Oost-Maarland, H. Cornelius

Cultusobject: H. Cornelius Open Street Maps
Datum: 16 september (+ octaaf)
Periode: 1928 (?) - (voor) 2019
Religieuze context: Christelijk
Locatie: Parochiekerk van de H. Jozef
Adres: Sint-Jozefstraat 20, 6245 LN Oost-Maarland
Gemeente: Eijsden
Provincie: Limburg
Bisdom: Roermond
Samenvatting: Corneliusvereerders trokken vanaf 1928 naar de nieuwe kerk van Oost-Maarland om van de heilige bescherming af te smeken tegen zenuwziekten. Na de clustering van de parochie in 2019 is de verering van Cornelius ter plaatse gestopt.
Auteur: Antoine Jacobs
Illustraties:
Topografie - Oost-Maarland ressorteerde tot 1926 onder de Martinusparochie van Breust-Eijsden. Vanaf 1914 was in Oost-Maarland een comité actief dat ijverde voor een eigen kerk. Vanwege de Eerste Wereldoorlog werden de plannen uitgesteld. In januari 1925 werd het initiatief weer opgenomen en ditmaal met succes. Bisschop Schrijnen benoemde in 1926 de Noorbeekse kapelaan G.J.H. Rosier tot rector. In 1927 werd Oost-Maarland tot rectoraat verheven en in datzelfde jaar legde de deken van Maastricht de eerste steen voor de kerk. Het rectoraat Oost-Maarland werd in 1933 verheven tot parochie.
- De driebeukige, bakstenen, neoromaanse Jozefkerk is in de jaren 1927-1928 gebouwd naar een ontwerp van de Roermonds architect ir. Joseph Franssen. De kerk ligt in de kern van het dorp Oost-Maarland, dat een onderdeel vormt van de gemeente Eijsden.
↑ top
Cultusobject - Zie voor St. Cornelius ⟶ Borgharen.
- In een theca is een botreliek van Cornelius gevat, waaromheen de tekst: 'S. Cornelius P.M.' staat. De neobarokke reliekhouder (39 cm hoog) waarin de theca kan worden geëxposeerd, is van gedreven plaatzilver met een houten kern en stamt uit de eerste helft van de 19e eeuw.
- Een houten, neogotisch, gepolychromeerd beeld (ca. 75 cm hoog) toont Cornelius in pauselijk gewaad met tiara en patriarchaal kruis, dat hij in zijn rechterhand houdt. In zijn linkerhand houdt hij een hoorn. Aan Cornelius' voeten ligt een rund. Tijdens het octaaf staat dit beeld op het Sint-Jozefaltaar in de rechterzijbeuk van de kerk; gedurende de rest van het jaar staat het in de sacristie.
- Een gepolychromeerd Corneliusbeeld (ca. 150 cm hoog; 20e-eeuws) staat op een hardstenen sokkel tegen de pijler ter linkerzijde in het middenschip. Cornelius is afgebeeld als paus met tiara en in zijn rechterhand een patriarchaal kruis. In zijn rechterhand houdt hij een hoorn. Aan zijn voeten ligt een rund.
↑ top
Verering - Rector (vanaf 1933 pastoor) Rosier introduceerde de Corneliusdevotie in Oost-Maarland. Hij zag elk jaar grote groepen eigen parochianen en gelovigen uit de omliggende plaatsen naar ⟶ Borgharen trekken om daar Cornelius te vereren. Hij kwam op het idee deze stroom af te takken en naar zijn eigen kerk te leiden. Sedertdien bezochten velen uit Eijsden, Gronsveld, Sint-Geertruid, Heugem, Rijckholt en de Belgische Voerstreek op 16 september Oost-Maarland om er Cornelius te vereren. Men kwam individueel of biddend in groepsverband naar de kerk. Op die dag waren de kerkelijke diensten als op zondag. Het kleine Corneliusbeeld werd, omgeven door bloemen en kaarsen, op het koor geplaatst. Na afloop van de mis werd met de reliek de zegen gegeven en was er gelegenheid de reliek te vereren door deze te kussen. In de kerk werd een speciaal 'Corneliuslied' gezongen, maar de tekst hiervan is verloren gegaan. Er was ook Corneliusbrood en -water verkrijgbaar. In 1956 werd vermeld dat de Corneliusverering 'de laatste tijd' in Oost-Maarland weer opleefde.
- In 1998 was het vooral druk op de beide zondagen in het octaaf. 's Middags was er van 14.00 tot 18.00 uur elk uur zegening met de relikwie. Het reliekvereren is omstreeks 1965 afgeschaft. Bezoekers kunnen wel individueel met de reliek gezegend worden. Vooral op de woensdag- en zaterdagmiddag kwamen veel ouders om de kinderen te laten zegenen. Gedurende het octaaf stond het kleine Corneliusbeeld temidden van bloemdecoraties op het St. Jozefaltaar in de rechter zijbeuk van de kerk. Behalve uit de eigen parochie kwamen bedevaartgangers nog steeds uit Eijsden, Gronsveld, Heugem, Rijckholt, Sint-Geertruid en de Voerstreek. Het aantal bezoekers van buiten de parochie beliep enige honderden.
- Na de clustering van Oost-Maarland met andere parochies in 2019, zo deelde pastoor Verheggen in 2020 mee, is de Corneliusdevotie tot een einde gekomen.
↑ top
Materiële cultuur Devotionalia
- Medaille: ovale, witmetalen medaille. De medaille toont aan de ene zijde Cornelius als paus met een tiara op zijn hoofd met het randschrift: 'H. Cornelius, bid voor ons'. Aan de andere kant zijn een hoorn met daarboven een lauwerkrans en palmtak afgebeeld.


↑ top
Bronnen en literatuur Archivalia: Roermond, bisdomarchief: 'Inventaris van het kerkelijk kunstbezit van de parochie H. Jozef te Oost-Maarland' (1976).
Literatuur: [Cornelius], in: Limburgs Dagblad, 18 september 1956, vermelding Oost-Maarland; Jan Hartmann, 'De bouw van de kerk van Oost-Maarland', in: Uit Eijsdens verleden, (1988) nr. 43, p. 4-13.
Overige bronnen: KDC BiN-dossier Oost-Maarland; mondelinge informatie in 1998 van pastoor M.E.J. Starmans en P.H.B. Pinckaers, beiden uit Oost-Maarland.

↑ top
  naar het KDC, voor aanvullingen en commentaar.