- Zie voor Donatus ⟶ Altforst.
- De ring, waarin de ronde reliekhouder met een botsplinter van Donatus gevat is, duidt op de publieke verering van de reliek. Reeds voor de Tweede Wereldoorlog stopte deze vorm van verering, die aan het einde van de mis voltrokken werd. De papieren waaruit herkomst van de reliek is af te leiden, zijn niet meer aanwezig in het parochiearchief.
- Het licht geverniste eikenhouten beeld van Donatus meet 1,50 meter en is vermoedelijk afkomstig uit het atelier van J.H. Smits te Cuyk. Donatus is weergegeven als een legionair van het Romeinse leger; snor en baard zijn gestileerd weergegeven. In zijn rechterhand draagt hij een schild met daarop afgebeeld de bliksem, in zijn linkerhand houdt hij de palmtak, het symbool van zijn eindoverwinning in het martelaarsschap en van het eeuwig leven (Apoc. 7:9).
 

Ontstaan
- Hoewel in Vragender de gelovigen niet door capucijnen, maar lange tijd bijna onafgebroken door franciscanen zijn bediend, toonde de cultus rond Donatus vanaf 1878 qua structurering een sterke gelijkenis met de verering van Donatus die de capucijnen elders propageerden. Vragender werd pas in 1902 een zelfstandige parochie.
De verklaring van de Donatuscultus in Vragender ligt voor een groot gedeelte in het agrarische karakter van het dorp: oogsten konden door noodweer verwoest worden.
- Op 29 januari 1878 werd door de aartsbisschop van Utrecht de 'Vereeniging of broederschap ter eere van de H. Donatus' te Vragender opgericht. Deze was aan de in Arlon (B) gevestigde aartsbroederschap verbonden. Pater Florentius vermeldt in zijn Handboekje voor de Vereerders van den Heiligen Donatus, Patroon tegen onweer etc., de broederschap van St. Donatus te Vragender in een adem met die van ⟶ Handel, ⟶ Altforst, Bemmel, ⟶ Oeffelt, ⟶ Helenaveen, Tilburg (St. Joseph) en Langeweg, zodat aangenomen mag worden, dat deze broederschappen aan het klooster van Arlon geliëerd zijn geweest. Dit wordt echter door geen enkel archiefstuk in het parochiearchief bevestigd. Een ledenboek is niet bewaard gebleven. De broederschap te Vragender hield geen administratie bij, zodat het lijkt dat de banden met de andere plaatsen met een Donatusbroederschap allerminst structureel waren, maar de voornoemde plaatsen veeleer slechts een voorbeeldfunctie vervuld lijken te hebben. Het lijkt erop dat Vragender een geïsoleerde positie innam in het 'netwerk' van Donatusbedevaartplaatsen.
- De broederschap legde weinig verplichtingen op: bij inschrijving verklaarde men de H. Donatus tot patroon, men beloofde naar zijn voorbeeld te zullen leven en erop te vertrouwen door zijn voorspraak gevrijwaard te blijven van een onvoorziene dood en van de gevolgen van donder en bliksem, hagel en storm.
- Bij rescript van 29 januari 1878 verleende paus Pius IX een volle aflaat aan alle gelovigen die, na ingeschreven te zijn in de broederschap, gedurende het octaaf van de H. Donatus vanaf de tweede zondag in juli, te biecht gingen, communiceerden en volgens de intentie van de paus in de kerk van Vragender hun gebed voltrokken.
- In het parochiememoriaal wordt slechts een enkele keer van de bedevaart melding gemaakt. In 1958 schreef de pastoor dat 'weer velen' de bescherming van Donatus tegen het onweer kwamen inroepen. Pater Reinders uit Vorden hield dat jaar de predikatie.

Donatusdevotie
- In weerwil van de leemte in de geschreven bronnen, is de wijze waarop de Donatusbedevaart te Vragender gestalte kreeg, bij oudere dorpsbewoners nog genoegzaam bekend. Zo vertelde de gepensioneerde koster B. Tanck (89) desgevraagd in 1995 dat, sinds het hem heugde, op de tweede en de derde zondag van juli, even voor de oogst en het jaargetijde van de bliksem, het overwegend agrarische deel van de bevolking uit omliggende dorpen als Meddo, Lievelde, Bredevoort, Lichtenvoorde, Groenlo en Zieuwent naar Vragender toog. De toeloop was groot, een 200 à 300 mannen en vrouwen kwamen op de zondagen van het octaaf ongeorganiseerd en zonder begeleiding van de naburige pastoors. Op de weekdagen van het octaaf was de kerk te Vragender geopend en kwamen tientallen om kaarsen op te steken voor het beeld van Donatus voorin de kerk.
- Koster Tanck verhaalde, dat op de bewuste zondagen degenen, die nog niet in de broederschap waren opgenomen, zich allereerst dienden in te schrijven bij de pastoor van de parochie. De opname in de broederschap was geheel kosteloos. Naast het bewijs van inschrijving werd een Donatusmedaille uitgereikt. Vervolgens werd de hoogmis bezocht; aan het einde van de mis hield een assistentiepater van Kranenburg de homilie en werd er een zegen over de medaille uitgesproken. Na de mis was er gelegenheid tot biechten, en zij die niet te biecht gingen verpoosden zich in de belendende café's. Dat het recreatieve element bij de Donatusbedevaart te Vragender niet onbelangrijk was, blijkt ook uit het feit dat de jongens vanaf 15-16 jaar na de mis van kleren wisselden en voetbalden totdat om 15.00 uur het lof werd gezongen of de kruisweg werd gebeden. De slotregel: 'Donatus ave' van het Donatuslied, dat na afsluiting van de respectievelijke plechtigheden werd aangeheven, werd door sommigen, die zich achterin de kerk bevonden, dan ook verbasterd tot: 'Donatus drink mee'. Koster Tanck vertelde tenslotte dat de basis voor menige verkering werd gelegd op de zondagen van het Donatusoctaaf. Vlak voor en even na de Tweede Wereldoorlog kende de Donatusbedevaart de grootste bloei. In weerwil van het voorschrift van het reglement van de broederschap, werd reeds in de jaren voor het uitbreken van de oorlog de reliek van Donatus niet meer op alle eerste zondagen van de maand en evenmin op de tweede zondag in juli en de daarop volgende zes dagen ter verering aangeboden.
- De Donatusverering beperkte zich anno 1995 tot een tweetal momenten. Ten eerste zongen de ouderen van het dorp nog steeds mee toen op de voornoemde zondagen in juli het Donatuslied na de Hoogmis werd ingezet. Ten tweede zag koster Tanck zich anno 1995 genoodzaakt op de zondagen van het octaaf op last van de oudere parochianen kaarsen aan te steken bij het Donatusbeeld achterin de kerk, omdat deze parochianen vonden dat, zoals de koster stelde: 'er al zo veel verdwenen is'. Pastoor B. Noords o.s.a. preekte echter niet meer over Donatus en hij bevestigde dat er geen missen meer besteld worden ter ere van de heilige. De lege kaarsenstandaard voor het Donatusbeeld lijkt dat te bevestigen.
- In 2016 blies een lokaal comité de Donatusverering weer enig nieuw leven in en organiseerde op zondag 10 juli 2016  voor het eerst in de geschiedenis een Donatusprocessie door de straten van Vragender.
 

- 1 Hoewel er in Vragender geen beeldje van Donatus te koop werd aangeboden, kon een plastiek van Donatus, zoals elders in het land, ook in Vragender bij vele huisgezinnen worden aangetroffen: hiervoor werd gebeden als onweer en bliksem dreigde; 2 bij inschrijving in de broederschap van Donatus ontving men samen met het bewijs van inschrijving een aluminium medaille, waarvan de voorzijde de afbeelding van Donatus toont die als Romeins legionair met de punt van zijn wijsvinger de bliksem op afstand houdt. Zijn beeldenaar is omrand met de tekst: 'H. Donatus B[id] V[oor] O[ns]'. Op de keerzijde van de medaille is gegraveerd: 'Broederschap + van den + H. Donatus'. Deze medaille onderscheidt zich van die in Reek en Helenaveen, omdat op deze de O. L. Vrouw van Altijddurende Bijstand is weergegeven aan de keerzijde. De uitbater van een café bij de kerk, B. Wolterink, bevestigde dat hij in zijn jeugd in de vijftiger jaren, evenals alle kinderen in Vragender, deze medaille op de borstrok gespeld kreeg.
- Ex-voto's zijn te Vragender aan Donatus nooit gegeven. 

Devotioneel drukwerk
- Het formulier, dat dienst deed als bewijs van inschrijving in de Broederschap van den H. Donatus, bijzondere patroon tegen de schadelijke uitwerksels van het onweder, bevatte naast de ruimte, waarop naam en datum van inschrijving konden worden ingevuld, een korte omschrijving van de doelstelling van de broederschap, een litanie, een gebed tot God de Vader, Maria, de hemelbewoners en tot de H. Donatus. Als zodanig onderscheidde dit formulier zich in niets van dat wat bijvoorbeeld in Roggel werd gebruikt. Het imprimatur is ontleend aan dat van Reek. Omdat in de volgende devotiewerkjes de voorrede mede op Vragender blijkt te zijn toegesneden, is het niet onwaarschijnlijk, dat zij er bekend waren of gebruikt werden: Het leven van den H. Donatus Martelaar; Patroon tegen alle schadelyk onweder, als: donder, bliksem, hagel, regen droogte, stormwinden enz. Getrokken uit een Fransch boekje, opgesteld door een Doctor van de Sorbonne en gedrukt te Luik in het jaar 1758 (Grave: A.F.G. van Dieren, [1845]). Het boekje is vele malen uitgegeven, onder meer in Sittard, gedrukt door Alberts in 1900 en door de erven Kooymans-Mes te Wijchen in 1898 (⟶ Altforst).

 

Archivalia: Vragender, parochiearchief. Utrecht, Rijksarchief in Utrecht, archief van het aartsbisdom Utrecht: dossier Vragender.
Literatuur: Handboekje voor de Vereerders van den Heiligen Donatus, Patroon tegen onweer enz. door P. F. Florentius, Capucijn (Helmond: Boekdrukkerij 'Helmond', 1902) p. 21; L. van Miert, 'De H. Donatus, patroon tegen het onweder', in: Studiën. Tijdschrift voor godsdienst, wetenschappen en letteren (41) nr. 4, dl. 71, p. 482-488; Gedenkboek uitgegeven bij gelegenheid van de viering van het duizendjarig bestaan van Lichtenvoorde 945-1945 (z.pl. 1946) p. 26-29, 32-33; D. Gooren, 'Sint Donatus en zijn verering in Nederland', in: Brabants heem 23 (1971) p. 7-15; H. Donatus Martelaar. Jubileumboekje 200 jaar Donatusbedevaart naar Reek (z.p. 1979); lokale webpagina over de bedevaart, 28 mei 2022.
Overige bronnen: Meertens Instituut BIN-dossier Vragender; mondelinge informatie in 1995 van B. Noords o.s.a., pastoor van de St. Antoniusparochie en B. Tanck, koster in de de St. Antoniusparochie.