West-Souburg, H. Adriaan (Adrianus)

Cultusobject: H. Adriaan (Adrianus) Open Street Maps
Datum: Onbekend
Periode: 15e eeuw (?) - 16e eeuw
Religieuze context: Christelijk
Locatie: Burcht of parochiekerk van St. Maarten te West-Souburg
Adres: -
Gemeente: Vlissingen
Provincie: Zeeland
Bisdom: Breda
Samenvatting: Via een vermelding van een opgelegde bedevaart is het bestaan van een verering voor St. Adriaan in West-Souburg in de 16e eeuw overgeleverd.
Auteur: Jan van Herwaarden
Illustraties:
Topografie - In 1271 wordt er melding gemaakt van een parochiekerk bij een burcht in West-Souburg. De kerk was gewijd aan St. Maarten en werd in 1454 een collegiale kerk met een kapittel bestaande uit negen kanunniken. Bij het beleg van Middelburg (1572-1574) raakte de kerk verwoest. Het koorgedeelte is later hersteld en door de protestanten als kerkgebouw in gebruik genomen, maar werd in 1832 afgebroken.
- De kerk telde een aantal kapellen, gewijd aan het H. Kruis (genoemd in 1348), O.L. Vrouw, St. Nicolaas en Johannes de Doper; een St. Adriaanskapel wordt niet genoemd. Het is daarom ook mogelijk dat er een Adriaanskapel of vereringslocatie in de plaatselijke burcht was gesitueerd.
↑ top
Cultusobject - Zie voor Adriaan ⟶ Dreischor.
- Waarschijnlijk betreft het cultusobject een reliek van Sint Adriaan.
↑ top
Verering - In de gerechtsrol van Domburg wordt op 4 juli 1542 een bedevaart opgelegd naar St. Adriaan:
'Item 7en sal desghelicks den mysdadighen doen noch drie bevarden elck myt een half pondt was, een tot Onser Vrouwen in de Polder, 2e tot Onser Vrouwen Schellacht, 3e te Westersobburch tot Synt Adriaens'.
- Hoewel er slechts één bericht over deze verering bekend is, lijkt een min of meer permanente Adriaanscultus toch waarschijnlijk te zijn geweest. Een van de belangrijkste heren die in West-Souburg hebben geresideerd was Adriaan van Borselen, die daar in 1454 huwde met Anna van Bourgondië, een natuurlijke dochter van Filips de Goede. Bij die gelegenheid werd vooral met het oog op het zingen van de zeven getijden aan de kerk van West-Souburg het 'college oft canonestie van Zuburch' verbonden, een kapittel van negen kanunniken. Het kasteel van Souburg diende herhaaldelijk hoge gasten tot verblijf, zodat het niet onmogelijk is dat juist binnen die context een specifieke verering zou zijn bevorderd, met name door Adriaan van Borselen ter ere van zijn patroonheilige.

↑ top
Bronnen en literatuur Archivalia: Middelburg, Rijksarchief in Zeeland: gerechtsrol van Domburg 1540-1549, 50r-52v.
Literatuur: Chroniick van Zeelandt, eertijdts beschreven door d'heer Johan Reygersbergen, nu verbetert ende vermeerdert door Marcus Zuerius van Boxhorn , dl. 2 (Middelburg: Zacharias & Michiel Roman, 1644) p. 172, 231, 240, 295, 340, 376, over de relaties van de Van Borselens en Souburg; H.F. van Heussen, Kerkelijke historie en outheden der zeven Vereenigde Provincien etc, dl. 3 (Leiden: S. Luchtmans, D. Haak en J.A. Langerak, 1726) p. 63, zonder bijzonderheden, in het genoemde testament van Adriaan van Brederode, geen vermelding van Adriaan en wel eerbewijzen aan de Lieve Vrouwen te Oost-Souburg, Aardenburg en Halle; [J.J.(?)] van der Horst, 'De kerken en parochies op Walcheren', in: Bijdragen tot de geschiedenis van het bisdom van Haarlem 8 (1880) p. 143-148; E. Wiersum, 'Vier zoenverdragen wegens doodslag', in: Verslagen en mededeelingen van de Vereeniging tot uitgave der bronnen van het oude vaderlandsche recht, dl. 5 (1909) p. 26-39; 37, citaat; J . van Herwaarden, Opgelegde bedevaarten (Assen-Amsterdam: Van Gorcum, 1978) p. 296 en n. 311 (p. 556), vgl. 702, met verwijzing naar Wiersum 1909; J.G. Smit, Vorst en onderdaan. Studies over Holland en Zeeland in de late middeleeuwen (Leuven: Peeters, 1995) p. 76-77, Hollandse landsheren door de Borselens op Souburg ontvangen.
Overige bronnen: KDC BiN-dossier West-Souburg.

↑ top
  naar het KDC, voor aanvullingen en commentaar.