Tilburg, Pater Pio

Cultusobject: Pater Pio Open Street Maps
Datum: Tweede dinsdag van iedere maand
Periode: 1988 - heden
Religieuze context: Christelijk
Locatie: Pater Piokapel in de parochiekerk van St. Gerardus Majella
Adres: Wassenaerlaan 32, 5021 VS Tilburg
Gemeente: Tilburg
Provincie: Noord-Brabant
Bisdom: 's-Hertogenbosch
Samenvatting:

De komst van een nieuwe pastor, de capucijn Ed. J. van den Berge, in de St. Gerardus Majellaparochie, leidde tot een cultus van de in 1968 gestorven Pater Pio. Deze cultus ontwikkelde zich tot een vaste maandelijkse bijeenkomst waaraan eigen parochianen deelnemen, maar ook bezoekers uit de wijde omgeving van Tilburg die Pater Pio om voorspraak komen vragen.
Auteur: Charles Caspers
Illustraties:
Topografie - Plattegrond ⟶ Tilburg, O.L. Vrouw.
- In 1921 werd in Tilburg door pastoor Petrus Vroomans (1875-1922) de Gerardus Majellaparochie opgericht, bestemd voor de katholieke bevolking in de wijk Trouwlaan, het stadsgedeelte ten zuiden van het centrum. Op 3 mei 1923 werd de huidige parochiekerk (architecten Joseph en Eduard Cuypers) door Vroomans' opvolger, pastoor Verschuuren, in gebruik genomen. Van belang voor de latere Pater Piocultus is dat deze parochie vanaf 1961 bediend werd en nog wordt door capucijnen uit het nabijgelegen klooster aan de Korvelseweg.
- In de huidige Gerardus Majellakerk is de entree in 1988 ingericht voor parochiële activiteiten ('ontmoetingsruimte'; architect Theo Fijen) en daarom afgesloten van de kerkruimte. Links van de entree (na binnenkomst van het kerkgebouw) bevindt zich de Pater Piokapel. In deze kapel staan stoelen die ruimte bieden aan maximaal 70 bezoekers. Voorin de kapel staat een altaar; achterin de kapel is tegen de achterwand het schilderij van Pater Pio opgehangen, waarvoor een brede metalen stellage is opgesteld om kaarsen te branden. De kapel beschikt over een eigen toegang tot de kerkruimte. Van de kapelruimte wordt druk gebruik gemaakt voor verschillende vieringen; ook de doopvont heeft er een plaats gekregen.
- In mei 1998 werd het 75-jarig bestaan van de kerk gevierd met als eresprekers pastor Ed. J. van den Berge, burgemeester Johan Stekelenburg en prof. dr. Ernst Hirsch Ballin (KUB; voormalig minister van Justitie).
↑ top
Cultusobject - Pater Pio o.f.m.cap. (Francesco Forgione, 1887-1968 ) woonde de laatste 52 jaar van zijn leven in het capucijnenklooster Maria della Grazie in het Zuid-Italiaanse stadje San Giovanni Rotondo. Op 20 september 1918 ontving Pater Pio, tijdens zijn gebed voor het grote kruisbeeld in de kloosterkerk, de wondetekenen (stigmata) van Christus in handen, voeten en linkerzijde. Deze gebeurtenis raakte bekend in de omgeving en geleidelijkaan kwamen steeds meer bezoekers naar het klooster om bij Pater Pio te biechten en de mis bij te wonen. In de loop der jaren werden door (medisch) deskundigen ettelijke rapporten opgesteld over zijn wondetekenen. Blijkbaar riep zijn faam ook controversen op, want van 1922 tot 1932 was Pater Pio verplicht om uit de openbaarheid te blijven (de r.k. kerk verbiedt bedevaarten naar levenden). Hierna verspreidde zijn faam zich echter in nog grotere mate. Toch zou het nog tot 1968 duren, toen ook het 50-jarig jubileum van de stigmatisatie werd gevierd, voordat er pauselijke goedkeuring werd verleend aan de door Pater Pio gestichte gebedsgroepen. Ofschoon de gestigmatiseerde bijna altijd in of nabij zijn klooster vertoefde, leidde hij een zeer actief leven; een van de verdiensten die hem worden toegekend is de vestiging van een groot ziekenhuis naast zijn klooster. Pater Pio overleed op 23 september 1968; bij zijn uitvaart op 26 september waren 100.000 mensen aanwezig. Zijn graf is tot op heden een belangrijk bedevaartoord: in 1993 kwamen er zo'n 300.000 pelgrims naar San Giovanni Rotondo. De uitspraak van Pater Pio, die bij leven al bekend stond om zijn helderziendheid en zijn gave om op meer dan een plaats tegelijk te zijn (bilocatie): 'Na mijn dood zal ik nog meer drukte veroorzaken', is geen loze kreet gebleken. Wereldwijd getuigen leden van gebedsgroepen dat zij een verschijning van Pater Pio hebben gezien en/of een persoonlijke opdracht van hem hebben gekregen (vgl. ⟶ Berlicum; ⟶ Klimmen). De vele wonderbaarlijke verhalen over Pater Pio nog tijdens zijn leven (onder meer met betrekking tot zijn contacten met de visionnaire Mamma Rosa uit San Damiano) hebben binnen de r.k. kerk geleid tot een verdeling van geesten: enerzijds vurige vereerders, al dan niet verenigd in gebedsgroepen, anderzijds sceptici die zeer afwijzend staan tegenover zijn verering. Desondanks verwachten insiders dat Pater Pio eind 1998 zal worden zaliggesproken.
- In de Pater Piokapel fungeert een groot schilderij (olieverf; hoogte ca. 1 m; breedte ca. 1,5 m) als cultusobject, vervaardigd door de kunstschilder Henk Bies uit Aarle-Rixtel. Pater Pio is hierop afgebeeld in misgewaad terwijl hij met gestrekte armen een miskelk voor zich houdt waarnaar hij met extatische blik kijkt.
↑ top
Verering - De cultus in de Gerardus Majellakerk is een gevolg van de komst van pastor Van den Berge naar de parochie op 1 november 1986. Van den Berge koesterde toen reeds een grote verering voor Pater Pio, wiens graf hij voor zijn aantreden als pastor reeds driemaal had bezocht. Binnen de parochie sloeg de nieuwe devotie aan, waarbij ook ook de charismatische uitstraling van Van den Berge (een combinatie van devotioneel getinte spiritualiteit en apostolaat voor de 'vierde wereld' (de armen in eigen land)) een rol heeft gespeeld en nog speelt. De verering in de Gerardus Majellakerk staat los van de activiteiten van Pater Piogebedsgroepen elders in Nederland.
- De belangrijkste cultusmanifestatie is een liturgische viering in de Pater Piokapel in de ochtend (10.30 uur) van de tweede dinsdag van iedere maand. Bij iedere viering is de kapel volledig gevuld, hetgeen duidt op een min of meer 'vaste groep'. De viering begint met een mis (met Van den Berghe of een confrater als voorganger) waarbij betrekkelijk veel aandacht wordt besteed aan de voorbeden die de aanwezigen voor de viering aan de celebrant overhandigen. Na de mis trekt men gezamenlijk in processie - ieder met een brandende kaars in de hand - biddend en zingend door de kerk. Bij het Mariabeeld verpoost men korte tijd in gebed (een tientje van de rozenkrans en de litanie van Maria). Vervolgens trekt men weer de kapel in waar de kaarsen bij het Pater Pioschilderij kunnen worden gezet (voor zover ze niet bij het Mariabeeld zijn geplaatst). Na afloop kan men informeel samenkomen in de entree, waar koffie wordt geschonken en gelegenheid is om devotionalia te kopen.
- De bezoekers bestaan grotendeels uit senioren; onder hen zijn de vrouwen in de meerderheid. Gezien het tijdstip (dinsdagochtend) is het opvallend dat zich onder hen ook jongeren bevinden. Naast eigen parochianen nemen bezoekers uit heel Tilburg en omgeving aan de viering deel, sommigen komen van verder weg.
- In de kapel ligt geen intentieboek omdat intenties rechtstreeks aan Van den Berge worden meegedeeld. Wel zijn reeds enkele ex-voto's (tegeltjes) geschonken die bij het schilderij zijn gehangen, en wordt vaak aan Van den Berge gemeld dat het verzoek om voorspraak bij Pater Pio heeft geholpen (vooral genezingen).
- Ook op andere dagen dan de maandelijkse dinsdagochtend is het mogelijk om de kapel te bezoeken en kaarsen aan te steken bij het schilderij.
- Het devotionele aanbod van de St. Gerardus Majellakerk wordt, behalve door de maandelijkse Pater Pioviering, ook getypeerd door de verering van het H. Hart op elke eerste vrijdag van de maand.


↑ top
Materiële cultuur - Na de maandelijkse viering kunnen de bezoekers in de entree prentjes, boekjes, noveenkaarsen, hangers e.d. aanschaffen die met een beeltenis en op andere wijze verwijzen naar de persoon van Pater Pio. Het gaat echter steeds om voorwerpen die niet exclusief zijn vervaardigd voor de kerk van St. Gerardus Majella.

Devotioneel drukwerk
Veel verspreiding vindt een levensbeschrijving van Pater Pio die eindigt met een kort gebed om de zaligverklaring van Pater Pio: Pater Silvester van Asseldonk, kapucijn, Een rode roos in het bruin. Wie is Pater Pio (Marquain: Jules Hovine, 1978; 72 p.).
↑ top
Bronnen en literatuur Literatuur: Johannes Maria Höcht, Von Franziskus zu Pater Pio und Therese Neumann. Eine Geschichte der Stigmatisierten (Stein am Rhein: Christiana-Verlag, 1974; 3e ed.); Th.A.J. Jansen, De pater op de pastorie. Het aandeel van de regulieren in de parochiële zielzorg van Nederland, 1853-1966 (Nijmegen: Dekker & Van de Vegt, 1976) p. 81; Yves Chiron, Padre Pio, le stigmatisé (Parijs: Libraire Académique, 1989); Christopher McKevitt 'San Giovanni Rotondo and the shrine of Padre Pio', in: John Eade & Michael Sallnow, Contesting the sacred. The anthropology of christian pilgrimage (Londen-New York: Routledge, 1991) p. 77-98; Bavo Westgeest, 'San Giovanni Rotondo, centrum voor ziekenzorg en van gebed', in: Met kap en koord, februari 1995, p. 2-4; Parochieblad De Trouwring, mei 1998, speciale editie over Piet Vroomans, de stichter van de parochie; 'Parochie Trouwlaan viert 75-jarig bestaan', in: Brabants Dagblad, 7 mei 1998; Joep Eijkens, 'Schepping van sociaal bewogen priester. Pastoor jubilerende parochie Trouwlaan volgt voetsporen grondlegger Vroomans', in: Brabants Dagblad, 7 mei 1998.
- Vanaf de jaren zeventig zijn verschillende publicaties over Pater Pio verzorgd door het Pater Pio-Centrum in Dedemsvaart; vanaf 1994 verschijnt het in Berlicum uitgegeven tijdschrift De stem van Pater Pio.
Overige bronnen: KDC BiN-dossier Tilburg-Pater Pio.

↑ top
  naar het KDC, voor aanvullingen en commentaar.