Tilburg, Frater Andreas (Jan van den Boer)

Cultusobject: Frater Andreas (Jan van den Boer) Open Street Maps
Datum: Zondag in de tweede helft van augustus / gehele jaar
Periode: 1917 - heden
Religieuze context: Christelijk
Locatie: Kloosterkapel van de Fraters van Tilburg
Adres: Kapel, Gasthuisring 56, 5041 DT Tilburg; Andreasbureau, Gasthuisring 54, 5041 DT Tilburg
Gemeente: Tilburg
Provincie: Noord-Brabant
Bisdom: 's-Hertogenbosch
Samenvatting:

Reeds kort na de dood van Frater Andreas op 3 augustus 1917 bezochten vereerders zijn graf om zijn voorspraak in te roepen. Een bedevaart, ondernomen in groepsverband, kwam op gang na een particulier initiatief in 1930 van een inwoner van Bergen op Zoom. In de loop der jaren kreeg de groep uit Bergen op Zoom steeds meer versterking van bedevaartgangers van elders. Na een terugval van de bedevaart in de jaren zestig en de beëindiging in 1979 van de georganiseerde Bergen-op-Zoomse bedevaart, nam het aantal bezoekers in de jaren negentig weer toe. Vanaf 1992 wordt de band tussen de bezoekers en het cultusoord bestendigd door middel van de toezending van het (periodieke) Andreasbericht, dat wordt verzorgd vanuit het door enkele Fraters van Tilburg bemande Andreasbureau. Op deze wijze wordt een grote groep mensen op de hoogte gehouden van de gebedsverhoringen die elk jaar bij genoemd bureau worden aangemeld.
Auteur: Charles Caspers
Illustraties:
Topografie - Plattegrond ⟶ Tilburg, O.L. Vrouw.
- Aanvankelijk bezochten vereerders van Frater Andreas zijn graf op het kerkhof van de Fraters, dat was gelegen bij het Fraterhuis aan de Gasthuisring te Tilburg. In 1968 werden zijn stoffelijke resten opgegraven en overgebracht naar de Vincentiuskapel van het Fraterhuis. Het nieuwe graf werd afgesloten met een witmarmeren plaat met de eenvoudige vermelding 'frater-andreas'. In 1971, na de sloop van het Fraterhuis, werden de stoffelijke resten en de marmeren grafplaat tijdelijk overgebracht naar het Fraterhuis te Goirle.
- In 1975 kreeg Frater Andreas zijn vierde graf in een met glaswanden afgeschermde ruimte van de kapel van het Fraterhuis 'Joannes Zwijsen', opnieuw aan de Tilburgse Gasthuisring. Deze ruimte is eenvoudig ingericht: behalve de marmeren grafplaat zijn slechts een buste, vervaardigd in 1995 door frater Harrie van Vught (voorheen stond in deze ruimte een andere, slecht gelijkende buste), een schilderij (portret, olieverf) dat in 1921 is vervaardigd door de in Nederland woonachtige Oostenrijkse schilder Carl Itschert, en een enkel bloemstuk aangebracht. In afwachting van de zaligverklaring van Frater Andreas bevinden zich in deze ruimte geen echte cultuselementen, zoals kaarsen, slechts een intentieboek.
↑ top
Cultusobject - De geboortenaam van Frater Andreas is Jan van den Boer (* 24 november 1841). Hij was het zesde van zeven kinderen van een boerengezin, achtereenvolgens woonachtig te Udenhout, Biezenmortel en Helvoirt. In 1855, op dertienjarige leeftijd, vertrok Jan naar de kweekschool van de Fraters van Tilburg, een congregatie die in 1844 in deze stad was opgericht door Joannes Zwijsen (Fraters van O.L. Vrouw van Barmhartigheid; Congregatio Fratrum Beatae Mariae Virginis, Matris Misericordiae). In 1859 werd hij novice binnen deze congregatie; sindsdien droeg hij de naam Andreas. In 1861 behaalde hij zijn onderwijzersakte, waarna hij nog in hetzelfde jaar frater-onderwijzer werd aan het internaat Ruwenberg te Sint-Michielsgestel, waar hij vrijwel ononderbroken werkzaam was tot 1912. Op 6 september 1863 legde hij zijn eeuwige professie af. Als leerkracht is hij er nooit in geslaagd tucht te houden; wel verwierf hij de sympathie der leerlingen. Naast zijn werk in het onderwijs hield Frater Andreas zich ook bezig als vertaler (pseudoniem J.M. Vincent) van boeken en vervolgverhalen die werden opgenomen in het tijdschrift De Engelbewaarder (eerste jaargang 1892). In zijn persoonlijke leefwijze blonk hij uit in het onderhouden van de kloosterregel, hetgeen hem de bijnaam 'de levende Regel' opleverde. Ook viel hij op door zijn innig gebedsleven en zijn blijmoedigheid. In 1912 werd hij overgeplaatst uit de Ruwenberg nadat hij vanwege hevige, door tuberculose veroorzaakte pijnen aan de rechterarm voor een groot deel arbeidsongeschikt was geworden. Hierna leerde hij om met de linkerhand te schrijven en vervaardigde hij onder meer nog de vertaling van Nonni, lotgevallen van een IJslandse jongen door hem zelf verteld (uitgegeven in 1926). Op vrijdag 3 augustus 1917 stierf hij te Tilburg, temidden van zijn medebroeders; op 6 augustus werd hij begraven op het kerkhof van de fraters aan de Gasthuisstraat.
- Het belangrijkste cultusobject vormt het witmarmeren graf. Bij de verering is ook het schilderij, dat door Carl Itschert vooral in donkere tinten is uitgevoerd, van betekenis. Het schilderij is vervaardigd naar een detail uit een groepsfoto, omdat destijds van kloosterlingen geen aparte portretfoto's werden gemaakt, en beeldt Frater Andreas uit op 73-jarige leeftijd. Dit kunstwerk kan als cultusobject worden aangemerkt omdat het als model heeft gediend voor de meeste versies van de vele tienduizenden bidprentjes die voorzien zijn van een portret van Frater Andreas.
↑ top
Verering Gebedsverhoringen
- Reeds spoedig na zijn dood ontvingen de fraters vele brieven over gebedsverhoringen. De eerste hiervan werd al in augustus 1917 gemeld. Een oud-leerling die Andreas goed had gekend, moest een examen doen. Omdat hij weinig vertrouwen in de afloop had, ging hij 's morgens bij Andreas' graf om hulp vragen. Nadat hij glansrijk was geslaagd, meldde hij dat per brief aan de fraters. Een aantal van de schriftelijk gemelde gebedsverhoringen werd tussen 1922 en 1947 gepubliceerd in het door de fraters uitgegeven tijdschrift De Engelbewaarder. Van de talrijke gebedsverhoringen die bij de fraters worden gemeld, is een groot deel met betrekking tot de periode 1924 tot 1942 (met uitzondering van die welke gepubliceerd waren) niet bewaard gebleven. Tussen 1924 en 1947 bereikten ruim 17.000 brieven over Andreas de fraters. In 1990 waren er 6370 'gevallen' geregistreerd: 1749 gevallen betreffen genezingen van lichamelijke ziekten of kwalen; 105 houden verband met de oplossing van financiële problemen; 1329 betreffen hulp in materiële aangelegenheden; 3187 vallen buiten de drie bovenstaande rubrieken. Wel wordt opvallend vaak de goede afloop van een bevalling gemeld, evenals examens die met succes zijn afgelegd. Over gebedsverhoringen na 1990 wordt verslag gegeven in het Andreasbericht (zie hieronder).

De populariteit van Frater Andreas in Nederland en andere landen
- Vooral dankzij De Engelbewaarder, die een grote verspreiding kende in Nederland en België, en dankzij het feit dat de fraters, als onderwijscongregatie, portretten van Andreas ophingen in de lokalen van hun klassen, verwierf de verering van Andreas een grote verspreiding.
- Een frappant voorbeeld van de populariteit van Frater Andreas in de jaren twintig wordt gegeven door het Bossche bisdomblad Sint-Jansklokken. In de aflevering van 19 januari 1929 wordt in de rubriek 'Kent gij uw bisdom' als 21e prijsvraag een portret van Frater Andreas gegeven met de tekst: 'Welke persoon, in roep van groote deugd en heiligheid gestorven, staat hier afgebeeld'. In de volgende aflevering (26 januari) meldt de redactie: 'De deelneming aan deze Prijsvraag is voor ons een verrassing geweest. Meer dan duizend inzendingen!'. Vandaar dat onder degenen die het goede antwoord hadden gestuurd niet slechts de gebruikelijke drie, maar tevens tien extra prijzen werden verloot.
- In Duitstalige landen heeft Frater Andreas een zekere bekendheid gekregen dankzij een biografie (volgens frater Westerburger geschreven naar het model van een 'middeleeuwse hagiografie') die in 1922 werd vervaardigd door de Oostenrijkse pater Theodorus Max. Deze pater was aangesteld als aalmoezenier voor de Oostenrijkse kinderen die na de Eerste Wereldoorlog een tijdlang in Nederland werden verzorgd. Vooral steunend op de informatie die hem werd aangeleverd door frater Amatus Hosemans, die Frater Andreas 22 jaar lang had gekend, kon Max zijn boek samenstellen. Na het verschijnen hiervan kwamen in Tilburg vele reacties uit Duitsland en Oostenrijk binnen.
- Omdat de fraters werkzaam waren - en nog zijn - in de missie, raakte de verering ook verbreid in ontwikkelingslanden, vooral Suriname, de Nederlandse Antillen, Indonesië, Kenya en Brazilië.

Bedevaart en broederschap
- De eerste groepsbedevaart naar het graf van Frater Andreas werd in 1930 georganiseerd door Thomas Daane, onderwijzer te Bergen op Zoom, na een gebedsverhoring die Daane dankte aan de frater. Op drie augustus van dat jaar vertrok vanuit Bergen op Zoom een groep van 18 personen naar Tilburg waar - vanwege een plotselinge regenbui - een kort bezoek werd gebracht aan het kerkhof van het Fraterhuis. Hierna werd jaarlijks een bedetocht vanuit de West-Brabantse stad georganiseerd door de Broederschap van Frater Andreas, die overigens nooit een officieel statuut heeft gehad. Geleidelijk aan kwamen op de bedevaartdag ook andere vereerders, vooral uit Tilburg en omgeving. Na omstreeks 1960 nam het aantal bedevaartgangers snel af. In 1979, het gouden jubileumjaar, werd de laatste bedevaart vanuit Bergen op Zoom georganiseerd. In 1990 werd ook de broederschap opgeheven. Op eigen initiatief bleven echter pelgrims uit Bergen op Zoom, Tilburg en omgeving en uit andere plaatsen het graf bezoeken. De meesten kwamen omstreeks 3 augustus.
- Na de opheffing van de broederschap namen de fraters zelf - meer precies het reeds in 1919 opgerichte Frater Andreasbureau - de organisatie van de bedevaart op zich. Dankzij bekendmakingen in plaatselijke en regionale kranten en een nieuw mededelingenblad, het Andreasbericht, dat alle belangstellenden van tijd tot tijd toegestuurd krijgen, nam het aantal bezoekers van de jaarlijkse herdenking van Andreas' sterfdag in de jaren negentig met sprongen toe. Op verzoek van vooral de trouwe bezoekers werd de jaarlijkse bedevaart - vanwege de vakantieperiode - verschoven naar een zondag later in de maand augustus. Ook gedurende de andere dagen van het jaar kan het graf worden bezocht door pelgrims die op eigen initiatief komen, en ligt het intentieboek voor hen klaar. Een speciale aantrekkingskracht op de pelgrims oefenen de devotionalia uit die naar Andreas verwijzen en in grote aantallen aanwezig zijn in het Fraterhuis aan de Gasthuisring. Vooral de bidprentjes, waarop steeds een plakker 'Stof door hem gedragen' is bevestigd, kunnen hier genoemd worden. In 1946 waren reeds 150.000 van deze prentjes uitgegeven.

De bedevaart in de jaren negentig
- Bij de herdenking op zondag 21 augustus 1994 (de 65e bedevaart) was er voor velen van de honderden bezoekers geen plaats meer om de viering in de kapel bij te wonen; zij konden de viering volgen op een monitor in een zaal van het Fraterhuis. De viering, die om 14.00 uur begon, bestond uit een gebedsdienst en een eucharistieviering. Tijdens de gebedsdienst werd een rozenhoedje gebeden en werden na elk 'tientje' (tien weesgegroeten) intenties van de bezoekers - overwegend ouderen - voorgelezen. Ook werd gebeden om de zaligverklaring van Frater Andreas en een lied gezongen ('Frater Andreas, onze voorspraak', op de wijs van: 'U Rozenkrans bemin ik'). In de eucharistieviering ging een capucijn voor. Na het slotgebed werd het H. Sacrament uitgesteld en het 'Tantum ergo' aangeheven. Hierna werd de zegen met het H. Sacrament gegeven terwijl de pelgrims werden bewierookt. Tot slot werd het 'Salve Regina' gezongen. Op zondag 20 augustus 1995 - de opkomst was net zo groot als in het voorafgaande jaar - werden tijdens de mis ook pelgrimskaarsen gewijd. De jaarlijkse viering wordt steeds tevoren aangekondigd in periodieken, zoals De Tilburgse Koerier, maar ook landelijk, zoals in het Katholiek Nieuwsblad.
- In 1996 werd in het klooster aan de Gasthuisring een permanente expositie ingericht onder de titel 'Fraters van Zwijsen 1844 - Heden'. Een onderdeel van deze expositie schenkt aandacht aan de persoon van Frater Andreas, zijn leven en werk, de gebedsverhoringen en het proces van de zaligverklaring.

Zaligverklaring
- In dezelfde periode dat een aantal van de eerste gebedsverhoringen in De Engelbewaarder werden opgenomen, werd, met het oog op een toekomstig kerkelijk onderzoek voor een zaligverklaring, door het speciaal hiervoor door de fraters opgerichte Frater Andreasbureau planmatig begonnen met het verzamelen van gegevens en getuigenissen over het leven van Andreas. De bisschop van Den Bosch, A.F. Diepen, koesterde echter bedenkingen - mogelijk omdat in het bisdom al een onderzoek naar het leven van Petrus Donders (⟶ Tilburg, Petrus Donders) liep - en achtte het beter om te wachten tot er een echt wonder was gemeld. In 1942 bereikte de fraters een gebedsverhoring die als wonder in aanmerking kwam: al in 1937 was de trappist Aloysius van den Heuvel, na bij Andreas om voorspraak te hebben gevraagd, in het ziekenhuis plotseling en op een voor de behandelende geneesheren onverklaarbare wijze genezen van maagkanker. Toch duurde het tot 1949 voordat het zaligverklaringsproces te Rome begon. Ook in de decennia hierna liep het proces enkele keren vertraging op. Na het oponthoud dat werd veroorzaakt door het Tweede Vaticaans Concilie, werd de procedure in 1968 voortgezet. Volgens het protocol werden nog in datzelfde jaar de stoffelijke resten van Frater Andreas opgegraven en bijgezet in een kleine speciaal daarvoor gebouwde kapel, om in 1975 te worden overgebracht naar de huidige rustplaats. De fraters verwachten dat de zaligverklaring nog in de 20e eeuw zal plaatsvinden.
- Aan het ijveren voor de zaligverklaring, de professionele organisatie van de bedevaart en het zorgvuldig bewaren van de gebedsintenties ligt meer ten grondslag dan alleen de herinnering aan Frater Andreas. De Fraters van Tilburg vormen binnen Nederland een gemeenschap die sterk is vergrijsd, maar in sommige derde wereldlanden, met name in Indonesië en Kenya, wordt de congregatie voortdurend versterkt met jonge mannen. Behorend tot een samenleving waarin veel respect is voor voorouders, dringen juist deze jonge fraters aan op de zaligverklaring van Andreas die zij beschouwen als een verwant.
↑ top
Materiële cultuur - Medailles: er zijn in de loop der jaren verschillende medailles gemaakt met een afbeelding van Frater Andreas, vervaardigd van verschillende metalen of legeringen; 1 in het Bossche Bisdomblad Sint-Jansklokken 4 (04-04-1925) nr. 118, p. 162, staat een advertentie voor een 'Medaille van den Eerbiedw. Frater Andreas in goud, zilver en alpaca, alleen verkrijgbaar bij Henri Teurlings Den Bosch, Fabriek en Magazijn van Gouden en Zilveren werken, Kerkstraat 57'. Afgebeeld is een ronde medaille met Frater Andreas tot aan zijn heup, zijn rechterarm houdt hij voor zijn borst, in zijn linkerhand houdt hij een boek vast; 2 in 1995 is een nieuwe (ronde) medaille aangemunt, vervaardigd van een grijze metaallegering. De beeldzijde toont onder de woorden 'Frater Andreas' diens gelaat; de andere zijde toont het wapen van de Fraters van Tilburg (Maria die het kind Jezus draagt) vergezeld van de groet 'Salve Regina Mater Misericordiae'.

Devotioneel drukwerk
- Devotieprentjes: 1 reeds enkele jaren na zijn dood werden op grote schaal bidprentjes van Frater Andreas verspreid. Het oudste bidprentje (11 x 7 cm, z.j.) toont op de voorzijde een portret (zwart-wit) naar een foto van Andreas als ongeveer 50-jarige. Onder het portret zijn twee stukjes textiel geplakt (een vierkant groen stukje met daarop een kleiner eveneens vierkant wit stukje met een rood kruis), dat blijkens de begeleidende tekst een stukje is van de kleding die Frater Andreas gedragen heeft. Aan de keerzijde een levensbericht, eindigend met de zin: 'Moge het ons gegeven zijn, Frater Andreas nog eenmaal de eer der Altaren te zien waardig gekeurd'; 2 een prentje (11 x 6,5 cm; impr. 13 november 1924) toont een kleurenreproductie van het door Itschert vervaardigde portret. Onder dit portret de tekst 'Frater M. Andreas'; daaronder weer twee stukjes textiel (als boven) waaraan een lakzegeltje is bevestigd. Op de keerzijde van dit prentje staan een kort levensbericht en een gebed vermeld waaraan drie onzevaders en een weesgegroet kunnen worden toegevoegd. Ook wordt vermeld dat van dit gebed gebruik kan worden gemaakt indien men een noveen wenst te houden tot Frater Andreas; 3 op prentjes (12 x 8 cm; impr. 13 oktober 1930, J. Pompen) is onder het portret en de naamsvermelding en bovenop een minuscuul stofdeeltje een plakker aangebracht met daarop de tekst 'Stof door hem gedragen', soms voorzien van een rood lakzegel. Op de keerzijde wordt hetzelfde vermeld als op het prentje met imprimatur 1924. Coll. Maas-Rooijakkers; afgaande op de vlekken op en rond de plakker van een exemplaar dat afkomstig is uit de bibliotheek van de Fraters van Tilburg, is met dit prentje intensief gewreven, mogelijk op de huid van een zieke; 4 vrijwel identiek aan het prentje met imprimatur 1930 zijn latere prentjes waarvan het imprimatur aangeeft 8 december 1956. Deze prentjes werden in 1994 en 1995 nog steeds verspreid vanuit het Fraterhuis aan de Gasthuisring.
In totaal zijn ongeveer 25 verschillende typen bidprentjes van Andreas vervaardigd, opgesteld in het Nederlands, maar ook in het Frans, Duits, Engels, Indonesisch en Portugees.
- Portretten: in 1994-1995 werden vanuit het Fraterhuis ook portretten van Andreas verspreid (32 x 22 cm). Qua vorm zijn dit nagenoeg uitvergrotingen van de bidprentjes (die met imprimatur 1956), en zijn ze eveneens voorzien van een plakker 'Stof door hem gedragen', echter zonder tekst op de keerzijde.
- Andreasbericht: vanaf 1992 zijn vereerders van Frater Andreas in de gelegenheid gesteld om hun naam en adres op te geven bij het Andreasbureau, waarna zij enkele keren per jaar het losbladige (2 tot 4 pagina's) Andreasbericht ontvangen. Hierin worden zij geïnformeerd over de jaarlijkse bedevaart en de voortgang van het zaligverklaringsproces. Ook worden gebedsverhoringen in het Andreasbericht opgenomen. Begin 1995 waren er ongeveer 600 abonnees. Een zestal contactpersonen, verspreid over Midden-Brabant, houdt de ledenadministratie bij.
-Inschrijfformulier broederschap (12 x 8 cm) voorzijde: dezelfde tekst als op de bidprentjes vanaf imprimatur 1924. Keerzijde: 'In de Broederschap van Frater Andreas is opgenomen: Naam..., Straat..., Bergen op Zoom den... 19... Het Bestuur'. Hieronder hetzelfde gebed als op de voorzijde, voorzien van een 'imprimatur' 13 oktober 1930; geen portret.
- Diversen: 1 vanuit het Fraterhuis worden ook ansichtkaarten met kleurenfoto's van Andreas verspreid. Aan bezoekers, die zich willen verdiepen in het leven van Andreas, wordt voor een gering bedrag een levensbeschrijving van Andreas aangeboden: 2 N. Vinckx e.a., Frater Andreas (Tilburg: Fraters van O.L. Vrouw van Barmhartigheid, 1968); 3 programmaboekje Bedevaart naar het graf van Frater Andreas. Fraterhuis Zwijsen Tilburg 21 augustus 1994.
↑ top
Bronnen en literatuur Archivalia: Tilburg, archief Fraters van Tilburg, hierin ook het archief van het Andreasbureau. In dit archief onder meer: collectie bidprentjes, alle aan de fraters bezorgde getuigenissen van gebedsverhoringen en het dossier ter ondersteuning van de zaligverklaring, met in typescript: Congregatio de causis sanctorum P.N. 618. Beatificationis Servi Dei Fratris M. Andreae van den Boer Congregationis Fratrum B.M.V. Matris Misericordiae, Tilburg (1841-1917). Positio super virtutibus, 4 dln. (Rome 1993). Wittem, provinciaal archief van de redemptoristen: inv.nr. 1878, correspondentie over de kandidaatstelling van een vice-postulator ten behoeve van de zaligverklaring, 1946-1947.
Literatuur: Fr. Frumentius, Frater Andreas, een levensbeeld (Tilburg: R.K. Jongensweeshuis, 1921); Th.J.M. Max, Frater M. Andreas von Tilburg. Ein Lebensbild (Paderborn: Bonifacius Druckerei, 1922), Nederlandse vertaling: Frater M. Andreas (Tilburg: R.K. Jongensweeshuis, 1925); 'Kent gij uw bisdom?', in: Sint-Jansklokken 8 (19-01-1929) nr. 316, p. 31, 8 (26-01-1929) nr. 317, p. 43; Zr. Emerentia, Geluk dat in stilte groeide. Een verhaal van de levensopgang van een Brabantse jongen (Tilburg: R.K. Jongensweeshuis, 1951); Tharcisio Horsten, De Fraters van Tilburg van 1844-1944 (Tilburg: R.K. Jongensweeshuis, 1952) dl. 3, p. 50-59; Jan H.A. Beijer, 'Frater Andreas, 24 november 1841 - 3 augustus 1917', in: Gedenkboek uitgegeven bij het honderdjarig bestaan van het Instituut 'Huize Ruwenberg' (Oss: Drukkerij M.W. van Loosbroek, [1952]) p. 14-16; Thomas Daane, Frater Andreas en Bergen op Zoom (Z. pl. [1954]); N. Vinckx, Toespraak bij gelegenheid van het verschijnen van het decreet 'super Dubio' in het proces tot zaligverklaring van Frater M. Andreas van den Boer. Met korte levensloop en overzicht van het proces (Tilburg: Fraters van Tilburg, [1962]); N. Vinckx, Frater Andreas van den Boer 1917 - 3 augustus - 1967 (Tilburg [1967]); N. Vinckx e.a., Frater Andreas (Tilburg: Fraters van Onze Lieve Vrouw van Barmhartigheid, 1968 = Ontmoetingen, nr. 27); M. van Delft, Frater Andreas van den Boer. Kort bericht over een man die geruisloos door het leven ging (z.p. [1978]); P.J. Margry, Bedevaartplaatsen in Noord-Brabant (Eindhoven: Bura Boeken, 1982) p. 255-259, 345; E. Verrijt, 'Die heilige frater uit Tilburg', in: Bisdomblad (4 september 1987) p. 12; R. Peeters, E. Schilders, Katholiek Tilburg in beeld (Tilburg: Gianotten, 1990) p. 165; Anthony Koning, The Merciful Brother without Frills, Brother Andreas van den Boer CMM (Mosocho Kenya 1991); Emile Gemmeke, Vaderlandse vromen. Over Nederlandse heiligen en (kandidaat-) zaligen (Utrecht: Secretariaat van het R.K. Kerkgenootschap in Nederland, 1993) p. 29; 'Fraters van Tilburg, 1844-1994', in: Brabants Dagblad, 22 augustus 1994; 'Rud Smit pleitbezorger in Rome voor Nederlandse kandidaat-zaligen', in: Een twee een 24 (1996) p. 345; Ben Westerburger, 'Andreas van den Boer (1841-1917). De "heilige" frater', in: Henk van Doremalen, Ronald Peeters & Ton Thelen ed., Godsvrucht en deugdzaamheid. Godsdienst en kerk in Tilburg door de eeuwen heen (Tilburg: Gianotten, 1997) p. 170-189, uitvoerig over de jongste ontwikkelingen in het zaligverklaringsproces; Toon Wouters & Ben Westerburger, Frater Andreas van den Boer, 1841-1917 (Tilburg: Andreasbureau, 1998); Ed Arons, 'Op bedevaart naar frater Andreas', in: Katholiek Nieuwsblad (21 augustus 1998) p. 26; Charles van Leeuwen (red.), Herinneringen aan frater Andreas (Tilburg: CMM, 2007); Jan Gerits, 'Frater Andreas van den Boer (1841-1917)', in Devotionalia 28 (2009) p. 298-302.
Overige bronnen: KDC BiN-dossier Tilburg-Frater Andreas; Meertens Instituut volkskundige vragenlijst 64a (1993); Nijmegen, Katholiek Documentatie Centrum-Klib: bedevaartfoto's Margry (1981); mondelinge informatie in 1995 van frater B. Westerburger.

↑ top
  naar het KDC, voor aanvullingen en commentaar.