de plechtige viering van de 25e verjaardag van de instelling van de devotie. Bij de pastorie en de kerk waren erebogen opgericht. Op deze bogen en boven de deuren van beide gebouwen prijkten gedichten die het jubileum memoreerden, naar de ex-voto's verwezen en spraken van dankbaar vlammende kinderharten, gedroogde tranen, geredde zielen, genezen kranken en gestilde smarten. In optocht werd het beeld vanaf de pastorie door de versierde straten naar de kerk gedragen door vier in het blauw geklede meisjes, voorafgegaan door een meisje dat het broederschapsregister droeg. Monseigneur J.H. Drehmanns celebreerde een pontificaal lof, geassisteerd door de president van het seminarie en de plebaan van de kathedraal. - Ter gelegenheid van het gouden jubileum in 1930 verkreeg men uit Rome een tweevoudig privilege. Alle gelovigen die aan de feestelijkheden tussen 4 en 11 mei zouden deelnemen konden onder de gewone voorwaarden een volle aflaat verdienen. Bovendien verkreeg de kerk het privilege (voor vijf jaren) om op iedere eerste zaterdag van de maand, waarop een leesmis was gesticht, de bijzondere votiefmis van O.L. Vrouw van Altijddurende Bijstand te mogen lezen. Bij de start van het jubileumjaar, op 22 november 1929, hing men een herinneringsschilderij aan het altaar van O.L. Vrouw, als pendant van een soortgelijk schilderij uit 1905. Een 'prachtige étalage van het genadebeeld en de ex-voto's' was een vinding van kapelaan G. van Doorn. De kerkelijke diensten tijdens de jubileumweek in mei werden grotendeels voorgegaan door geestelijken die in Maasniel waren geboren of opgegroeid of daar in het verleden pastoor of kapelaan waren geweest. Zo droeg de abt van de trappisten van Lilbosch, Aug. Giesbers, in 1880 gedoopt te Maasniel, op zondag 4 mei een pontificale hoogmis op. 's Middags volgde een processie door het dorp. Een heraut te paard opende de stoet van biddende jongens, meisjes, vrouwen en mannen, waartussen groepen bruidjes en engelen liepen, en maagden die onder palmgewuif een Marialied zongen. Een praalwagen met de icoon vormde het hoogtepunt, voorafgegaan door een groep bruiden die de tableaus met ex-voto's droegen en gevolgd door bruidjes die de Mariageheimen verbeeldden. In het sluitingslof op 11 mei ging de bisschop van Roermond, mgr. L. Schrijnen voor. De slotprocessie moest wegens slecht weer worden afgelast. De Tweede Wereldoorlog - Tijdens het Interbellum was de verering van O.L. Vrouw van Altijddurende Bijstand in Maasniel een gevestigde en bloeiende cultus, die echter reeds lang over haar hoogtepunt heen was. In 1939-1940, vermoedelijk onder invloed van de oorlogsdreiging, kreeg de broederschap plotseling nog 270 nieuwe leden, terwijl 10 à 20 per jaar in die tijd gebruikelijk was. Eind april 1940 bracht een binnenbrand in de hulpsacristie grote schade toe aan de tableaus met ex-voto's. De troonhemels en het vaandel van O.L. Vrouw van Altijddurende Bijstand verbrandden. Nella Graat, tijdelijk huishoudster van de pastorie, reinigde de ex-voto's en naaide ze op zijden velours, net op tijd voor de openingsplechtigheid door de bisschop van de 60e verjaardag van de devotie, op zondag 5 mei. Tijdens het octaaf, op 10 mei, trokken de Duitse troepen door Maasniel richting Roermond. Na de missen, die op de gewone tijd konden worden opgedragen, waren zij de parochie gepasseerd zonder schade aan te richten, aldus de pastoor in zijn memoriaal. Van 31 januari tot 2 februari 1944 werd in de kerk een triduum gehouden ter ere van O.L. Vrouw van Altijddurende Bijstand om bescherming af te roepen over de parochie in de bange oorlogsdagen. In 1945 werd de kerk volledig verwoest, maar Pastoor A. Linssen voorkwam diefstal en vernietiging van de icoon door haar op te bergen in de verwarmingsketel van de kerk. 1945-heden: een parochiële verering - In 1951 werd het nieuwe kerkgebouw van Maasniel in gebruik genomen, maar de toren miste nog een spits. In 1953 werd een 'Moeder van Bijstand Fonds' opgericht, teneinde O.L. Vrouw ter gelegenheid van het briljanten jubileum in 1955 een voltooide toren te schenken, welk doel een jaar later al werd gerealiseerd. Ook dit 75-jarige jubileum werd luisterrijk gevierd. Het werd voorafgegaan door een triduum, dat op 30 april besloten werd met een lichtprocessie. De lichtprocessie vertrok vanaf twee punten tegelijk, de parochiekerk in Maasniel en de hulpkerk in Leeuwen. Onderweg sloten de verschillende putgemeenschappen met hun offerkaarsen aan, waarna de twee stoeten zich samenvoegden. De plechtigheid werd besloten met een pontificaal lof door hulpbisschop mgr. Hanssen. Op zondag 1 mei volgde de grote processie, die van de kerk van Leeuwen naar de kerk van Maasniel trok. De opstelling was als volgt: ruiterclub, kruis en vaandel, schutterij St. Urbanus, schoolkinderen, gidsen, harmonie, meisjescongregatie, Katholieke Arbeiders Vrouwen, boerinnenbond, overige meisjes en vrouwen, maagdenkoor, bruidjes, praalwagen met icoon en acht kinderen die de buurtschappen vertegenwoordigden, geestelijken, burgerlijke autoriteiten, verkenners, fanfare St. Laurentius, H. Familie, Katholieke Arbeiders Beweging, jonge boeren, boerenbond en tot slot de overige jongens en mannen. Op de octaafzondag brachten de kleinere kinderen, die in de grote processie niet mee mochten lopen, hulde aan Maria. Ook zij trokken van de kerk van Leeuwen naar de parochiekerk in Maasniel. Afgaande op de verslagen van de jubileumviering lijkt de processie in 1955 voor het eerst sinds jaren weer te zijn gehouden. Zij is ook een van de laatste geweest. - O.L. Vrouw van Altijddurende Bijstand werd in 1999 in Maasniel nog steeds het gehele jaar door vereerd, maar vrijwel uitsluitend door de eigen parochianen. |
|
| Materiële cultuur |
- Kelk: verguld zilveren miskelk van pastoor Ramaekers, hoogte 23,5 cm, gemaakt door Rob van Dawen in 1909, op tegencuppa acht ronde medaillons met op blauw fond afbeeldingen van heiligen (ten halve), onder wie Maria met het Jezuskind. - Ex-voto's: voor de vele votiefgeschenken werden tableaus gemaakt door de zusters ursulinen te Grubbenvorst. Een zus van pastoor Ramaekers, mère Aloysia, was daar overste geweest, en Grubbenvorst was de vorige standplaats van Petrus van Rijswijck (pastoor in Maasniel van 1919-1935). In 1900 waren er 9 tableaus, in 1905 12, in 1921 14 en in 1930 16. Ter gelegenheid van jubilea werden tableaus gemaakt met daarin de jaartallen 1880-1905 en 1905-1930. In 1940 zijn de meeste tableaus verbrand. Nadien zijn nieuwe vervaardigd voor de deels oude votiefgeschenken. In 1977 waren acht tableaus aanwezig met in totaal circa 100 sieraden en 100 ex-voto's. In 1981 zijn enkele tableaus gestolen, maar kort nadien weer teruggevonden. In 1999 hingen in de devotiekapel zes tableaus. Niet alle ex-voto's zijn bewaard; omstreeks 1922 werd de grote Laurentiusreliekhouder gerestaureerd en verzilverd met een deel van de ex-voto's. De geschenken bestaan uit sieraden als kettingen, hangers, ringen, oorbellen, broches, uurwerkjes, kruisjes en rozenkransen, en (edel)metalen plaatjes in de vorm van benen, armen, harten, hoofden, ogen, (ineengestrengelde) handen, runderen en schapen. - Koorklokje: vernieuwd op 8 december 1911 en toegewijd aan O.L. Vrouw van Altijddurende Bijstand. - Kerkgewaden: in de inventarissen van kerkgoederen opgemaakt in 1905, 1920 en 1931 worden verschillende kazuifels vermeld met beeltenissen van O.L. Vrouw van Altijddurende Bijstand: in wit, in violet en een stel voor drie heren. - Vaandels: 1 vaandels versierd met ex-voto's (in 1905 twee kleine, in 1921 een groot vaandel met gouden en zilveren ex-voto's, in 1931 drie grote), niet meer aanwezig; 2 vaandel O.L. Vrouw van Altijddurende Bijstand, geschilderd voor de jongenscongregatie in 1930 door Lommen uit Roermond, niet meer aanwezig; 3 vaandel, blauw fluweel met geborduurde voorstelling van O. L. Vrouw van Altijddurende Bijstand, met aan weerszijden een ster en een lelietak, erboven de tekst 'Door Maria tot Jezus', eronder 'Maasniel', helemaal onderaan een davidster met geborduurde letter M (ca. 0,9 x 1,6 m) mogelijk is dit het vaandel dat in 1940 na de sacristiebrand geleverd is door de zusters franciscanessen uit Maastricht. Devotioneel drukwerk - Er werden niet nader omschreven prentjes, litanieën en boekjes aangeboden. Een deel ervan was niet specifiek voor Maasniel vervaardigd en werd waarschijnlijk betrokken van het redemptoristenklooster te ⟶ Wittem. Slechts een kleine hoeveelheid drukwerk met betrekking tot Maasniel kon nog worden ge-traceerd. - Handboekjes: 1 P. Ernest Brescani, Onze Lieve Vrouw van Altijddurenden Bijstand, een overoud wonderbeeld in de kerk van den H. Alphonsus te Rome (Bewerkt naar de laatste Duitsche uitgave door A.A.; Gulpen: Snelpersdruk van M. Alberts, [z.j.]; imprim. P. Russel, C. et Pr. ad id deputatis. Ruraemundae 17 Aprilis 1875; 7,4, x 12,3 cm; 60 p.) algemeen, noemt afb. O.L.V.A.B. te Wittem en Vaals, mogelijk gebruikt te Maasniel; 2 Egidius Vogels, Meimaand ter eere van O.L. Vrouw van Altijddurenden Bijstand (Roermond: Waterreus, 1887; 2e dr. 1888) waarschijnlijk gebruikt te Maasniel; 3 Jos. Maria Drehmans, Handboekje voor de aartsbroederschap van O.L. Vrouw van Altijddurenden Bijstand en den H. Alphonsus Maria de Liguori en voor het Maria-uur (Nijmegen: Secr. van O.L.Vr. van Altijdd. Bijstand Berg Nebo, [z.j.]; 37e-42e duizendtal; impr. Ch. Donker, C.ss.R.. Sup. Prov. Amsterdam, februari 1947; 8,7 x 13,4 cm; 143 p.) zeer waarschijnlijk gebruikt in Maasniel, ook eerdere uitgaven. - Broederschapsboekjes: 1 Godvruchtige Broederschap onder den titel en de aanroeping van O.L.V. van Altijddurenden Bijstand en den H. Alphonsus Maria de Liguori in de parochiale kerk van den H. Laurentius te Maasniel, den 22 November 1880 kerkelijk opgericht en den 27 November 1880 der Aartsbroederschap van dienzelfden titel te Rome ingelijfd (Gulpen: M. Alberts & Zonen, [z.j.]; Approbatio, Typis mandari permittitur, J.A. Paredis, Roermond 11 december 1880; impr. Roermond, 18 juni 1890, P. Mannens, S. Theol. Doct. e, Prof. Libr. Cens.; 8,5 x 14,5 cm; 26 p.; oranje/roze kaft) met akte van aanneming en opoffering, broederschapsreglement (incl. aflaten en gebeden), geschiedenis verering in Maasniel met genezing en bekering, 128 plaatsnamen uit ledenboek; 2 als vorige, toevoeging op titelblad 12 Juli 1901 - 21985 Leden. (Gulpen: M. Alberts, [1901]; reimpr. Roermond, 12 juli 1901, P. Mannens; 8,1 x 14,2 cm; 26 p.; blauwe kaft) met vermelding verering gedurende twee octaven, va. de 1e zondag voor St. Jan de Doper, en op 7 dec., verder aanpassingen in tekst i.v.m. feestdata, ledental en plaatsnamen (nu 254); 3 als vorige, toevoeging op titelblad .. die den 10 Juni 1904 24646 leden telt (Gulpen: M. Alberts, [1904]; 8,2 x 14,5 cm; 26 p.; rode kaft) in de tekst aanpassing ledental; 4 als vorige, op titelblad ... die den 24 Sept. 1909, 27570 Leden telt (Gulpen: Boekdrukkerij Firma M. Alberts, [z.j.]; reimpr. Roermond 27 September 1909, P. Mannens; 8,6 x 14,7 cm; 26 p.; rode kaft) met inlegvel 3 Febr. 1919 mededeling viering slechts één octaaf, in mei; 5 Bruderschaft unter dem titel und der Anrufung Unserer Lieben Frau von der immerwährenden Hilfe und des hl. Alphonsus Maria von Liguori, in der Pfarrkirche zu Maasniel am 22. Nov. 1880 nach den Vorschriften der Kirche errichtet und der Erzbruderschaft gleichen Namens zu Rom einverleibt am 27. Nov. 1880 (Gülpen: Druck von Firma M. Alberts, [z.j.]; Reimpr. Roermond 21 juni 1910. P. Mannens, S. Theol. Doct. e. Prof. Lib. Cens.; 8,6 x 14,9 cm; 26 p.; beige kaft) vertaling van voorgaande titel, zonder de nota omtrent de viering van de twee octaven, in de tekst genoemd ledental 27985, voor leden die na dood een mis wensen kosten ⨍0,15 per jaar of ⨍2,50 voor onbepaalde tijd; 6 als vorige Nederlandse titel, (Gulpen: Electr. Drukkerij Firma M. Alberts, [z.j.]; Reimpr. Roermond, 30 oktober 1922. Dr. P. Mannens, Vic. Gen.; 8,4, x 14,6 cm; 26p.; grijsgroene kaft) woordgebruik licht gewijzigd, met nota viering octaaf in mei, met aflaat 1905, met vermelding ledental 31985 en 16110 kinderen voor wie elke zaterdag wordt gebeden, met vermelding kosten als in 1919. - Vouwblaadjes: 1 'Wonderdadig beeld van Onze Lieve Vrouw van Altijddurenden Bijstand' met korte geschiedenis, litanie en gebed (impr. Roermond, 16 november 1903, P. Mannens; 7,2 x 12,8 cm; 4 p.); 2 '1880-1955. Programma der plechtigheden' met triduum, lichtprocessie, grote processie en kinderhulde (Roermond: Druk Gebr. Pollaert, 1955); ca. 13,5 x 20 cm; 4 p.; groen papier). - Affiche: 'Gouden Jubelfeest', 4-11 mei, ter gelegenheid van het gouden jubileum 1880-1930 (Roermond: Elect. Drukkerij De Nieuwe Koerier, 1930), 59 x 85 cm, geel, zwarte druk). - Devotieprent: kleur, afb. O.L. Vrouw van Altijddurende Bijstand met boven Maria's hoofd de tekst 'O.L. Vrouw van Maasniel', onderschrift 'S. Maria de Perpetuo Succursu. Vetus imago miraculus clara venerata Romae in eccl S. Alphonsi' (M.Gladbach: B. Kühlen, [z.j.]; no. 251w; ca. 15 x 22 cm). |
|
| Bronnen en literatuur |
Archivalia: Roermond, gemeentearchief: parochiearchief H. Laurentius Maasniel, inv.nrs. 55 memorieboek, 135-138 broederschapsstukken; fotocollectie, 1930 C 1-5; documentatiecollectie, inv.nr. 516, Maasniel, plakboek 1955, devotioneel drukwerk en knipsels. Roermond, bisdomarchief: parochie Maasniel, inv.nr. 013.07.5-1 (kerkgebouw), 013.07.351 parochieblaadje 26-8-1981, diefstal tableaus. Literatuur: De Volksmissionaris 9 (1888) p. 143-144 en 11 (1890) p. 575-576, met geschiedenis verering in Maasniel, broederschap, gebedsverhoringen; 'Kerknieuws. Maasniel', in: Maas- en Roerbode 36 (22 augustus 1891) nr. 93, plechtigheid uit dank voor genezing; Mart. Jos. Janssen, 'Geschiedenis van de O.L.Vr. Kapel te Oostrum (onder de parochie Venray) met het daarin berustende miraculeus beeld', in: Publications S.H.A. Limbourg 34 (1898) p. 66; [aankondigingen feestdag], in: Het Kanton Weert, 16 juni 1900, 14 juni 1902, 10 juni 1905; [verslag sluiting octaaf], in: Maas- en Roerbode, 30 juni 1902; J.A.F. Kronenburg, Maria's heerlijkheid in Nederland, dl. 8 (Amsterdam: Bekker, 1913) p. 384-387; P. van Rijswijck, 'Een jubilé ter eere der moeder Gods', in: Carmelrozen 19 (1930-1931) nr. 4, p. 58-60, beschrijving jubileum door de pastoor van Maasniel, met foto icoon en ex-voto's; Piusalmanak, 1943, p. 193, 511, vermelding Maasniel als bedevaartplaats van O.L. Vrouw van Altijddurende Bijstand; Athanasius van Rijswijck, De verwoeste kerken van Limburg (Roermond: Romen, 1946) p. 71-72; 'Briljanten Mariafeest Maasniel', in: Maas- en Roerbode, 28 april 1955; Th.H.J. Kohl ed., Herinneringen aan oud Roermond 1232-1982 (Roermond: Stichting Rura, 1982) p. 178, foto jubileumprocessie 1930; J.H.M. Evers & P.G.J. Post, Historisch repertorium met betrekking tot Wittem als bedevaartsoord (Heerlen: HTP, 1986) p. 255-260; Wegwijzer parochie St. Laurentius Maasniel (Roermond: parochie Maasniel, ca. 1987), met foto devotiekapel; Ria Reuten-van Herten, Harrie Lamers & Giel Damen ed., 700 Jaar parochie St. Laurentius Maasniel 1298-1998 (Maasniel: Kerkbestuur St. Laurentius, 1998) p. 10, 16-17, 57-58, 62-63; Antoine Jacobs, 'Leben und Wirken des Kirchenmalers August Martin 1837-1901 unter besonderer Berücksichtigung seiner Tätigkeit im Bistum Roermond (den Niederlande)', in: Jan De Maeyer & Luc Verpoest ed., Gothic Revival. Religion, Architecture and Style in Western Europe 1815-1914 (Leuven: Universitaire Pers/KADOC, 2000) p. 164-165. Overige bronnen: KDC BiN-dossier Maasniel-O.L. Vrouw van Altijddurende Bijstand; Utrecht, Stichting Kerkelijk Kunstbezit in Nederland: parochiedossier Maasniel; Utrecht: Universiteitsbibliotheek, broederschapsboekjes; Nijmegen: Katholiek Documentatie Centrum, broederschapsboekjes. |
|
|
naar het KDC, voor aanvullingen en
commentaar. |
||
Bedevaart en Bedevaartplaatsen in Nederland
