Schaijk, H. Antonius van Padua

Gediskwalificeerd: ja
Cultusobject: H. Antonius van Padua
Datum: 13 juni (+ octaaf); alle dinsdagen
Periode: 18e - 19e eeuw
Religieuze context: Christelijk
Locatie: Parochiekerk van St. Antonius Abt
Adres: Pastoor van Winkelstraat 1, 5374 ZG Schaijk
Gemeente: Maashorst
Provincie: Noord-Brabant
Bisdom: 's-Hertogenbosch
Samenvatting:

Geen bedevaart naar Antonius vastgesteld.

Auteur: Marc Wingens
Illustraties:
Topografie

- De 15e-eeuwse kapel van St. Cornelius en St. Hubertus, afhankelijk van de parochie Herpen, werd in 1667 de kerk van een zelfstandige parochie die aan Antonius Abt was toegewijd. 
- De kerk is in 1827 vervangen door een ruimere Waterstaatskerk; de toren liet men staan. In de jaren 1894-1902 is het classisistische gebouw vervangen door een neogotisch. De architecten waren P.T. Stornebrink en W. van Aalst. De middeleeuwse toren is toen ommanteld met machinale baksteen. In de jaren zeventig onderging het interieur van de kerk een ingrijpende versobering; de toren werd van diverse ornamenten ontdaan.

Cultusobject

- De kerk bezit een botreliek van St. Antonius van Padua waarbij een echtheidscertificaat hoort d.d. 19 mei 1831.
- De kerk bezit een houten, bruin gepolychromeerd beeld van St. Antonius van Padua (hoogte ca. 1,5 m) dat omstreeks 1900 gesneden is. Het beeld bevindt zich tegenwoordig aan de wand van het priesterkoor, samen met enkele andere beelden uit dezelfde serie die de heiligen Antonius Abt, Lucia en Isidorus voorstellen.

Verering

- In Schaijk kon sinds 1831 ter ere van Antonius van Padua een volle aflaat worden verdiend op alle dinsdagen. Deze aflaat was op 26 augustus van dat jaar verleend door paus Gregorius XVI. Enkele maanden eerder was de kerk in het bezit gekomen van een botreliek van Antonius. Gregorius XVI verleende op 11 mei 1834 bovendien een volle aflaat ter ere van Antonius van Padua die kon worden verdiend op diens feestdag en gedurende het octaaf. Deze aflaat had ook betrekking op de zielen in het vagevuur. 
- Reliek en aflaten wijzen op een intensieve verering van Antonius van Padua in de jaren dertig van de 19e eeuw, die volgens de geschiedschrijver van het bisdom Den Bosch, Schutjes, zo'n 40 jaar later nog steeds bestond. Verder vernemen we er echter niets over. In de parochiememorialen uit de 19e en 20e eeuw wordt geen aandacht besteed aan deze verering. Het is niet bekend of de verering louter lokaal van aard is geweest of dat zij ook enige uitstraling heeft gehad.

Bronnen en literatuur

Archieven: Schaijk, parochiearchief.
Literatuur: Coppens, dl. 4 p. 79 en 109; L.H.C. Schutjes, Geschiedenis van het bisdom 's Hertogenbosch, dl. 5 (Sint-Michielsgestel: Instituut voor Doofstommen, 1876) p. 632; Wim Brands, Schaijk in vertellingen (Zaltbommel: Europese Bibliotheek, 1973); Arie van den Berg en Gerard Rooijakkers, 'Een prentenmaker zonder pers. De houtsneden van Philippus J. Lecuyer te Uden en 's-Hertogenbosch, 1772-1774', in: Volkskundig bulletin 16 (1990) p. 275-276. 
Overige Bronnen: KDC BiN-diskw.-dossier Schaijk-Antonius van Padua.

  naar het KDC, voor aanvullingen en commentaar.