- In Culemborg zijn in de Middeleeuwen twee delen te onderscheiden, de 'Oude Stad' en de stadsuitbreiding 'Nieuwstad', in de 14e eeuw ontstaan op het grondgebied van het voormalige dorp Lanxmeer. In de kern van de Oude Stad stond de parochiekerk van Culemborg, gewijd aan St. Barbara. In 1421 werd de kerk verheven tot een kapittelkerk met acht kanunniken. De Nieuwstad had een eigen parochiekerk gewijd aan St. Jan. De St. Jansparochie stond onder de abt van het norbertijnerklooster Mariënweerd te Beesd.
- De St. Barbarakerk kwam na 1424 in bezit van een reliek van het kruis van Christus, het 'Heilig Holt'. Er ontwikkelde zich een uitgebreide verering met bedevaartkarakter rondom de kruisreliek. Zie hiervoor Culemborg, Heilig Kruis. 

- Jasper van Culemborg, nazaat van de familie die over de heerlijkheid Culemborg regeerde, nam in 1492 het initiatief tot stichting van een klooster van broeders van het Heilig Graf ofwel de Sepulchrijnen. De door hem gewenste plaats in de Oude Stad werd door het kapittel van de Barbarakerk afgewezen, vermoedelijk omdat men vreesde dat de nieuwe devotie nadelig zou zijn voor de verering van de kruisreliek in de eigen kerk. De abt van klooster Mariënweerd echter stond de vestiging van een klooster in de Nieuwstad toe. De Sepulchrijnen vestigden zich binnen de St. Jansparochie onder de abt van Mariënweerd. De naam van het klooster was Jeruzalemklooster, 'Jherusalem ten heyligen grave'. Het hoogaltaar werd in 1494 gewijd. In 1504 beschikte het klooster over een nauwkeurige kopie van het graf van Jezus. Het Jeruzalemklooster omvatte verder een kerkruimte, refter, dormter, twee gastenkamers, bibliotheek, "stove", keuken en brouwhuis. In 1524 kreeg de kloosterkerk twee glasramen, gemaakt door Anthonis Evertsz., geschonken door keizer Karel V en zijn tante Margaretha van Oostenrijk. 
- Bij de beeldenstorm op zaterdag 14 september 1566 (de dag van het feest van de Kruisverheffing) werd het H. Graf volkomen vernield, om nooit meer hersteld te worden. In 1573 kwam de gehele bevolking van Mariënweerd na de verwoesting van haar abdij inwonen in het Jeruzalemklooster. Na 1578 liet de graaf van Culemborg beide kleine groepen in het klooster nog wel met rust, maar alleen om uit te sterven, waarna goederen en gebouw voor andere doeleinden konden worden gebruikt. Verbouwing en afbraak maakten dat circa 1750 de laatste zichtbare sporen van het klooster verdwenen.

- Het Heilig Graf in het klooster van de Sepulchrijnen bood mensen die niet in de staat waren om de verre pelgrimstocht naar Jerusalem te ondernemen, een alternatief reisdoel waaraan dezelfde genadegaven verbonden waren. Het is de vraag of de devotie van het H. Graf ooit is aangeslagen. De kloostergemeenschap telde nooit meer dan tien kloosterlingen, meestal ongeveer de helft, en is nooit tot echte welstand gekomen. Het is mogelijk dat tegenwerking van het kapittel en de parochiegemeenschap van de Oude Stad hierbij een rol speelde. De aanwezigheid van het H. Graf naast de al bestaande devotie voor de kruisreliek in de St. Barbarakerk verhoogde wel de aantrekkingskracht van Culemborg als plaats om naar te pelgrimeren. 

Archieven: Oud Archief Gemeente Culemborg; Archief der heren en graven van Culemborg.
Literatuur: Otto J. de Jong, De reformatie in Culemborg (diss. UvA), (Assen 1957); R.F.P. de Beaufort en Herma M. van den Berg, De Betuwe, III Gelderland, ('s-Gravenhage, 1968) p. 201v.; A.W.K. Voet, Historische beschryvinge van Culemborg (Utrecht 1753, repr. Zutphen 1978) p. 64-74.
Overige bronnen: KDC BiN-diskw.-dossier Culemborg-H. Graf.