Rucphen, H. Blasius

Cultusobject: H. Blasius Open Street Maps
Datum: 3 februari (+ octaaf)
Periode: Na 1903 - ca. 1965
Religieuze context: Christelijk
Locatie: Parochiekerk van St. Martinus
Adres: St. Martinusstraat 5, 4715 CB Rucphen
Gemeente: Rucphen
Provincie: Noord-Brabant
Bisdom: Breda
Samenvatting: Tot circa 1965 bestond er een regionale, West-Brabantse bedevaart naar Rucphen, waar St. Blasius in het bijzonder werd vereerd als patroon tegen keelziekten en huiduitslag. Mogelijk is de bedevaart reeds ontstaan in de 18e eeuw.
Auteur: Ad Schrauwen
Illustraties:
Topografie - De eerste vermelding van een kapel in Rucphen dateert uit 1432. In 1442 werd Rucphen een zelfstandige parochie (quarta capella). Korte tijd later werd met de bouw van de parochiekerk begonnen. De 15e-eeuwse Martinuskerk ging, nadat zij in 1648 in handen van de protestanten was gekomen, in 1684 in vlammen op. De protestanten bouwden op die plaats een klein kerkgebouw, dat de katholieken in 1808 in bezit kregen, waarna zij op die plaats een nieuwe kerk hebben gebouwd.
- In 1933 werd een nieuwe parochiekerk gebouwd (architect J. Berben) met een aparte Blasiuskapel. Deze kapel is anno 1996 niet langer als zodanig in gebruik.
↑ top
Cultusobject - Zie voor St. Blasius ⟶ Breda.
- Een artikel in de regionale krant De Grondwet van 4 februari 1930 maakt melding van een reliek van de H. Blasius, die in 1737 is geauthentificeerd.
- Op 29 januari 1928 werd een nieuw, ongeveer 1,60 meter hoog beeld van de H. Blasius gewijd. Over een eventuele voorganger van dit beeld is niets bekend. Anno 1996 bevindt zich voor in de kerk een 'Blasiusaltaar', waarop het in 1928 verworven beeld is geplaatst.
↑ top
Verering - St. Blasius werd al in de 18e eeuw te Rucphen vereerd. Dit kan worden opgemaakt uit de verkrijging van een reliek in de eerste helft van de 18e eeuw en uit de verlening van een aflaat van veertig dagen door de bisschop van Antwerpen op 22 augustus 1760. Verdere gegevens uit die tijd zijn echter niet bekend.
- Uit de 19e eeuw zijn in het geheel geen aanwijzingen voor een verering of bedevaart overgeleverd. Aan het begin van de 20e eeuw, op 13 oktober 1903, werd door Petrus Leijten, bisschop van Breda, de Broederschap van de H. Blasius opgericht. Bij die gelegenheid verleende de bisschop een aflaat van veertig dagen; paus Pius X schonk bovendien een volle af-laat, te verdienen op 3 februari en tijdens het octaaf. Voor de leden van het broederschap moest iedere eerste woensdag van de maand een gezongen mis worden opgedragen.
- 'Het feest van den H. Blasius en het octaaf werden op bijzondere wijze gevierd en het aantal vreemdelingen was die dagen aanmerkelijk groter dan andere jaren', meldde de pastoor in 1928 in zijn memoriaalboek. In 1930 was de verering voor de H. Blasius zo toegenomen dat de pastoor besloot alle dagen van het octaaf twee missen te lezen en op woensdag en donderdag een lof met preek te houden. Aan het begin van de jaren dertig bleek de kerk te klein om alle vereerders te plaatsen. De eigen parochianen werd verzocht hun zitplaatsen af te staan aan de pelgrims van buiten Rucphen. Deze kwamen voornamelijk uit West-Brabant. Na de bouw van een nieuwe kerk in 1933 was het probleem van het ruimtegebrek opgelost. In 1937 verleende het gemeentebestuur toestemming aan alle plaatselijke winkeliers om hun winkels op zondag 4 februari van 8.00 tot 20.00 uur open te houden. Omstreeks 1940 was de Rucphense Blasiusbedevaart een begrip in Schijf.
- Begin jaren zestig is aan de grote belangstelling voor de H. Blasius van buiten Rucphen een einde gekomen. Anno 1996 is de belangstelling vrijwel geheel lokaal, slechts uit de nabijgelegen parochies van Schijf en Sprundel komen nog externe vereerders. Jaarlijks wordt er nog de Blasiuszegen met gekruiste kaarsen gegeven.
↑ top
Materiële cultuur - Devotiemedailles (dezelfde als in ⟶ Stuivezand en ⟶ Woensdrecht).

↑ top
Bronnen en literatuur Archivalia: Rucphen, gemeentearchief: parochiearchief Sint Martinus.
Literatuur: J.B. Krüger, Kerkelijke geschiedenis van het bisdom van Breda, dl. 4 (Roosendaal: Van Leeuwen, 1878) p. 208-215; Jan Kalf, De monumenten van geschiedenis en kunst in de provincie Noordbrabant. Eerste stuk: de monumenten in de voormalige Baronie van Breda (Utrecht: A. Oosthoek, 1912) p. 326-328; G.C.A. Juten, De parochiën in het bisdom Breda, dl. 1. Dekenaat Bergen op Zoom (Bergen op Zoom: Juten, 1925) p. 1-26, geen enkele vermelding van een Blasiusverering; C. Priem & A. Schrauwen, Parochiekroniek bij gelegenheid van het 50-jarig kerkjubileum 1983 (Rucphen: Kerkbestuur van de St. Martinusparochie te Rucphen, 1983); Dagobert Gooren, 'De verering van Sint Blasius in West-Brabant', in: Brabants heem 12 (1960) p. 86-89.
Overige bronnen: Meertens Instituut BiN dossier Rucphen-Blasius; Meertens Instituut volkskundige vragenlijst 64a (1993); Collectie 'H. Blasius' van A.J. Bomans, opgenomen in BiN-dossier (acquisitie 2012).

↑ top
  naar het KDC, voor aanvullingen en commentaar.