Steijl, H. Arnold Janssen

Cultusobject: H. Arnold Janssen Open Street Maps
Datum: 15 januari; 5 november; gehele jaar
Periode: 1909 - heden
Religieuze context: Christelijk
Locatie: 'Benedenkerk' (kapel) Missiehuis St. Michaël
Adres: St. Michaëlstraat 7, 5935 BL Steijl (tevens Arnold Janssen-Secretariaat
Gemeente: Tegelen
Provincie: Limburg
Bisdom: Roermond
Samenvatting:

In de benedenkerk van het missiehuis St. Michaël te Steijl ligt de zalige pater Arnold Janssen (1837-1909) begraven, die drie religieuze gemeenschappen stichtte: het Gezelschap van het Goddelijk Woord (Societas Verbi Divini of svd), een gemeenschap van mannelijke religieuzen, en twee zustercongregaties, de 'missiezusters van Steyl' (SpSS) en de 'aanbiddingszusters van Steyl' (SSpSap). Janssen geldt als een van de pioniers van de katholieke missionaire beweging en werd in 1975 zalig en in 2003 heilig verklaard. Zijn graf wordt veelvuldig bezocht door de leden en sympathisanten van de drie door hem gestichte congregaties. 
Zie ook: www.steyler.eu
Auteur: Gian Ackermans
Illustraties:
Topografie - Het graf van Arnold Janssen bevindt zich sinds 1975 in de kapel van het missiehuis St. Michaël te Steijl bij Tegelen, ongeveer vijf kilometer van de Duitse grens. Het dorpje Steijl telt drie grote kloostercomplexen en wordt daarom wel het 'kloosterdorp' genoemd. Het missiehuis, dat tegenwoordig bewoond wordt door ongeveer 70 leden van de SVD en enkele missiezusters, ligt aan de Maas bij het veer naar Baarlo. Het missiehuis, dat aan de St. Michaëlstraat een lengte heeft van 109 meter, kwam grotendeels in de periode 1875-1888 in fasen tot stand en is wat het exterieur betreft sinds de dagen van Janssen nauwelijks veranderd. Naast het missiehuis ligt een botanische tuin, genoemd naar de inrichter pater Jochum s.v.d., de Jochumhof.
- De neogotische kapel met haar twee slanke torens werd als 'Doppelkirche' gebouwd (boven- en benedenkerk), aangezien de afstand tot de Maas te gering was voor een kerkruimte die de vele bewoners van het missiehuis kon bevatten. De bovenkerk werd gebouwd in de jaren 1881-1884 naar tekeningen van de uit Wezel afkomstige architect Vogt, maar mede op aanwijzingen van Janssen zelf. Zo liet hij de vensters boven het hoogaltaar verwijzen naar de vijf continenten, die hij als het werkterrein van zijn gemeenschap beschouwde. De bovenkerk is vandaag alleen via het missiehuis toegankelijk en wordt sinds 1969, toen het pensionaat gesloten werd, nauwelijks meer gebruikt. In Lomé (Togo) staat een nagenoeg exacte kopie van deze bovenkerk.
- De gelijkvloerse en lage benedenkerk is in 1972 ingrijpend gerestaureerd en gemoderniseerd door de architect Will Horsten uit Kevelaer. Zij wordt voor de dagelijkse liturgie gebruikt door de bewoners en bezoekers van het missiehuis. Een groot spitsboogvenster in de westgevel (Maaszijde) met in kunsthars gevatte stenen van gekleurd glas verlicht de ruimte waar de bronzen sarcofaag van Arnold Janssen staat. Deze tombe staat op drie draagstukken waaruit planten groeien, welke de drie door Janssen gestichte religieuze gemeenschappen symboliseren. De reliëfs op de zijden van de sarcofaag verwijzen naar de Drievuldigheid, het hart van Jezus, de Geest en de incarnatie. Op de dekplaat van de tombe staan Janssens naam, levensjaren en de woorden: Pater (vader), Dux (leider), Fundator (stichter).
- Aan de noordzijde van de benedenkerk ligt een klein devotiekapelletje met een portretbuste van Arnold Janssen.
- Aan de overzijde van de St. Michaëlstraat bevindt zich het missiemuseum van Steijl, waarvan vooral het oude gedeelte met zijn 'bevroren' oude faunaopstelling museologische faam geniet. Achter het museum ligt het klooster St. Gregor, dat nu vooral voor de huisvesting van bejaarde SVD-ers dient. Hier had Janssen vanaf 1905 zijn werkvertrek en is hij ook overleden. Janssens sterfkamer was nadien geruime tijd als kapel ingericht. Men toont er Janssens bezittingen, zoals zijn brevier, aktentas en de op zijn aanwijzing vervaardigde bed- en schrijfbladcombinatie. Talrijke foto's en documenten met handgeschreven toelichtingen verschaffen een indruk van het leven en de betekenis van Janssen. Voor gasten ligt een boek gereed waarin zij hun naam en indrukken noteren. Boven zijn sterfbed is een zwart-marmeren plaat aangebracht, waarop Janssens overlijden ter plaatse wordt gememoreerd. In het verleden was het interieur van de kamer voor grotere pelgrimsgroepen zichtbaar via twee grote ramen aan de achterzijde van St. Gregor.
- Op het pleintje voor het museum staat een groot beeld van Jezus als de Zaaier, dat in 1928 door de bevolking van Steijl aan de congregatie werd aangeboden bij haar 50-jarig bestaan. Op de sokkel toont een reliëf Arnold Janssen die twee (mannelijke) missionarissen uitzendt.
- De ruimte in het missiehuis welke Janssen van 1878-1905 als werkkamer gebruikte, is sinds 1911 als kapel ingericht. De voormalige drukkerij van het missiehuis is nu ingericht als aula, onder meer voor de ontvangst van groepen bezoekers. Informatiepanelen bieden een overzicht van de geschiedenis van de congregatie en haar huidige verspreiding en werkzaamheden.
- Steijl kent een Arnold Janssenstraat. In Wahlwiller bij Wittem staat een Arnold Janssenklooster van de zusters SpSS.
- Ofschoon de verering van Arnold Janssen zich in Steijl concentreert, brengen zijn vereerders ook bezoeken aan de plaatsen in Duitsland waar hij geleefd heeft, zo bijvoorbeeld aan zijn geboortehuis in Goch, waar een Arnold Janssen-parochie bestaat. Wereldwijd zijn inmiddels zes parochies naar hem vernoemd.
↑ top
Cultusobject - Arnold Janssen werd geboren op 5 november 1837 in het Duitse Goch (Niederrhein) als zoon van de landbouwer en voerman Gerhard Johannes Janssen en Anna Katharina Wellesen. Hij werd nagenoeg tweetalig (Duits en Nederlands) opgevoed. Hij studeerde natuur- en wiskunde, later ook theologie te Münster en werd op 15 augustus 1861 priester gewijd voor het bisdom Münster. In 1869 werd hij directeur van het Apostolaat des Gebeds in datzelfde diocees. Nadat hij tijdens de Kulturkampf uit zijn ambt als conrector van een middelbare school te Bocholt was ontslagen, stichtte hij in 1874 het missietijdschrift 'Kleiner Herz-Jesu-Bote'.
- Een ontmoeting met de apostolische prefect van Hongkong, mgr. Timoleone Raimondi, versterkte zijn belangstelling voor de missie en de wetenschappelijke vorming van missionarissen en deed hem het plan opvatten voor de oprichting van een studiehuis voor missionarissen. Omdat een dergelijke stichting in Duitsland ten tijde van de Kulturkampf niet mogelijk was, kocht hij in augustus 1875 de herberg van Klaas Ronck te Steijl. Daar werd op 8 september 1875 het Gezelschap van het Goddelijk Woord gesticht. Het Goddelijk Woord verwijst naar Jezus Christus, het mensgeworden Woord uit de proloog van het Johannesevangelie. Er werd een aanvang gemaakt met de bouw van het missiehuis (internaat en opleidingshuis voor missionarissen), dat op 8 september 1877 werd ingewijd. Reeds in 1879 vertrokken de eerste missionarissen naar China.
- Behalve voor de SVD legde pater Arnold Janssen ook de grondslag voor twee gemeenschappen van vrouwelijke religieuzen: de dienaressen van de H. Geest (een apostolische congregatie, die doorgaans worden aangeduid als de missiezusters van Steijl) en de dienaressen van de H. Geest van de eeuwigdurende aanbidding (een contemplatieve congregatie). Beide gemeenschappen hebben zich overigens pas na Janssens dood tot zelfstandigheid ontwikkeld. Janssen maakte zich sterk voor de verdieping van de godsdienstzin van priesters en leken in Europa via de organisatie van retraites, die onder meer in het missiehuis te Steijl werden aangeboden. Tenslotte heeft Janssen baanbrekend werk geleverd op het terrein van het persapostolaat door de oprichting van diverse populaire en wetenschappelijke periodieken, die in de eigen drukkerijen van de congregatie van de persen rolden.
- Janssen bleef tot zijn dood algemeen overste van de SVD. Hij overleed op 15 januari 1909. Zijn lijfspreuk luidde: 'Es lebe der heilige dreieinige Gott in unseren Herzen und in den Herzen aller Menschen'. Arnold Janssen werd bijgezet in de kerkhofkapel op het in 1895 ingezegende kloosterkerkhof, dat zich achter de drukkerij bevindt.
- Nadat Janssen in 1975 was zalig verklaard, werd hij op 5 oktober 2003 door paus Johannes Paulus II heilig verklaard.
↑ top
Verering - Het overlijden van Janssen trok in katholieke kringen internationaal veel aandacht. Sommigen van zijn medebroeders wisten kort na zijn dood relikwieën te verwerven (haren, stof van toog, stola of sterfhemd). Het bidprentje bij zijn overlijden, dat een eerste samenvattende levensschets bevatte, werd in een oplage van 40.000 verspreid. In de tijdschriften van de SVD verscheen een necrologie. Janssens graf werd regelmatig bezocht vanuit de omliggende dorpen en reeds in 1910 werden in Steijl gebedsverhoringen op zijn voorspraak gemeld.
- De voormalige werkkamer van Janssen in het Missiehuis werd in 1910 uitgebreid en als oratorium voor de paters ingericht. In 1918 werd de sterfkamer als gebedsruimte ingericht, maar bleef tevens nog geruime tijd als eetkamer in gebruik. Op 14 januari 1932 werd deze ruimte als kapel ingezegend en aanvankelijk bestemd voor eeuwigdurende aanbidding van het Sacrament door oude missionarissen.
- Ten tijde van het verschijnen van de eerste grote biografie (1919) van de hand van Hermann Fischer (1867-1945), die van grote invloed is geweest op de beeldvorming rond de stichter, kreeg de SVD allengs een sterker internationaal karakter. Via publicaties trachtte men jonge mannen en vrouwen uit diverse taalgebieden voor de door Janssen gestichte congregaties te interesseren. De congregatie kon haar stichter vooral onder de aandacht van een groot publiek brengen via haar succesvolle tijdschriften. Zo had de St. Michaëlskalender, een familie-almanak (sinds 1880), in 1900 een half miljoen afnemers.
- In juli 1924 gaven de oversten van de SVD de eerste impuls voor de verering van Arnold Janssen op grotere schaal. In september van datzelfde jaar werd voor het eerst - zowel binnen als buiten de Steijler congregaties - een gebed verspreid ten bate van de zaligverklaring.
- Bij gelegenheid van het vijftigjarig bestaan van de congregatie trok de belangstelling voor Arnold Janssen en zijn stichtingen sterk aan. De bewoners van het missiehuis leidden de bezoekers rond door het Missiehuis en begeleidden hen naar Janssens graf.
- Medebroeders plachten bij zwaarwegende beslissingen een bezoek te brengen aan het graf en schreven achteraf de goede uitkomst van hun beslissingen toe aan zijn hulp. De grafkapel van Arnold Janssen was weliswaar zichtbaar vanuit het klooster van de missiezusters, maar dezen hadden op grond van voor vrouwelijke religieuzen geldende uitgaansregelingen slechts enkele malen per jaar toegang tot het kerkhof van het Missiehuis.
- Het zesde generaal kapittel van de SVD (1932) besloot stappen te ondernemen voor de opening van het zaligverklaringsproces. Op 15 januari 1935 - Janssens sterfdag - werd het diocesaan informatief proces geopend dat op 10 september 1938 weer werd afgesloten. Onder invloed van dit proces kwamen in de beeldvorming rond Janssen idealiserende tendensen naar voren. Uit oudere getuigenissen, waarin zulke tendensen afwezig zijn, blijkt dat hij onder de leden van de door hem gestichte gemeenschappen weliswaar algemene achting genoot, maar niet ieders sympathie.
- In 1934 werden noveenboekjes in een oplage van 200.000 exemplaren verspreid met gebeden van Janssen en gebeden voor zijn zaligverklaring. Het aantal gebedsverhoringen steeg in de volgende jaren aanzienlijk. In 1937 werden aan enkele gebeden van Janssen, zoals zijn 'vor dem Lichte des Wortes und dem Geiste der Gnade' door de H. Stoel aflaten verbonden. Op 10 juli 1942 verscheen het decreet van de Ritencongregatie, waarin de inleiding van het apostolisch proces werd vastgesteld. Dit proces begon op 5 november 1943.
- Met het oog op het zaligverklaringsproces werd het Arnold Janssen Sekretariaat in het leven geroepen, dat sindsdien vanuit Steijl de verering van de stichter propageert en tevens zorg draagt voor de coördinatie van pelgrimsactiviteiten te Steijl. Op aanvraag worden brochures, ansichtkaarten, noveenboekjes e.d. gratis toegezonden.
- De eerste opgraving van Janssens stoffelijke resten werd op 23 november 1945 ondernomen met het oog op het zaligverklaringsproces. De oversten van de SVD hebben sindsdien in officiële toespraken (bij kapittels) en in rondzendbrieven telkens gewezen op de geest van gebed, die in het leven en in de geschriften van de stichter aan de dag was getreden. Op 10 mei 1973 werd in het kader van het zaligverklaringsproces het decreet over de heldhaftigheid van de deugden van Arnold Janssen publiek gemaakt. Op Wereldmissie-Zondag, 19 oktober 1975, werd Arnold Janssen tenslotte zalig verklaard, samen met een van de eerste door hem naar China uitgezonden missionarissen, Joseph Freinademetz uit Tirol. Op 29 september van datzelfde jaar werden de stoffelijke resten van Arnold Janssen naar de benedenkerk van het missiehuis overgebracht. Op 15 januari, de sterf- en feestdag van Arnold Janssen, wordt in de huizen van de Steijler congregaties de Arnold Janssen-mis opgedragen.
- Tijdens het leven van Arnold Janssen was het bestuur van de drie congregaties feitelijk in zijn handen. Na zijn dood hebben de beide zustercongregaties allengs meer bestuurlijke zelfstandigheid verworven. Dit heeft het saamhorigheidsgevoel van de leden van de Steijler gemeenschappen echter niet aangetast. Zo werd bijvoorbeeld de zaligverklaring in 1975 in het missiehuis in Steijl door de generale oversten van de drie congregaties gevierd.
- Niet alleen de bestuurlijke ontwikkeling van de drie Steijler congregaties, maar ook hun spirituele profiel is in de beginjaren sterk door Arnold Janssen bepaald. Inmiddels worden sommige aspecten van zijn vroomheid, bijvoorbeeld zijn ijver voor de cumulatie van gebeden, als gedateerd aangemerkt en derhalve gerelativeerd. Tegenwoordig wordt hij vooral als man van diep geloof en als missionaire vernieuwer voorgesteld.
- In 1998 telde de SVD in 63 landen ruim 5.800 leden, novicen inbegrepen. De drie Steijler congregaties telden in 1998 gezamenlijk ruim 10.000 leden. De Nederlands-Belgische provincie is inmiddels tot ongeveer 200 leden geslonken. Vele leden van de drie gemeenschappen, met name van de SVD, brengen ooit een bezoek aan Steijl. Sinds de zaligverklaring is binnen de Steijler congregaties de aandacht voor de stichter gegroeid. In Steijl werd in de jaren tachtig het Arnold Janssen Spirituality Center gevestigd, waaraan drie paters SVD en drie zusters SpSS full-time verbonden zijn. Dit centrum is vooral gericht op de verdieping van de spiritualiteit in de geest van Arnold Janssen en coördineert daartoe vormingsprogramma's ten behoeve van de leden van de congregaties. De uitvoering van deze programma's berust bij zogeheten spiritualiteitsteams in de provincies, waarvan er ook één te Steijl werkzaam is. In Steijl worden de deelnemers van het tertiaatsprogramma ('derde noviciaat', na vijftien à twintig jaar professie) gedurende enkele weken begeleid aan het begin of het eind van een meermaandelijks vormingsprogramma. De confrontatie ter plaatse met de oorsprongsplaats en de spirituele wortels van de eigen gemeenschap is voor de deelnemers vaak een hoogtepunt van hun tertiaat.
- In de jaren negentig van de 20e eeuw ontving het missiehuis jaarlijks ongeveer 3.000 pelgrims van buiten de congregatie, waarvan een groot gedeelte in groepen (ca. 50 per jaar). Het missiemuseum trekt jaarlijks ongeveer 25.000 bezoekers, waarvan velen ook een bezoek brengen aan de kerk van het missiehuis en aan Janssens sarcofaag.
- In de jaren tachtig werden vanuit Steijl driemaal per jaar Duitstalige brochures over Arnold Janssen en de congregatie verspreid in een oplage van 7.000. Naar aanleiding van deze brochures ontving de redacteur vele brieven met verzoeken om raad of gebed. De reeks is inmiddels na 36 afleveringen gestopt, maar nog steeds bereiken het missiehuis jaarlijks honderden verzoeken om gebed.
- In het verleden bood het missiehuis onderdak aan vele retraitanten, tegenwoordig vooral deelnemers aan geloofscursussen (bijvoorbeeld schoolverlaters), die tijdens hun verblijf ook het graf van Arnold Janssen bezoeken. Hetzelfde geldt voor de deelnemers aan de vaak meerdaagse vormingsprogramma's in het H. Hartklooster van de missiezusters van Steijl.
- De pelgrims zijn overwegend uit Duitsland afkomstig. Vanuit Goch en omgeving, de geboorteplaats van Janssen, trekken jaarlijkse verschillende groepen naar Steijl. Naar schatting komt een kwart uit Nederland. Onder deze bedevaartgangers zijn tegenwoordig ouderen en vrouwen in de meerderheid. Vrijwel allen hebben een katholieke achtergrond. Dat laatste geldt uiteraard voor de zelateurs en zelatricen, die de verspreiding van de tijdschriften trachten te bevorderen. Een uitgesproken religieuze motivatie bestaat bij de leden van de 'Missionarische Heilig Geist-Gemeinschaft', een aan de dienaressen of missiezusters van de H. Geest gelieerde lekenbeweging die regelmatig een bezoek aan Steijl brengen. Wanneer dagjesmensen een bezoek brengen aan het missiehuis wordt eerst een diapresentatie vertoond over het leven en de inspiratie van Arnold Janssen en de geschiedenis en de werkzaamheden van de door hem gestichte gemeenschappen. Dan volgt een rondleiding door een deel van het missiehuis, waarbij ook het graf van Arnold Janssen wordt bezocht.
- De relatie van de congregatie met de lokale bevolking is verstevigd doordat de drukkerij en het missiehuis, waar in het verleden overwegend leden van de SVD werkzaam waren, nu in toenemende mate aangewezen zijn op lekenpersoneel, dat vooral afkomstig is uit Steijl en omgeving. Janssens sarcofaag in de benedenkerk is bekostigd uit bijdragen van de lokale bevolking.
- Publicaties over Janssen door de leden van zijn gemeenschappen zijn sterk sympathiserend. In de laatste decennia heeft een nogal triomfalistische en hagiografische benadering plaatsgemaakt voor een meer gedistantieerde, die het tijdgebonden karakter van zijn spiritualiteit onderkent. De bronnenstudies en de biografie van Bornemann (1969) beantwoorden aan wetenschappelijke maatstaven.
↑ top
Materiële cultuur Alle bekende artistieke verbeeldingen, die overwegend van de hand zijn van leden van de Steyler congregaties, geven Janssen weer als bejaarde man, terwijl er meerdere foto's van hem op middelbare leeftijd bestaan.
- Olieverfschilderijen: 1 portret op bidstoel in superplie door br. Lucas Kolzem s.v.d. (in sterfkamer in St. Gregor te Steyl); 2 portret van Janssen zittend aan zijn bureau door br. Lucas Kolzem s.v.d., met op de achtergrond een wereldkaart en het klooster van de Missiezusters te Steyl. Op het bureau ligt ondermeer het jubileumboek van 1900 door Herman Auf der Heide; 3 een vrijwel identiek schilderij van de hand van Kolzem met het Missiehuis St. Michaël op de achtergrond is tijdens de Tweede Wereldoorlog te Steyl verloren gegaan; 4 portret door Walach (1925): Janssen in gebed tot Maria, (nu in Missiehuis te Rybnik te Polen); 5 portret door Karl M. May (nu in St. Gabriel in Mödling); 6 portret door z. Bernwardina Tschöpe (overl. 1957) (nu in het Provinzhaus van de Niederdeutsche provincie der zusters SpSS te Wickede-Wimbern); 7 portret door Paul Becker, [nu in SVD-huis te Bottrop]; 8 portret door Albertus Grüter (1940) (nu in Missiehuis te Steyl); 9 portret door z. Alacoque (Constanze) Berenz (1875-1953): Janssen verlicht door H. Geest; 10 portret door Abert Gottwald: Janssen in soutane met grote crucifix (1954); 11 portret door Paco Gorospe (ca. 1980); 12 portret door z. Ancilla Sigmund, Rome [nu in Altenheim St. Hildegard te Oberdischingen]; 13 portret door Willi Schmütz (voorheen Missionshaus St. Joseph, Geilenkirchen; nu Arnold Janssen secretariaat in Missiehuis, Steyl); 14 portret door Peter Hirsch (1967): Janssen in soutane (nu in Piuskolleg, München); 15 portret naar foto uit 1900 (nu in Missionshaus Heiligkreuz te Nysa); 16 portret (110 x 190 cm, kopie: 386 x 256 cm) door Alfovino Missori (ca. 1975): Janssen in soutane met wereldkaart op schoot en de samen met hem zaligverklaarde China-missionaris Freinademetz in Chinese missionaris-dracht, zittend respectievelijk staand, beiden verlicht door de H. Geest. Dit portret werd ook vanaf de loggia van de St. Pieter te Rome getoond tijdens de viering van de zaligverklaring; 17 portret (1986) door Luis Irsara (gb. 1923); 18 portret (1987) door Franz Nurak, Indonesië.
- Tekeningen: 1 portret door p. Josef Büttgens (1879-1959), die ook een inmiddels verloren gegaan fresco-medaillon vervaardigde in de kapittelzaal van het missiehuis St. Gabriel te Mödling; 2 tekening door Mario Antonio Barberis (1932): Janssen biddend op bidstoel (nu in Rome, Collegio Verbo Divino); 3 tekening (1937) door Nobert Haverkamp (1921-1944): Janssen als priester; 4 tekening door Speybroeck (1938): Janssen met wapens van de Steyler congregaties; 5 tekening door p. Paul Becker (1938) (nu in Missionshaus St. Gabriel in Mödling); 6 tekening door Giulio di Girolamo (1943?); 7 tekening door Editha Pillarz (nu in Wimbern); 8 houtskooltekening door Friedrich Müller (ca. 1935): Janssen met Kind tijdens kerstnachtprocessie; 9 houtskooltekening door Friedrich Müller: Janssen als celebrant tijdens consecratie; 10 houtskooltekening door Albert Gottwald (1952).
- Bustes: 1 buste door Josef Büttgens (1927) (nu in Düsseldorf); 2 buste in brons door Yrsa van Leistner, [nu in St. Augustin, Wendel]; 3 buste in steen (Missiehuis Rafael Calzada, Argentinië); beeld (H. Geest-basiliek in Buenos Aires, Argentinië).
- Houtsnijwerk: 1 houtsnijwerk in kerkbanken door Alois Ohrmeyer (1938) in St. Ludgerkirche in Moers-Kapellen: portret van Janssen; 2 houtsnijwerk door Richard Kostner, Zuid-Tirol (1990), [nu in St. Gregor te Steyl]; 3 houtsnijwerk door Geraldo von Rodenfeld (1959): Janssen met op achtergrond het Missiehuis te Steyl [nu in Missiehuis te Steyl]; 4 houtsnijwerk door Hans Huber (1984) (nu in H. Geestklooster te Steyl);
Diversen: 1 beeldhouwwerk door Krautwald (na 1950), geplaatst bij bij Missionshaus St. Arnold te Neuenkirchen; 2 bronzen munt door Yrsa von Leistner vervaardigd bij gelegenheid van de zaligverklaring (1975); 3 mozaïek door broeder Bernhard Fembek (gb. 1923), later verplaatst naar het Missionshaus St. Gabriel te Mödling; 4 standbeeld (1925), de Zaaier of Verbum Dei-Denkmal, op het voorplein van het missiemuseum te Steyl; 5 devotiemedailles met het hoofd van Janssen en achterzijde blank en in verschillende talen de naam van de pater ⊘1,5 cm.

Devotioneel drukwerk
Het was niet mogelijk de vele prentjes en drukwerken die door de eigen drukkerij van de congregatie in de loop der jaren zijn uitgegeven te achterhalen en te beschrijven, de onderstaande lijst omvat daarom maar een deel daarvan.
- Noveenboekjes: 1 Novene om de Zaligverklaring te verkrijgen van den Dienaar Gods P. Arnold Janssen, Stichter van het Gezelschap van het Goddelijk Woord (Uden: Missiehuis, 1933; impr. 15 juli 1933) met biografie, portret en verzoek om gebedsverhoringen te berichten; 2 Neuntägiges Gebet zu Ehren der seiligen Steyler Missionare Arnold Janssen en Josef Freinademetz, ongepag. 21 pag. (impr. 5 mei 1975) met op achterzijde: Für die Freunde und Förderer des Steyler Missionswerkes; 3 Neun-Tage Andacht im Geiste Arnolds Janssen, 34 p. (Steyl: Druckerei des Missionshauses, ca. 1985).
- Brochures: 1 Künder des Wortes. Periodische Kleinschrift für Arnold Janssen-Verehrer, brochurereeks, 36 stuks (Steyl: Druckerei des Missionshauses, ca. 1980-1992; 15 p.) met biografie, informatie over spiritualiteit van Arnold Janssen en gebedsverhoringen; 2 H. Hopster & P. Langer, Arnold Janssen, ein Apostel unserer Zeit (heruitgave: Nettetal: Steyler Missionare Apostolat Zeitschriften, 1983; 36 p.); 3 Jakob Reuter, Arnold Janssen: Dein Wort ist Licht auf meinem Weg (Kevelaer: Butzon & Bercker, 1987, herdruk 1989; 34 p.); inmiddels ook in Engels, Pools en Indonesisch; 4 Im Leid mit Gott verbunden. Novene für Kranke und andere Leidgeprüfte im Geiste des seligen Arnold Janssen 19 p. (Steyl: Sekretariat Arnold Janssen, 1988); 5 Fritz Bornemann, Arnold Janssen: Schets van zijn leven en werken, vertaling van: Arnold Janssen: Grundzüge seines Werdens und Wirkens als Gründer der Steyler Missionare, een bewerkte versie van de inleiding op de Inquistio Historica die in 1971 in het kader van het zaligverklaringsproces aan de Ritencongregatie werd voorgelegd (Steyl: Druckerei des Missionshauses, 1998; 23 p.) ook in Duits, Engels, Pools en Spaans.
- Prentjes/folders/ansichtkaarten: 1 vouwfolder (8 p.; 15 x 15,5 cm): afbeeldingen van en toelichting bij Janssens sarcofaag in de benedenkerk te Steyl (rond 1980); 2 Folder (2 p.; 14 x 9 cm): op voorzijde portret, op achterzijde Viertelstundengebet van Janssen (rond 1980); 3 ansichtkaart (14,5 x 10,5 cm): mozaïek van verrezen Christus in voormalige grafkapel op het kerkhof te Steyl (ca. 1980); 4 ansichtkaart (14,5 x 10,5 cm): sarcofaag en glas-in-lood raam in benedenkerk (ca. 1985); 5 ansichtkaart (15 x 10 cm): bezienswaardigheden in Steyl, zoals missiehuis, benedenkerk met sarcofaag, missiemuseum (rond 1985); 6 vouwfolder (kleur, 10 pag.): plattegrond van drie kloosters in Steyl, geïllustreerd overzicht van geschiedenis en huidige werkzaamheden van de Steyler congregaties, Nederlands (ca. 1990); 7 vouwblad (12,5 x 7,5 cm; 4 p.) met portret door Irnara, korte biografie, enkele gebedsverhoringen, citaat uit toespraak van Angelo kardinaal Rossi op 28 november 1972, Engelstalig (ca. 1990); 8 ansichtkaart (15 x 10,4 cm) met gekalligrafeerde spreuk, bijvoorbeeld: Alles ist möglich in der Gnadenkraft des Heiligen Geistes, Arnold Janssen. In talrijke uitvoeringen, steeds Duitstalig (ca. 1990); 9 vouwblad (14 x 9 cm, 4 p.) met portret door Irnara, korte biografie, noveengebed, gebeden van Janssen voor de missie en gebed voor de heiligverklaring, Duitstalig (ca. 1995); 10 vouwblad (14 x 9 cm; 4 p.) met portret, korte biografie, noveengebed en gebeden die Janssen bij voorkeur bad (ca. 1995); 11 Arnold Janssen-Kalender (sinds 1997) met op voorzijde portret, per maand een kernachtige uitspraak.
- Bedevaartvaantje: gekleurd vaantje met daarop het missiehuis afgebeeld en de H. Michaël en de tekst 'St. Michael / Andenken an das Missionshaus St. Michael Steyl. Gehet in alle Welt und Lehret alle Völker' (ca. 29 x 38 cm; 1e helft 20e eeuw); aan de keerzijde afbeeldingen van het kindje Jezus een missiepater en Arnold Janssen.
↑ top
Bronnen en literatuur Archivalia: Rome, archief van het Generalaat van de SVD: correspondentie (ca. 5000 brieven) en nalatenschap van Arnold Janssen is zorgvuldig bewaard.
Tekstedities: De wetenschappelijke editie van zijn brieven geschiedt in de reeks Studia Misiologica Societatis Verbi Divini.; 'Rurem. Beatificationis et Canonizationis Servi Dei Arnoldi Janssen, Fundatoris Societatis Verbi Divini nec non duarum Congregationum Missionalium Servarum Spiritus Sancti de Adoratione Perpetua. Super Dubio: An signanda sit Commissio Introductionis Causae in casu et ad effectum de quo agitur', in: Acta Apostolicae Sedis 1943, p. 27-30; 'Decretum Beatificationis et Canonizationis Servi Dei Arnoldi Janssen Sacerdotis Fundatoris Societatis Verbi Divini necnon duarum Congregationum Missionalium Servarum Spiritus Sancti et Servarum Spiritus Sancti ab Adoratione Perpetua', in: Acta Apostolicae Sedis 65 (1973) p. 566-570.
Literatuur: G. Peeters, Chronologische beschrijving van Tegelen benevens aanteekeningen over Belfeld en Steijl, (Roermond: Romen, 1876; reprint Tegelen 1980) p. 67-68, over het nieuwe missiehuis; Herman Auf der Heide, Die Missionsgenossenschaft von Steyl. Eind Bild der ersten 25 Jahre ihres Bestehens. Jubilaeumgabe zum 8. September 1900 (Steyl: Missionsdruckerei, 1900); Hermann Fischer, Arnold Janssen, Gründer des Steyler Missionswerkes (Steyl: Missionsdruckerei, 1919) kreeg grote verbreiding, mede dankzij diverse vertalingen, onder meer door Frans Heines, Gods tempel zijt gij (Uden: Missiehuis St. Willibrordus, 1925); Hermann Fischer & Frans Heines, Het leven van Pater Arnold Janssen. Stichter der Missie-Congregatie van het Goddelijk Woord van Steil en van de Missiezusters 'Dienaressen van den Heiligen Geest' (Uden: Missiehuis St. Willibrordus, 1925; 2e dr. 1926; 3e dr. 1936); 'Het 50-jarig jubileumfeest te Steil', in: Dagblad Maasbode 10-09-1925; Hermann Sandkamp, Aufstellungen und Artikel für die Prozesse über den Ruf der Heiligkeit, die Tugenden und Wunder des Dieners Gottes P. Arnold Janssen des Gründers der Gesellschaft des Göttlichen Wortes (Steyl: Missionsdruckerei, 1930); Groeten uit de Missies (jan. 1934): P.A. Janssen-nummer 1909-25-1934; Sixta Kasbauer, Ein Mensch unter Gottes Meißel: Arnold Janssen, Gründer des Steyler Missionswerkes, (Steyl: Missionsdruckerei, 1937; herdr. 1959); Arnold Janssen in seinem Werk: Festschrift der Missionsschule St. Michael zum 100. Geburtstag ihres Begründers, zugleich Bericht über das 62. Lebensjahr (Steyl: Missionsdruckerei, 1937); 'Op weg naar de eer der altaren: Pater Arnold Janssen S.V.D.', in: Katholieke Illustratie 24 november 1938; Feestnummer P. Arnold Janssen 1889-1939: bij gelegenheid van de 50ste verjaardag van de stichting der Missie-Congregatie van de Dienaressen van den H. Geest 8 december 1939 (Baexem: Dienaressen van de H. Geest, 1939); 'Bericht über die Exhumierung der Gebeine unseres seligen Stifters 14.12.1945', in: Nuntius 4 (1945) p. 196-198; Th. W. J. Driessen, Geschiedenis van Tegelen (Tegelen: kring St. Plechelmus, 1952) p. 274-286; Arnold Kuyle & Mattias Tissen, Heraut van het Woord: een levensschets van dienaar Gods, stichter van de Missiecongregatie van het Goddelijk Woord (Overijse / Deurne: Boekhandel van het Missiehuis / Boekhandel St. Willibrordus, 1956), hiervan verschenen vertalingen in het Indonesisch, Portugees en Duits (1969); Paul Kuhl, 'Initia famae sanctitatis Servi Dei Arnoldi Janssen', in: Nova et Vetera (1962) p. 319-322; Albert Rohner, 'Der Selig-sprechungsprozeß des Dieners Gottes A. Janssen', in: Verbum SVD (1965) p. 219-231; Fritz Bornemann, Arnold Janssen, der Gründer der Steyler Missionswerkes, 1837-1909: ein Lebensbild nach zeitgenössischen Quellen, (Steyl: Missionsdruckerei, 1969) vooralsnog de beste, wetenschappelijke biografie; 'Stichter Tegels missiehuis; Weg vrij voor zaligverklaring pater Janssen', in: De Limburger 15 mei 1973; Fritz Bornemann, Erinnerungen an Arnold Janssen: Gründer des Steyler Missionswerkes (St. Augustin: Steyler Verlag, 1974), ook vertaald in het Engels en het Spaans; Fritz Bornemann, 'Vier Gebete um die Seligsprechung von Arnold Janssen (1924-1962), in: Nova et Vetera (1975) p. 230-233; Edmund Plazinski, Pater Arnold Janssen 1837-1908: een korte beschrijving van zijn leven en werk (Tegelen-Steyl: Missiehuis, 1975); 'Pater Janssen zalig verklaard', in: De Limburger 20 oktober 1975; Heinrich Drenkelfort, P. Arnold Janssen SVD (1837-1909) (St. Augustin: Steyler Verlag, 1975); 'Die Feier der Seligsprechung am 19.10.1975. Bericht. Das Heilige Jahr SVD', in: Analecta SVD (1975) p. 71-78; 'Bericht über die Exhumierung der sterblichen Überreste des seligen A. Janssen, Steyl 29.9.1975', in: Steyler Missionschronik (1976/1977) p. 166-167; Aloisilde Willeke SSpS, 'Reflections on the Mass Texts for the Feast of bl. Arnold Janssen and bl. Joseph Freinademetz', in: Nova et Vetera (1977) p. 149-158; Fritz Bornemann, 'Eine Andenkensammlung im Nachlass des Stifters', in: Nova et Vetera (1977) p. 164-168; Johann Kraus, 'Kirchen und Andachtsstätten in St. Michael zu Steyl', in: Otto Miss e.a., Zur Geschichte von St. Michael zu Steyl (Rome 1980); Gerard van der Heydt, Heel gewoon 'Janssen' maar buitengewoon, (Steyl: Missiehuis, 1980; herdr. 1985), hiervan verscheen Franse vertaling in 1981; J.J. Antier, De pelgrimage weer ontdekt. In het Nederlands vertaald, ingeleid en wat de Benelux betreft aangevuld door Th.G.A. Hendriksen, bisschop (Utrecht: Zaken die God raken, [1980]) p. 396-397; Het begon aan de Maas. Meer dan 100 jaar Missionarissen van Steyl (Tegelen: Drukkerij Steijl: ca. 1980); Missae Propriae Provinciae Ultraiectensis et singularum dioecesum euisdem provinciae ('s-Hertogenbosch: Vereniging voor Latijnse liturgie, 1981) p. 3; D. Pesch, Wallfahrtfänchen. Religiöse Druckgrafik (Keulen: Rheinland Verlag, 1983) p. 399-400; Jakob Reuter, Vom Geist erfaßt und gesandt. Charakterzüge des sel. Arnold Janssen (Rome 1983; herdr. 1994); Udo Haltermann, Ein Glaubender geht seinem Weg (Nettetal: Steyler, 1984) inmiddels ook vertaald in het Spaans en het Indonesisch; 'De (onbekende) heilige in ons midden, in: Informatie-bulletin Roermond 12 (1984) nr. 1, p. 30-31; '100 jaar bovenkerk Steyl. De moederkerk van alle Steyler missiekerken', in: Informatie-bulletin Roermond 12 (1984) nr. 17, p. 25-27; Frans J. Verstraelen & Jules Verstraelen, Tegelen en Steyl '44/45, Oorlogsbeleving van Noordlimburgse mensen in het laatste oorlogsjaar (Venlo: Dagblad voor Noord-Limburg 1985) p. 136-138; 'In een kleine herberg in Steyl ontkiemde baanbrekend missiewerk', in: Katholiek Nieuwsblad 17 november 1985; Dieter P.J. Wynands, Geschichte der Wallfahrten im Bistum Aachen (Aken: Einhard Verlag, 1986) p. 397-398; Renaat van der Linden, Bedevaartvaantjes. Volksdevotie rond 200 heiligen op 1000 vaantjes (Brugge: Tabor, 1986) p. 131, 224-225; F.J. Eilers & H. Helf, Er säte Gottes Wort. Arnold Janssen: Bilder und Dokumente aus seinem Leben (Nettetal: Steyler Verlag, 1987); Hermann Gräf, 'Die Messfeier am Feste des sel. Arnold Janssen', in: Verbum SVD (1988) p. 79-90; C. Pape & P. Sessolo, 'Società del Divin Verbo', in: Dizionario degli Istituti di Perfezione, dl. 8 (1988) p. 1601-1608; Jakob Reuter, Das Schrifttum über Arnold Janssen und Josef Freinademetz (Rome 1990), dit is een goed overzicht van de omvangrijke bibliografie van en over Arnold Janssen; Rita Müllejans, Klöster im Kulturkampf. Die Ansiedlung katholischer Orden und Kongregationen aus dem Rheinland und ihre Klosterbauten im belgisch-niederländischen Grenzraum infolge des preußischen Kulturkampfes (Aken: Einhard Verlag, 1992) p. 185-211, over de architectuur van missiehuis en kerk; F. Ewertz. Allein Gottes hl. Wille. Worte des sel. Arnold Janssen für alle Tage des Jahres (Steyl: Sekretariat Arnold Janssen, 1992) ook vertaald in het Engels; Emile Gemmeke, Vaderlandse vromen. Over Nederlandse heiligen en (kandidaat-) zaligen (Utrecht: Secretariaat van het R.K. Kerkgenootschap in Nederland, 1993) p. 20; Franz-Jozef Kanicki, De Kloosterkerk van het Missiehuis St. Michael Steyl (Regensburg: Schnell & Steiner, 1993); Pius Jaarboek. Almanak katholiek Nederland 1996 (Houten: Bohn etc., 1995) p. 349-350; Jósef Tyczka, Po sladach Arnolda Janssena (Warsawa 1997) met uitvoerige beschrijving van kloostergebouwen te Steyl; Frank Holthuizen, Limburg in bewegend beeld 1911-1996. Catalogus van film- en videomateriaal over Nederlands-Limburg (Venlo: Limburgs Film en Video Archief, 1997) nr. 0205, over het klooster; Jakob Reuter, Im Dienst des Wortes dem Geist ergeben. Ein Wesenszug der Spiritualität Arnold Janssens (Steyl: Sekretariat Arnold Janssen, 1998); Josef Alt, Arnold Janssen. Lebensweg und Lebenswerk des Steyler Ordensgründers (Nettetal: Steyler Verlag, 1999) is vooral gebaseerd op Janssens briefwisselingen, verschijnt ook in het Engels, het Spaans, Indonesisch en Pools; Stijn van der Linden, De heiligen (Amsterdam/Antwerpen: Contact, 1999) p. 92; Jan Gerits, 'De heilige Arnold Janssen (1837-1909), in: Devotionalia 28 (april 2009) nr. 164, p. 90-95.
Overige bronnen: KDC BiN-dossier Steijl-Arnold Janssen; inlichtingen van de paters Joseph Deselaers s.v.d., Gerard van der Heydt s.v.d. en Jakob Reuter s.v.d.; Film: 'Das Wagnis des Arnold Janssen'; Klankbeelden: 'Es begann an der Maas' en 'Arnold Janssen' (uitgave Steyl-Medien e.V., München); Collectie 'Arnold Janssen' van A.J. Bomans, opgenomen in BiN-dossier (acquisitie 2012).
Website: www.steyler.eu
↑ top
  naar het KDC, voor aanvullingen en commentaar.